Νέα Αλικαρνασσός: 100 χρόνια ζωής (10 Απριλίου 1924 - 10 Απριλίου 2024)

Ήταν 10 Απριλίου 1924 και οι εφημερίδες του Ηρακλείου δημοσιεύουν τηλεγράφημα της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων για την δημιουργία οικισμού στον Κατσαμπά, για την εγκατάσταση σε αυτόν, προσφύγων από την Αλικαρνασσό. Χαράς Ευαγγέλια για τους Αλικαρνασσείς (Πετρούμι, Μπααλάς, Κεφαλούκα και περίχωρα).

Για 12 περίπου χρόνια είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν τις προγονικές τους εστίες, να συμμετέχουν σε πορείες εξόντωσής τους στο εσωτερκό της Μικράς Ασίας, να επιστρατευτούν σε τάγματα καταναγκαστικής «εργασίας» ή να δολοφονηθούν για την Ελληνική τους καταγωγή και θρησκεία.

Στην καλύτερη περίπτωση, περιπλανήθηκαν στα μονοπάτια της προσφυγιάς σε Δωδεκάνησα, Κρήτη, Ελλάδα. Αρκετοί, το 1918, επέστρεψαν στα σπίτια τους, στο Πετρούμι. Όμως τον Σεπτέμβριο του 1922, όσοι επέζησαν με μισή καρδιά, ένα μπογαλάκι και την Εικόνα του προστάτη Αγίου τους, υπό τον έλεγχο των Τούρκων εκδιώκονται από τις πατρογονικές τους εστίες.

Ήταν 10 Απριλίου 1924 και το τηλεγράφημα της Ε.Α.Π. αναπτερώνει τις ελπίδες των Αλικαρνασσέων προσφύγων. Πρώτοι το πληροφορούνται οι ελάχιστοι που ζουν σε Δημόσια οικήματα εντός των Τειχών. Το μεταφέρουν σε αυτούς που ζουν σε παράγκες πάνω στα τείχη και σε ελάχιστο χρόνο φτάνει στις σπηλιές του ποταμού Κατσαμπά και στα χωράφια που έχουν φτιάξει παράγκες οι πρόσφυγες.

Οι αγώνες των σωματείων Αλικαρνασσέων σε Αθήνα και Κρήτη τελεσφόρησαν. Θα αποκτούσαν δικό τους οικισμό, τη Νέα Αλικαρνασσό και εκεί θα βρισκόταν ξανά μαζί, γονείς παιδιά αδέλφια φίλοι γείτονες.

Με γρήγορους ρυθμούς η απόφαση παίρνει σάρκα και οστά. Δημιουργείται ο οικισμός, οι πρώτες 200 οικογένειες εγκαθίστανται το 1925. Το 1926 ο οικισμός αναγνωρίζεται ως «κοινότης Νέας Αλικαρνασσού».

Το 1927 ο Ελευθέριος Βενιζέλος επισκέπτεται τη Νέα Αλικαρνασσό και δηλώνει στις εφημερίδες: «Είναι συγκινητικώτατον το θέαμα της εργασίας η οποία συνετελέσθη εις τον συνοικισμόν αυτόν και το πως τόσον ολίγοι άνθρωποι εις τόσον μικρόν διάστημα χρόνου, κατόρθωσαν να κάνουν το σχολείο και την εκκλησία των εξ ιδίων πόρων ενώ επίσης εξ ιδίων μεριμνούν περί της οδοστρωσίας των, χωρίς να περιμένουν από το κράτος ή από κανέναν άλλον να πληρώσει τας ανάγκας των.»

Στην απογραφή του 1928 καταγράφονται 1499 κάτοικοι. (Άνδρες 699, Γυναίκες 800). 

*Ο Γιώργης Ανάσταση Γιαουρτάς ειναι κάτοικος Νέας Αλικαρνασσού - Απόγονος Αλικαρνασσέων