Για την Θεία Κοινωνία, τον κορωνοιό και το “κουταλάκι”
Βασικά αυτό που με ενδιαφέρει είναι πώς να συμβάλω σε ένα δημιουργικό διάλογο, με τέτοιο τρόπο ώστε να μπαίνει η κάθε πλευρά στη θέση της άλλης αντί να οχυρώνεται στις θέσεις της “απιστίας” και της 'πίστης” ή της "επιστήμης" και του "σκοταδισμού" και να πυροβολεί η μία την άλλη. Ψάχνω δηλαδή για ένα κοινό χώρο διαλόγου ο οποίος δεν μπορεί να είναι άλλος από την κοινή ανθρώπινη εμπειρία.
Μιλώντας από τη πλευρά των πιστών αυτό που ουσιαστικά λέμε (πέρα από τα δογματικά), είναι ότι διαχρονικά δεν βλέπουμε να συμμετέχουμε στη διάδοση των μολυσματικών ασθενειών και των επιδημιών, ούτε στην Ελλάδα αλλά ούτε και σε άλλες χώρες με μεγάλο ορθόδοξο πληθυσμό. Καταθέτουμε δηλαδή μια μαρτυρία που είναι μια αντικειμενική εμπειρική γνώση. Και οι εμπειρικές γνώσεις είναι στη γειτονιά των επιστημονικών γνώσεων. Μπορεί δηλαδή να ελεγχθεί επιστημονικά αν αληθεύει και αυτό είναι που στην πράξη μπορεί να δημιουργήσει ένα χώρο διαλόγου των δύο πλευρών. Για παράδειγμα θα μπορούσε να να οργανωθεί μια επιδημιολογική μελέτη για τους κληρικούς αρχικά. Είναι γνωστό ότι στη λειτουργία αυτοί κοινωνούν πρώτοι, μετά ακολουθεί ο κόσμος και στο τέλος καταλύουν ότι έχει μένει. Αυτό μάλιστα γίνεται πολλές φορές την εβδομάδα που σημαίνει ότι συμμετέχουν σε ένα κύκλο υπερμετάδοσης κάθε είδους μεταδοτικών νοσημάτων. Πολλοί μάλιστα υπηρετούν σε νοσοκομεία και δεν τους βλέπουμε να αρρωσταίνουν περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους. Μια άλλη ομάδα θα μπορούσε να είναι απλοί πιστοί, και τέλος μια τρίτη οάδα ελέγχου, άνθρωποι άσχετοι με το θέμα. Νομίζω ότι μια τέτοια μελέτη οργανωμένη μάλιστα σε βάθος χρόνου (υποθέτω τουλάχιστον μιας 10ετίας) θα μπορούσε να συμβάλει με δημιουργικό τρόπο σε αυτή τη διαμάχη.
Θα μπορούσε όμως να πει κάποιος από την άλλη πλευρά και τι τις θέλουμε τις έρευνες αφού οι επιστήμονες λένε ότι κολλάει με το σάλιο. Πράγματι έτσι λένε, αλλά ξεχνάμε ότι τα επιστημονικά πορίσματα εκφράζουν πάντα πιθανότητες, με μέσες τιμές και διακυμάνσεις, που σημαίνει ότι δεν είναι και υποχρεωτικό να κολλάει πάντα με το σάλιο. Είναι όπως το κάπνισμα. Δεν παθαίνουν καρκίνο όλοι όσοι καπνίζουν. Αν π.χ. πάρουμε σάλιο από ένα φορέα και το μεταφέρουμε στο στόμα δέκα ανθρώπων θα κολλήσου όλοι ? Δεν νομίζω, γιατί πάντα πρέπει να συντρέχουν και άλλοι λόγοι, όπως είναι οι γενετικές προδιαθέσεις, η ισχύς του ανοσοποιητικού, ακόμα και ο τρόπος κατάποσης (γιατί ο ιός δεν μολύνει μέσω του πεπτικού) και πολλά άλλα που δεν γνωρίζουμε (όπως είναι και οι ενέργειες του Θεού, ο οποίος ως η βασική, αδημιούργητη ουσία του σύμπαντος, είναι πανταχού παρών και τα πάντα πληρών , και επομένως βρίσκεται μέσα και στους ιούς μέσα και στα μικρόβια μέσα και σε όλα τα κύτταρά μας και μπορεί να ρυθμίζει την εξέλιξη των πραγμάτων είτε ενεργώντας με το Λόγο είτε φωτίζοντας με το Πνεύμα). Υπάρχει επομένως μια απόσταση από το σάλιο μέχρι τη μόλυνση αρκετή για να χωρέσει μια επιστημονική έρευνα και μάλιστα σχεδιασμένη κατά περίπτωση. Αυτός ακριβώς είναι και ο χώρος διαλόγου που προανέφερα.
Θα μπορούσε ακόμα να πει κάποιος ότι μια τέτοια μελέτη (και αν βέβαια γίνει ποτέ), θα αργήσει να βγάλει επιστημονικά συμπεράσματα και εμάς μας ενδιαφέρει να μην μεταδοθεί ο ιός τώρα. Πρώτα-πρώτα θα ήθελα εδώ να πω ότι δεν είναι πρώτη φορά που μπαίνει θέμα του τρόπου μετάληψης. Η πρώτη φορά που το άκουσα ήταν την εποχή της γρίπης Η1Ν1 και μάλλον θα μας απασχολήσει και στο μέλλον. Επομένως είναι ανάγκη να αρχίσει άμεσα μια τέτοια επιστημονική έρευνα. Όσο για το τι κάνουμε τώρα θα έλεγα ότι αυτός ο φόβος είναι απολύτως σεβαστός και εμείς από την πλευρά μας θα πρέπει μπαίνοντας στη θέση της άλλης πλευράς, να δεχτούμε την παρατήρησή και να κάνουμε κάτι γιαυτό. Πέρα από το αυτονόητο ότι όπως όλοι έτσι και εμείς θα δεχτούμε να ακολουθήσουμε για ένα εύλογο χρονικό διάστημα μια γενική καραντίνα (γύρω στις 40 ημέρες , όπως λέει και η λέξη), η γνώμη μου είναι ότι είναι δυνατό να βρούμε ένα τρόπο ώστε και οι πιστοί να κοινωνούν όπως πρέπει (εννοώ με το “κουταλάκι”) και οι υπόλοιποι να αισθάνονται ασφαλείς. Αυτό θα μπορούσε να γίνει αν οι πιστοί οργανωθούν σε ενορίες και συμμετέχουν στις λειτουργίες σε ομάδες περίπου 50 καταγεγραμμένων ατόμων (και αν είναι περισσότεροι να γίνονται περισσότερες λειτουργίες) και πάντα στον ίδιο ναό, οπότε σε περίπτωση κρούσματος να είναι εύκολη και η ανίχνευση με τεστ και η ιχνηλάτηση αλλά και ο υγειονομικός περιορισμός με τη καραντίνα των 14 ημερών. Αυτή η πρόταση για μένα θα δημιουργήσει ένα δεύτερο κοινό χώρο διαλόγου των δύο απόψεων στη πράξη. Θα μου πείτε και γιατί τέτοια εμμονή με το “κουταλάκι” και να μην αλλάξει ο τρόπος μετάληψης, όπως πρότεινε και ο πατέρας Χαράλαμπος ? (βλέπε και σχετικό άρθρο https://mikropragmata.lifo.gr/social-media/o-iereas-charalampos-kopanakis-apokalyptei-pos-den-yparchei-mageia-sti-theia-koinonia/) Θα απαντήσω στην ερώτηση αυτή αλλά πριν θέλω να ξεκαθαρίσω ότι σέβομαι απολύτως την ελευθερία της έκφρασης και εννοείται ότι καταδικάζω τις επιθέσεις που δέχτηκε από κάποιους φανατικούς “χριστιανούς” για τις απόψεις του.
Ο πατέρας Χαράλαμπος διαχωρίζει την ουσία (το σώμα και το αίμα του Χριστού ) από το μέσο μετάδοσης (το “κουταλάκι” εν προκειμένω). Θεωρεί ότι το μέσο καθορίζεται αποκλειστικά από την κοινωνική εξέλιξη ανεξάρτητα από την ουσία, η οποία μένει μεταφυσική, εκτός τόπου και χρόνου, εκτός ιστορίας τελικά. Αυτό όμως κάνει τη σχέση ουσίας και μέσου αδύνατη.
Στη πραγματικότητα όμως ούτε η ουσία είναι εκτός ιστορίας ούτε και το μέσο μετάδοσης άσχετο από την ουσία. Η σχέση ανάμεσα στο μέσο και την ουσία είναι διαλεκτική. Κάθε φορά που ο Ιερέας τελεί το μυστήριο της θείας ευχαριστίας ο άρτος και ο οίνος γίνονται ταυτόχρονα και σώμα και αίμα του Χριστού, και αυτό ακριβώς είναι που κάνει δυνατή τη μετάληψη από τους ανθρώπους. Και το μέσο που χρησιμοποιείται είναι αυτό που ταιριάζει στην ουσία που μεταφέρεται. Αλλά τι μέσο ταιριάζει στην ουσία ?
Ας δούμε πώς περιγράφουν οι ευαγγελιστές τη πρώτη θεία μετάληψη.
“καὶ λαβὼν τὸ ποτήριον εὐχαριστήσας ἔδωκεν αὐτοῖς, καὶ ἔπιον ἐξ αὐτοῦ πάντες” κατά Μάρκον 14,25
Αναφέρω μόνο τη μετάληψη του αίματος γιατί το σώμα διαχωρίζεται και μοιράζεται. Το αίμα όμως ο Χριστός το προσφέρει στους μαθητές χρησιμοποιώντας ένα “ποτήριον” από το οποίο πίνουν όλοι. Και βέβαια δεν το κάνει τυχαία. Δεν χρησιμοποιεί ένα μεγαλύτερο σκεύος (μιά κανάτα ας πούμε από την οποία θα γέμιζαν τα ποτήρια) γιατί θέλει να θεμελιώσει μια κοινότητα, μια “εκκλησία”. Γιαυτό και στο τέλος λέγει στους αποστόλους ότι αυτό το “ποτήριον” είναι η ίδια η καινή διαθήκη.
“τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐν τῷ αἵματί μου, τὸ ὑπὲρ ὑμῶν ἐκχυνόμενον” κατά Λουκάν 22,20
Με αυτό το τρόπο μεταλάμβαναν επί αιώνες οι χριστιανοί (χωριστά ο άρτος-σώμα και από το ίδιο “ποτήριον” ο οίνος-αίμα ), μέχρι που εισήχθη το ια' περίπου αιώνα το περίφημο “κουταλάκι”. Και βέβαια αυτή η εισαγωγή αποτελεί μια εξέλιξη κάτω από την επίδραση του ιστορικού περιβάλλοντος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν χάνεται η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην ουσία και το μέσο. Με άλλα λόγια το “κουταλάκι” είναι η προέκταση του “ποτηρίου”, επειδή υπηρετεί με τον ίδιο τρόπο την διατήρηση της κοινότητας των χριστιανών, της λεγόμενης και “εκκλησίας”. Μπορεί η γενικευμένη χρήση των διαφόρων σκευών να ώθησε αυτή την εξέλιξη, αλλά δεν χάθηκε η σχέση ουσίας και μέσου , σχέση η οποία δεν είναι άλλη από την κοινότητα των πιστών. Αυτή ακριβώς είναι η διαλεκτική ουσίας και μέσου στη Θεία Ευχαριστία, γιατί κεντρικός σκοπός της διδασκαλίας του Χριστού ήταν να ιδρύσει επί της γης μια “εκκλησία”, μια κοινότητα ανθρώπων οι οποίοι θα ζούσαν αγαπημένοι μεταξύ τους και με το Θεό, επειδή ο Θεός “Αγάπη εστί”. Και το τόνισε ιδιαίτερα αυτό ο Χριστός.
“ἵνα πάντες ἓν ὦσι, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν, ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ ὅτι σύ με ἀπέστειλας.
καὶ ἐγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν,
ἐγὼ ἐν αὐτοῖς καὶ σὺ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσι τετελειωμένοι εἰς ἕν, καὶ ἵνα γινώσκῃ ὁ κόσμος ὅτι σύ με ἀπέστειλας καὶ ἠγάπησας αὐτοὺς καθὼς ἐμὲ ἠγάπησας. κατά Ιωάννην 17, 21-23
Και ακριβώς για το λόγο αυτό οι πρώτες κοινότητες των χριστιανών ήταν “ολιστικές” ( κοινή η του Χριστού ουσία αλλά κοινή ακόμα και η περιουσία,
Τοῦ δὲ πλήθους τῶν πιστευσάντων ἦν ἡ καρδία καὶ ἡ ψυχὴ μία, καὶ οὐδὲ εἷς τι τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον εἶναι, ἀλλ᾿ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά.Πραξ. 4,32).
Τους διακόνους μάλιστα τους εξέλεγαν όλοι μαζί οι χριστιανοί (όντας μιά δημοκρατική κοινότητα ή αλλιώς “εκκλησία”)
καὶ ἐξελέξαντο Στέφανον, ἄνδρα πλήρη πίστεως καὶ Πνεύματος Ἁγίου, καὶ Φίλιππον καὶ Πρόχορον καὶ Νικάνορα καὶ Τίμωνα καὶ Παρμενᾶν καὶ Νικόλαον προσήλυτον Ἀντιοχέα Πραξ. 6,5
για να φροντίζουν την κοινή περιουσία ώστε οι ιερείς και οι επίσκοποι να ασχολούνται απερίσπαστοι με τα πνευματικά τους καθήκοντα. Και η μετάληψη, πριν ακόμα αρχίσουν να τελούνται οι λειτουργίες, γινόταν σε μια κοινή τράπεζα, όπου μετά ακολουθούσε κανονικό φαγητό. Ήταν αυτό το κοινό κυριακάτικο γεύμα η επισφράγιση της ύπαρξης μιας ζωντανής κοινότητας. Σκεφτείτε πώς αισθανόμαστε τώρα με τον κορωνοιό, όταν δεν μπορούμε να αγκαλιάσουμε και να φιλήσουμε μέλη της οικογένειας μας ή τους φίλους μας ή ακόμα όταν διστάζουμε να φάμε από το ίδιο πιάτο μαζί τους και θα καταλάβετε πώς η αλλαγή του τρόπου μετάληψης οδηγεί στη διάσπαση της κοινότητας.
Δεν χρησιμοποίησαν επομένως το “κουταλάκι” από άγνοια των κανόνων υγιεινής όπως συμπεραίνει ο πατέρας Χαράλαμπος. Και βέβαια γνώριζαν τις μολυσματικές ασθένειες, και για το λόγο αυτό έκαναν και καραντίνες. Μπορεί να μην γνώριζαν την ύπαρξη των μικροβίων και των ιών αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν γνώριζαν ότι πολλές ασθένειες μεταφέρονταν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Από τότε είναι γεγονός ότι η “εκκλησία” με αυτό το κοινοτικό πνεύμα έχει αποδυναμωθεί, για πολλούς και διάφορους λόγους που δεν είναι του παρόντος, αλλά η μετάληψη είναι ένα από τα λίγα πράγματα που έχουν μείνει από την παλιά δόξα και την ουσιαστική κοινοτική ζωή. Μάλιστα η γνώμη μου είναι ότι δεν συμφέρει κανένα να εκπέσει η επίγεια αγωνιζόμενη “εκκλησία” ακόμα περισσότερο (αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα και επίσης δεν είναι του παρόντος).
Όσον αφορά όμως την απόδοση “μαγικού” χαρακτήρα στη Θεία Κοινωνία ώστε να θεωρείται αυτόματα θεραπευτική των ψυχών και των σωμάτων θα συμφωνήσω με τον πατέρα Χαράλαμπο. Όπως μάλιστα αναφέρει ο Απόστολος Παύλος
“Ὥστε ὃς ἂν ἐσθίῃ τὸν ἄρτον τοῦτον ἢ πίνῃ τὸ ποτήριον τοῦ Κυρίου ἀναξίως, ἔνοχος ἔσται τοῦ σώματος καὶ αἵματος τοῦ Κυρίου.
Δοκιμαζέτω δὲ ἄνθρωπος ἑαυτόν, καὶ οὕτως ἐκ τοῦ ἄρτου ἐσθιέτω καὶ ἐκ τοῦ ποτηρίου πινέτω·
ὁ γὰρ ἐσθίων καὶ πίνων ἀναξίως κρῖμα ἑαυτῷ ἐσθίει καὶ πίνει, μὴ διακρίνων τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου.
Διὰ τοῦτο ἐν ὑμῖν πολλοὶ ἀσθενεῖς καὶ ἄρρωστοι καὶ κοιμῶνται ἱκανοί. Α' ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ια' 27-30.
Ο Απόστολος μας λέει ότι η προσέγγιση, η μετοχή της ανθρώπινης από τη θεία ουσία γίνεται θεραπευτική όταν ο άνθρωπος είναι όμοιος αυτής της ουσίας αλλιώς είναι διαλυτική. Επομένως μόνο όποιος είναι κατάλληλα προετοιμασμένος στα πλαίσια της “ορθόδοξης ψυχοθεραπείας” μπορεί να μεταλαμβάνει χωρίς φόβο ασθενειών. Και η λεγόμενη “ορθόδοξη ψυχοθεραπεία” (ψυχοθεραπεία μάλιστα αναγνωρισμένη και από την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία) περιλαμβάνει ένα σύνολο πρακτικών και ψυχολογικών χειρισμών. Τέτοιες πρακτικές είναι η μουσικοθεραπεία (συγκρίνετε π.χ. με τη μέθοδο Tomatis που χρησιμοποιεί τα γρηγοριανά μέλη), η αρωματοθεραπεία (με το γνωστό λιβάνι), η δραματοθεραπεία (οι λειτουργίες έχουν τη μορφή αρχαίων θεατρικών παραστάσεων), η εξομολόγηση σε έμπειρο πνευματικό (η Θεία Ψυχανάλυση, όπως έλεγε ο Άγιος Πορφύριος)
“ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τὰ παραπτώματα, καὶ εὔχεσθε ὑπὲρ ἀλλήλων, ὅπως ἰαθῆτε· Ιακωβ. 5,16
και σαν ένα ακόμα είδος κοσμικής ψυχανάλυσης (αυτό είναι μάλλον που αναγνωρίζει σαν ψυχοθεραπεία η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία) αλλά και σαν μετοχή του ανθρώπου στη Θεία ουσία,
ἐγγίσατε τῷ Θεῷ, καὶ ἐγγιεῖ ὑμῖν Ιακωβ. 4,8
και γενικά η συμμετοχή σε όλα τα μυστήρια της “εκκλησίας”. Η ψυχοθεραπεία αυτή έχει σκοπό να γεμίσει στον άνθρωπο τα κενά της Αγάπης μέσα από τη μέθεξη του ανθρώπου με το Θεό, ο οποίος “Αγάπη εστί”. Και το αποτέλεσμα στο ψυχολογικό επίπεδο είναι η θεραπεία και σε πολλές περιπτώσεις η ίασις των ψυχικών διαταραχών, οι οποίες δεν είναι τίποτα άλλο από διαταραχές των κενών Αγάπης της ανθρώπινης ψυχής, και στο σωματικό η ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος και ο περιορισμός των ασθενειών. Αυτός είναι και ο λόγος που το κλείσιμο των ναών δεν μπορεί να διαρκεί περισσότερο από ένα διάστημα 40 ημερών γιατί διακόπτεται η απαραίτητη ψυχοθεραπεία πολλών ανθρώπων, κάτι το οποίο μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία τους.
Δεν θα συμφωνήσω επομένως με τον πατέρα Χαράλαμπο ότι στη μετάληψη υπάρχει γενικά κίνδυνος μολύνσεων και ότι θα πρέπει να αλλάξουμε το τρόπο της μετάληψης. Μάλιστα θα έλεγα ότι χωρίς το “ποτήριον” ή το “κουταλάκι” η μετάληψη μάλλον θα έπαιρνε ένα μαγικό χαρακτήρα με την έννοια ότι χωρίς να είναι “κοινωνία” θα παρέμενε σώμα και αίμα Χριστού. Δεν έχω το πνευματικό ανάστημα για να “θεολογώ” αλλά πιστεύω ότι η αλλαγή του μέσου με τη χρήση π.χ. κουταλιών μιας χρήσης θα διασπούσε το κοινωνικό του μυστηρίου (τη σχέση δηλαδή ανάμεσα στην ουσία και το μέσο) και θα το ακύρωνε σαν μυστήριο και για το λόγο αυτό προτιμώ ακόμα και να κλονιστώ από ολιγοπιστία μην μολυνθώ (έστω συμμετέχοντας στο μυστήριο κατά το “Πιστεύω, Κύριε, βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ Μάρκου 9-24”) παρά να συμμετέχω σε ένα ακυρωμένο μυστήριο.
Στη μετάληψη κινδυνεύουμε από ασθένειες όταν κοινωνούμε απροετοίμαστοι. Τα μικρόβια και οι ιοί γίνονται όλο και πιο ακίνδυνοι όσο ο άνθρωπος “θεώνεται”, γιατί το “κακό” δεν υπάρχει οντολογικά, υπάρχει μόνο σαν έλλειψη του “καλού”, σαν έλλειψη της Αγάπης, σαν απομάκρυνση από το Θεό. Οι αντιθέσεις ανάμεσα στα έμβια όντα γίνονται ανταγωνιστικές (και καταλήγουν σε ασθένειες και θανάτους) επειδή ζούμε σε ένα “πτωτικό” κόσμο, σε ένα κόσμο μακριά από την Αγάπη. Οι ασθένειες έχουν δύο πηγές. Την γενική θνητότητα (είμαστε προγραμματισμένοι να πεθάνουμε) και την απομάκρυνση του ανθρώπου από την συμπαντική Αγάπη (το Θεό δηλαδή). Και για μεν τη γενική θνητότητα ο Χριστός με το παράδειγμά του μας δίδαξε να την υπομείνουμε για να νικήσουμε το θάνατο (“θανάτω θάνατον πατήσας”) και να αναστηθούμε σε ένα καινούργιο κόσμο (στη “καινή κτίση”), αποδεχόμενοι τις σχετικές ασθένειες παιδαγωγικά, ενώ για τις ασθένειες που οφείλονται στην έλλειψη Αγάπης μας δίδαξε το δρόμο της ορθόδοξης ψυχοθεραπείας, ώστε όσοι βρίσκουν το δρόμο για τη “θέωση” να ελαφρύνονται από τις πολλές αναγκαιότητες του παρόντος κόσμου, όπως είναι και οι ασθένειες.
* Ο Αρκάδιος Μανουσάκης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμηματος Φυσικης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
*Σημείωση: Οι απόψεις των αρθρογράφων αποτελούν προσωπικές θέσεις και δεν αποτελούν τυχόν θέσεις του newshub.gr
-
27 Μαρτιου 2024, 13:10Κρήτη: Τέσσερα ξενοδοχεία βγαίνουν στο σφυρί τον Απρίλιο σε Ρέθυμνο, Πλακιά και Χερσόνησο
-
27 Μαρτιου 2024, 07:59Λασίθι: Κινητοποίηση της Πυροσβεστικής για φωτιά στη Σητεία- Σε ύφεση το πύρινο μέτωπο
-
27 Μαρτιου 2024, 09:40Βολές στο κέντρο... της Τετάρτης!
-
27 Μαρτιου 2024, 21:07«Έφυγε» από τη ζωή ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης
-
27 Μαρτιου 2024, 10:56Τουριστική εκπαίδευση: Τι απάντησε το Υπουργείο στα αιτήματα των ξενοδοχοϋπαλλήλων της Κρήτης
-
27 Μαρτιου 2024, 12:10Επιτυχημένη η Ημέρα Καριέρας της Σ.Α.Ε.Κ Τουρισμού Κρήτης (ΦΩΤΟ)