Χαρταετός: Η ιστορία πίσω από το έθιμο

Κάθε χρόνο, στην Ελλάδα δύο πράγματα χαρακτηρίζουν την Καθαρά Δευτέρα, ο χαρταετός και η λαγάνα. Το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού κρατάει εδώ και πολλά χρόνια, όμως ελάχιστοι γνωρίζουν την προέλευσή του.

Ο χαρταετός πρώτη φορά εμφανίστηκε γύρω στο 200 π.Χ στην Κίνα και τη Μαλαισία. Χρησιμοποιούσαν τους χαρταετούς σε μαγικές τελετές, θρησκευτικές εκδηλώσεις και σε τελετουργίες για τον εξορκισμό του κακού. Πίστευαν ότι όσο ψηλότερα ανεβεί ο αετός τόσο πιο τυχεροί θα είναι. Οι πρώτοι χαρταετοί κατασκευάστηκαν από μετάξι και μπαμπού και είχαν μορφή δράκου.

Ο Κινέζος στρατηγός Han Xin, εκείνη την εποχή, χρησιμοποίησε χαρταετό, ώστε να μετρήσει με τον σπάγγο του την απόσταση από το στρατόπεδο του, μέχρι τα τείχη της πόλης που πολιορκούσε.

Στην περίοδο του πολέμου στην Κίνα, στρατηγοί έβαζαν σφυρίχτρες σε χαρταετούς και τους απελευθέρωναν κατά την διάρκεια της νύχτας στα αντίπαλα στρατόπεδα. Οι στρατιώτες έμεναν ξύπνιοι λόγω του θορύβου, ενώ εξαιτίας των δεισιδαιμονιών θεωρούσαν πως οι άνεμοι είναι εναντίον τους.

Στην Ευρώπη ο χαρταετός έφτασε περίπου το 1400 μ.Χ. Με την πάροδο των αιώνων, ο χαρταετός σταμάτησε να θεωρείται «όπλο» και έγινε δημοφιλής στα παιδιά, από τον 19ο αιώνα.

Στην Ελλάδα κάθε χρόνο πετάμε τον χαρταετό την Καθαρά Δευτέρα με το ξεκίνημα της νηστείας του Πάσχα.

Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, το πέταγμα του αετού συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς τον Δημιουργό της. Σύμφωνα με το έθιμο, ο χαρταετός πρέπει να πετάει στον ουρανό την Καθαρά Δευτέρα, την ημέρα που ξεκινά η νηστεία της Σαρακοστής και συμβολίζει την πνευματική και σωματική μας κάθαρση, μετά το διονυσιακό ξεφάντωμα της Αποκριάς.

Ο Χαρταετός έφθασε στην Ελλάδα πρώτα από τα λιμάνια Ανατολής (Σμύρνη, Χίο, Κωνσταντινούπολη), τα λιμάνια της Επτανήσου, της Σύρας, των Πατρών και ακολούθησαν τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε κανείς να αγοράσει
σπάγκο και χρωματιστό χαρτί.