Δυστύχημα στα Τέμπη: Στο μικροσκόπιο οι ταχογράφοι των δύο τρένων

Η διπλή έφοδος στα γραφεία του ΟΣΕ και της Hellenic Train, τα στοιχεία που συνέλεξαν οι επιθεωρητές και το ενδεχόμενο να αφαιρεθεί το πιστοποιητικό ασφαλείας από τις εταιρείες. H ΕΡΓΟΣΕ παραδέχεται ότι καθυστερούσε τη σύμβαση 717! Με 565.000 ευρώ αποζημίωσε την κοινοπραξία που εκτελούσε τα έργα.

Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται να ολοκληρωθεί το πόρισμα ελέγχου της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) για τις ευθύνες που έχουν ο ΟΣΕ και η Hellenic Train Α.Ε. όσον αφορά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη. Ηδη, οι επιθεωρητές της Μονάδας Ρύθμισης και Ελέγχου της Σιδηροδρομικής Αγοράς της ΡΑΣ έκαναν έφοδο στα γραφεία και των δύο εταιρειών, την περασμένη εβδομάδα. Οι επιθεωρητές κατέσχεσαν επιτόπου φακέλους που περιείχαν έγγραφα-τεκμήρια, ενώ ζήτησαν πρόσθετα στοιχεία θέτοντας στενό χρονοδιάγραμμα συμφωνα με τη real.gr.

Με τα στοιχεία αυτά, η ΡΑΣ θα αποφανθεί αν και σε ποιο βαθμό τηρήθηκαν το σχέδιο διαχείρισης ασφάλειας των δύο εταιρειών, καθώς και ο Γενικός Κανονισμός Κίνησης (ΓΚΚ) στην περίπτωση του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος. Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, οι διαδικασίες θα κινηθούν με ταχύτατους ρυθμούς και οι εξελίξεις αναμένεται να είναι ραγδαίες, ακόμα και εντός των επόμενων 24ώρων. Με βάση τις πληροφορίες της Realnews, το βασικό στοιχείο που ερευνάται είναι η ακριβής ταχύτητα με την οποία κινούνταν τα δύο τρένα. Ηδη, στο σημείο του δυστυχήματος πραγματοποιούνται έρευνες για τον εντοπισμό των ταχογράφων, τόσο της επιβατικής όσο και της εμπορικής αμαξοστοιχίας. «Ο,τι είναι τα “μαύρα κουτιά” για τα αεροσκάφη είναι και οι ταχογράφοι για τα τρένα. Από αυτούς είναι σίγουρο ότι μπορούν να αντληθούν πολύ κρίσιμα στοιχεία για τις συνθήκες της σύγκρουσης, σε μια διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στη διεύρυνση των ευθυνών για το δυστύχημα», αναφέρουν οι πηγές της «R», εξηγώντας ότι σε περίπτωση που έχει υπάρξει υπέρβαση των ορίων ταχύτητας, τότε θεωρείται δεδομένο ότι αυτή συνέβαλε στην αύξηση του αριθμού των θυμάτων. Από την προηγούμενη εβδομάδα έχει γίνει γνωστό πως η επιβατική αμαξοστοιχία κινείτο με 160 χλμ. την ώρα και η εμπορική με 110 χλμ. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτές οι τιμές αφορούν τα όρια μέγιστης ταχύτητας στο σύνολο της διαδρομής μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης, καθώς και τις δυνατότητες ανάπτυξης ταχύτητας που έχουν τα συγκεκριμένα τρένα. Οι πραγματικές ταχύτητες που αναπτύχθηκαν αποτυπώνονται μόνο από τους ταχογράφους. Για τον εντοπισμό των ταχογράφων εργάζονται από την προηγούμενη Τρίτη τα συνεργεία, τα οποία λειτουργούν κάτω από την εποπτεία της τριμελούς επιτροπής που συστάθηκε για τη διερεύνηση των αιτιών του δυστυχήματος.

Τα όρια

Ωστόσο, ακόμα και αν τα συνεργεία δεν καταφέρουν να εντοπίσουν τους ταχογράφους, στην περίπτωση που αυτοί έχουν καταστραφεί από τη σφοδρότητα της σύγκρουσης, οι ερευνητές του δυστυχήματος έχουν τον τρόπο να υπολογίσουν έστω και κατά προσέγγιση την ταχύτητα των αμαξοστοιχιών. Ετσι, οι επιθεωρητές της ΡΑΣ θα μπορέσουν να διαπιστώσουν αν τα τρένα, που αμφότερα ανήκουν στη Hellenic Train, τήρησαν τον Γενικό Κανονισμό Κίνησης. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με αυτόν τον κανονισμό, τα τρένα δεν πρέπει να αναπτύσσουν το μέγιστο της ταχύτητάς τους σε όλο το μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου, λόγω των διαφορετικών συνθηκών που ισχύουν στο δίκτυο, με τα όρια να διαφέρουν από σταθμό σε σταθμό. «Προκειμένου περί ειδικής αμαξοστοιχίας, ορίζεται η ταχύτητα της αμαξοστοιχίας που θα πρέπει να τηρηθεί επί των διαφόρων κλίσεων της γραμμής ή ορίζεται η μέση ταχύτητα ενός από τα κανονικά δρομολόγια ως η μέση ταχύτητά της από σταθμό σε σταθμό», αναφέρεται στο άρθρο 77 του Γενικού Κανονισμού Κίνησης.

Ενα ακόμα από τα στοιχεία που ερευνώνται είναι αν τα δύο τρένα υπερέβησαν τα όρια, ώστε να μην καθυστερήσουν την άφιξή τους στους τερματικούς τους σταθμούς. Στον ίδιο κανονισμό, προβλέπεται πως σε περίπτωση καθυστέρησης επιτρέπεται η υπέρβαση των καθορισμένων ορίων, πάντα όμως υπό συγκεκριμένους όρους. «Προκειμένου περί αμαξοστοιχίας η οποία κυκλοφορεί επί δρομολογίου επιτρέπεται, προς ανάκτηση της καθυστέρησης ή επίτευξη προδρομολογιακής άφιξης σε κάποιον σταθμό, η υπέρβαση της ταχύτητας του δρομολογίου εντός των επιτρεπομένων ορίων», αναφέρεται στον ΓΚΚ. Υπενθυμίζεται πως, σύμφωνα με μαρτυρίες, η επιβατική αμαξοστοιχία καθυστέρησε για τουλάχιστον 15 λεπτά στον Παλαιοφάρσαλο. Παρά τα κωλύματα που φαίνεται να παρουσιάστηκαν, η ομάδα της ΡΑΣ έχει στα χέρια της ικανό αριθμό τεκμηρίων και ήδη προχωρά στην αξιολόγησή τους. Το πόρισμα θα διαβιβαστεί στις δικαστικές Αρχές που διερευνούν την υπόθεση αλλά και στην Ευρωπαϊκή Αρχή Σιδηροδρόμων, η οποία έχει την ευθύνη για το πιστοποιητικό ασφαλείας της Hellenic Train Α.Ε., προκειμένου να κινηθεί αναλόγως.

Σύμφωνα με πηγές της «R», το πόρισμα αναμένεται να συνδράμει στο έργο της Δικαιοσύνης, ενώ μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην ακύρωση του πιστοποιητικού ασφαλείας από τις εταιρείες μέχρι να διορθωθούν οι ελλείψεις. Οπως είναι αυτονόητο, δίχως πιστοποιητικά ασφαλείας, ΟΣΕ και Hellenic Train δεν γίνεται να συνεχίσουν να λειτουργούν. «Το πόρισμα δεν θα αφορά την απόδοση ευθυνών, για την οποία είναι αρμόδιες άλλες Αρχές, αλλά τη μη τήρηση προβλεπόμενων διαδικασιών. Με βάση τον νόμο, θα δούμε ποιες διαδικασίες δεν ακολουθήθηκαν και θα πέσει φως στην υπόθεση», αναφέρει στην «R» αρμόδια πηγή.

Οι εκτροχιασμοί

Η ΡΑΣ, σε προηγούμενες επιθεωρήσεις-ελέγχους, είχε εντοπίσει τον κίνδυνο σιδηροδρομικού δυστυχήματος εξαιτίας μιας σειράς ελλείψεων στις υποδομές, αλλά και στο προσωπικό. Αφορμή είχαν σταθεί οι εκτροχιασμοί που σημειώθηκαν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2022 στην περιοχή Λιανοκλάδι-Τιθορέα και μόλις πριν από λίγες εβδομάδες είχε ληφθεί απόφαση για εστίαση των ελέγχων στη Διαχείριση Ελέγχου Κυκλοφορίας. Μάλιστα, η πρόθεση της Αρχής κοινοποιήθηκε και εγγράφως στον ΟΣΕ. Στο πλαίσιο διερεύνησης των εν λόγω εκτροχιασμών είχαν βγει πορίσματα που έκαναν λόγο για «ανθρώπινα λάθη». Αποτέλεσμα ήταν να σταλούν έγγραφα από τη ΡΑΣ, με τα οποία οι υπεύθυνοι ρωτούσαν τη διοίκηση του ΟΣΕ αν έχουν αναλυθεί οι παράγοντες που οδήγησαν στα «ανθρώπινα λάθη», όπως π.χ. η κατάλληλη εκπαίδευση των σταθμαρχών, η εργασιακή κόπωση κ.ά. «Μεταξύ άλλων, ρωτούσαμε αν είχαν ληφθεί μέτρα διόρθωσης. Το τελευταίο σχετικό έγγραφο εστάλη στις 23/2/2023. Εκ του αποτελέσματος, δυστυχώς, κρίνεται ότι δεν ελήφθησαν τα μέτρα που έπρεπε», αναφέρει η ίδια πηγή.

Η ΕΡΓΟΣΕ παραδέχεται ότι καθυστερούσε τη σύμβαση 717!

Το 2001 αποζημίωσε με σχεδόν 565.000 ευρώ την κοινοπραξία που εκτελούσε τα έργα

Παρά τα δεδομένα ανθρώπινα λάθη που έγιναν, τα όσα αποκαλύφθηκαν τις τελευταίες ημέρες δείχνουν πως αν υπήρχαν οι προβλεπόμενες δικλείδες ασφαλείας η σύγκρουση θα είχε αποφευχθεί. Ποιος λοιπόν φταίει για το γεγονός ότι εδώ και περίπου 20 χρόνια μένουν ανολοκλήρωτα τα έργα τηλεδιοίκησης, φωτοσήμανσης, αυτόματης πέδησης κ.λπ.; Η Realnews αποκαλύπτει ένα έγγραφο-ντοκουμέντο από το οποίο προκύπτει ότι σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την καθυστέρηση στην υλοποίηση των παραπάνω έργων έχουν η ΕΡΓΟΣΕ και ο ΟΣΕ. Ευθύνη που παραδέχονται και οι ίδιες οι εταιρείες για τη μη υλοποίηση έως σήμερα της επίμαχης σύμβασης 717/2014, που αφορά την κατασκευή του έργου «Ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης - τηλεδιοίκησης και αντικατάσταση 70 αλλαγών τροχιάς σε εντοπισμένα τμήματα του άξονα Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Προμαχώνα». Η ΕΡΓΟΣΕ, με το έγγραφο που έχει αναρτηθεί στη Διαύγεια, καταλήγει στην υπ’ αριθμόν 3911 απόφαση του διοικητικού της συμβουλίου, που ελήφθη στις 22 Ιανουαρίου 2021, να αποζημιώσει την ανάδοχο εταιρεία του έργου με ποσό ύψους σχεδόν 564.000 ευρώ, αναγνωρίζοντας ευθέως δική της υπαιτιότητα, καθώς και του Οργανισμού!

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, το Δ.Σ. της ΕΡΓΟΣΕ, λαμβάνοντας υπ’ όψιν «την εισήγηση του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου και διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας, την υπ’ αριθμόν 1150/24-12-2020 γνωμοδότηση του τεχνικού συμβουλίου, με την οποία γνωμοδότησε επί των υποβληθέντων αιτημάτων αποζημιώσεως, λόγω θετικών ζημιών, της αναδόχου κοινοπραξίας της υπ’ αριθμόν 717/2014 συμβάσεως και συγκεκριμένα γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της αποδοχής των εν λόγω αιτημάτων, ως προς τους επικαλούμενους λόγους υπερημερίας, και της εν μέρει αποδοχής αυτών, ως προς το ύψος της αιτούμενης αποζημίωσης, κατά τις χρονικές περιόδους από 1/4/2020 έως 31/7/2020 και από 1/8/2020 έως 31/10/2020, αντίστοιχα, αλλά και την απόφαση του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών επί πέντε ενστάσεων της ανωτέρω κοινοπραξίας που αφορούν όμοια, ως προς τους λόγους και τη νομική βάση, αιτήματα θετικών ζημιών για τη χρονική περίοδο (συνολικά) από 1/2/2019 έως 31/3/2020», αναγνωρίζει «στην κοινοπραξία με την επωνυμία “ΤΟΜΗ Α.Β.Ε.Τ.Ε. - ALSTOM TRANSPORT S.A”, αναδόχου κατασκευής του έργου ως προς το ύψος της αποζημίωσης, λόγω θετικών ζημιών που αφορούν το κόστος προσωπικού και μηχανημάτων, η οποία, ανά εξεταζόμενο αίτημα και ανά χρονική περίοδο, ανέρχεται σε ποσό 204.119,79 ευρώ, για τη χρονική περίοδο από 1/4/2020 έως 31/7/2020), ποσό 92.097,91 ευρώ για το διάστημα από 1/8/2020 έως 31/10/2020, ενώ με τον συνυπολογισμό των γενικών εξόδων της αιτούμενης αναδόχου κοινοπραξίας για το σύνολο των ως άνω δύο εξεταζόμενων χρονικών περιόδων από 1/4/2020 έως 31/10/2020, εκ ποσού 268.129,86 ευρώ, με το συνολικό ποσό της αποζημίωσης να ανέρχεται σε 564.347,56 ευρώ».

Και γιατί αναγνωρίζει η ΕΡΓΟΣΕ δική της υπαιτιότητα; Οπως εξηγούν στην «R» πηγές του Οργανισμού, το έργο έπρεπε να εκτελεστεί σε μια γραμμή που ήταν σε λειτουργία. Για να εισέλθει σε αυτήν ο ανάδοχος έπρεπε να πάρει άδεια από τον ΟΣΕ που είχε στην αρμοδιότητά του τη γραμμή. Κάθε φορά, λοιπόν, που η ανάδοχος εταιρεία ήθελε να κάνει εργασίες, υποχρεούτο να ζητά από τον ΟΣΕ άδεια εισόδου στη γραμμή. Στα αιτήματα αυτά, όμως, ο ΟΣΕ είτε δεν απαντούσε είτε απαντούσε με πάρα πολύ μεγάλη καθυστέρηση, ενώ, όταν έδινε την άδεια, αυτή αφορούσε λιγότερες ημέρες από τις αιτούμενες.

Αποτέλεσμα αυτής της αδιαφορίας ήταν το έργο να παίρνει τη μία παράταση μετά την άλλη, να έχει «βαλτώσει» επί σειρά ετών και ο εργολάβος να υφίσταται ζημία. Μέσω της απόφασης της ΕΡΓΟΣΕ, η ζημιά του εργολάβου αναγνωρίζεται πλήρως, αποζημιώνοντας ωστόσο τους εργολάβους με χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων.