"Εξυπνες" θα γίνουν 250 γέφυρες στην Ελλάδα εκπέμποντας σήματα της κατάστασης τους-Οι 18 στην Κρήτη

Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι περισσότερες γέφυρες της Ελλάδας γίνονται «έξυπνες».

Από τον Κηφισό μέχρι την Κρήτη και την Ηπειρο, οι γέφυρες θα είναι πλέον online, δίνοντας στους επιστήμονες σε πραγματικό χρόνο όλες τις πληροφορίες για τη δομική τους υγεία, μετρώντας δονήσεις, βάρος, κινήσεις, παραμορφώσεις κ.ά.

Το βασισμένο στη φιλοσοφία Internet of Things έργο αφορά περισσότερες από 250 γέφυρες στις 13 Περιφέρειες της χώρας, κάποιες εκ των οποίων ξεπερνούν και τα 70 χρόνια και οδεύουν προς το τέλος της ζωής τους, έστω θεωρητικά.

Στην Κρήτη έχουν συμπεριληφθεί 18 γέφυρες.

Με τη δημιουργία ενός δικτύου μεταξύ τους με τεχνολογία οπτικών ινών, οι γέφυρες εξοπλίζονται με ειδικούς αισθητήρες και συστήματα τα οποία μετρούν, καταγράφουν και στέλνουν πληροφορίες στους επιστήμονες σε πραγματικό χρόνο, ώστε να γνωρίζουν τι και πού χρειάζεται συντήρηση.

Οι πρώτες 36 που καλωδιώνονται στην Αττική

Εγκαθίστανται έξυπνα συστήματα για την παρακολούθηση της δομικής απόκρισης.

Πρόκειται για τις γέφυρες που διαχειρίζονται τον μεγαλύτερο κυκλοφοριακό φόρτο και συγκεκριμένα, όπως περιγράφονται στη σύμβαση:

1. Υπερυψωμένος Κηφισού
2. Γέφυρα εξόδου ρεύματος Λ. Κηφισού προς Λαμία για Κόρινθο
3. Γέφυρα εξόδου ρεύματος Λ. Αθηνών προς Αθήνα για Λαμία
4. Γέφυρα Λ. Ποσειδώνος επί του ρέματος Πικροδάφνης
5. Γέφυρα Α/Κ Πειραιώς & Χαμοστέρνας
6. Γέφυρα Α/Κ Τατοΐου & Λ. Κύμης
7. Γέφυρα Α/Κ Πέτρου Ράλλη & Κων/πόλεως
8. Γέφυρα Α/Κ Λ. Συγγρού & Λαγουμιτζή
9. Γέφυρες Α/Κ Λ. Κηφισού & Λ. Ποσειδώνος - Εξοδος ρεύματος Λ. Ποσειδώνος προς Πειραιά για Λαμία
10. Γέφυρα Λ. Ποσειδώνος άνωθεν Π. Μυρτιδιωτίσσης
11. Γέφυρα Α/Κ Λ. Κηφισίας & Λ. Κατεχάκη
12. Γέφυρα εξόδου ρεύματος Καλλιρόης προς Πειραιώς για ρεύμα Λ. Συγγρού προς Πειραιά
13. Ισόπεδη γέφυρα Λ. Ποσειδώνος άνωθεν εξόδου από κυκλικό κόμβο, ΣΕΦ για Εθνάρχου Μακαρίου & Δημ. Φαληρέως
14. Γέφυρα Α/Κ Λ. Κατεχάκη & Εθν. Αντιστάσεως Καισαριανής
15. Γέφυρα Α/Κ Λ. Μεσογείων & Κατεχάκη
16. Γέφυρα Α/Κ Λ. Κηφισού & Πειραιώς
17. Γέφυρα Α/Κ Λ. Κηφισού & Τσούντα
18. Ισόπεδη γέφυρα Λ. Κηφισού & Αχαρνών
19. Γέφυρα Α/Κ Λ. Κηφισού & Πίνδου
20. Γέφυρα ΝΕΑΟΚ επί του Σαρανταπόταμου
21. Γέφυρα Α/Κ Λ. Συγγρού & Χαροκόπου
22. Γέφυρα Α/Κ Λ. Συγγρού & Αγ. Πάντων
23. Γέφυρα Α/Κ Λ. Συγγρού & Δαβάκη
24. Γέφυρα Α/Κ Λ. Συγγρού & Σπάρτης
25. Γέφυρα Α/Κ Λ. Συγγρού & Αμφιθέας
26. Γέφυρα Κόνωνος άνωθεν γραμμών Ηλεκτρικού
27. Γέφυρα εξόδου Αλιπέδου για Λ. Ηρώων Πολυτεχνείου άνωθεν γραμμών Ηλεκτρικού
28. Γέφυρα Α/Κ Παλαιάς Παραλιακής
29. Γέφυρα Λ. Ποσειδώνος επί του ρέματος της οδού Βάθη Δήμου Αλίμου
30. Γέφυρα ρεύματος Λ. Ποσειδώνος προς Σούνιο στο ύψος της Λίμνης Βουλιαγμένης
31. Γέφυρα Α/Κ Λ. Κηφισίας & Καποδιστρίου (Σίδερα Χαλανδρίου)
32. Γέφυρα Λ. Κηφισίας & Σπύρου Λούη
33. Γέφυρα Α/Κ Λ. Βουλιαγμένης & Κρήνης
34. Γέφυρα Α/Κ Λ. Σταυρού - Λαυρίου & Αγ. Σεραφείμ
35. Γέφυρα Λ. Σταυρού - Λαυρίου επί εποχιακού ρέματος στο ύψος της Παλαιοκαμάριζας
36. Γέφυρα Α/Κ Λ. Σχιστού - Σκαραμαγκά & συνδετηρίου κλάδου λιμένα COSCO

Πώς λειτουργεί όμως αυτό το σύστημα και γιατί είναι σημαντικό;

Πολλαπλοί αισθητήρες

Συνοπτικά, ένα δίκτυο «έξυπνων» γεφυρών αποτελείται από καταγραφικούς σταθμούς με σύστημα αδιάλειπτης επικοινωνίας με την ενιαία διαδικτυακή πλατφόρμα, αισθητήρες μέτρησης ανηγμένης αξονικής παραμόρφωσης, αισθητήρες μέτρησης επιτάχυνσης (δονησιογράφους), αισθητήρες μέτρησης στάθμης υδάτων, 72 αισθητήρες μέτρησης θερμοκρασίας περιβάλλοντος και σύνδεση με το Ιντερνετ. Ετσι, λοιπόν, οι επιστήμονες μπορούν να βλέπουν real time αν μια γέφυρα στρεσάρεται σε επικίνδυνα επίπεδα από τον όγκο των αυτοκινήτων ή τρένων που περνούν από πάνω της, από τα νερά που περνούν από κάτω της, από τους ανέμους, τους σεισμούς ή τον… χρόνο.

Στα όριά τους

Περισσότερες από 17.000 γέφυρες υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα, οδικές και σιδηροδρομικές. Σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε από ομάδα του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος υπό τον συντονισμό του δρος Βασίλειου Μπαρδάκη για λογαριασμό της διαΝΕΟσις, πολλές από αυτές έχουν ήδη ξεπεράσει το προσδόκιμο όριο ζωής τους ή, λόγω και της υπερδεκαετούς κρίσης στην Ελλάδα, παρουσιάζουν έλλειμμα συντήρησης. Πρόβλημα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι και το γεγονός ότι για όσες έχουν κατασκευαστεί πριν από το 1993 δεν υπάρχει επαρκής αντισεισμικός σχεδιασμός, ενώ στις παλιότερες δεν υπάρχει πρόβλεψη για αύξηση του όγκου φορτίων εξαιτίας της κυκλοφοριακής κίνησης.

Η επιστημονική μελέτη συμπεραίνει ότι για κάθε περίοδο κατασκευής υπάρχουν συγκεκριμένοι κίνδυνοι. Για παράδειγμα, αυτές που κατασκευάστηκαν πριν από τη δεκαετία του ’60, δεν ακολουθούσαν κανένα συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο, ενώ αυτές που χτίστηκαν έως τα 80s ακολουθούσαν γερμανικούς κανονισμούς, οι οποίοι όμως σήμερα κρίνονται παρωχημένοι. Παρωχημένα κρίνονται και τα πρότυπα που ακολουθήθηκαν για την κατασκευή των γεφυρών που φτιάχτηκαν έως το 1993, ιδιαίτερα και λόγω του γεγονότος ότι είτε δεν είχαν καθόλου είτε είχαν ανεπαρκείς αντισεισμικές προβλέψεις στον σχεδιασμό τους. Σε όλο αυτό το διάστημα αλλά και έπειτα, οι κανονισμοί δεν προέβλεπαν το βάρος και τον γενικότερο όγκο των φορτίων που θα έπρεπε να διαχειριστούν τα επόμενα χρόνια οι γέφυρες, με την αύξηση της κίνησης.

Καταρρεύσεις

Εκτός από την κίνηση, όμως, υπάρχουν και οι καιρικές συνθήκες οι οποίες έχουν «αγριέψει», με ορμητικούς όγκους νερού, θυελλώδεις ανέμους και πλημμύρες, αλλά και τον… χρόνο που θέτει σε κίνδυνο τη δομική τους ακεραιότητα. Υπάρχουν και παραδείγματα καταρρεύσεων στην Ελλάδα, με πιο πρόσφατο αυτό της γέφυρας του Δενδροποτάμου στη Θεσσαλονίκη, η οποία έπεσε πέρυσι (ήταν κλειστή για εργασίες αποκατάστασης, αλλά δεν άντεξε την κακοκαιρία «Bora»), αλλά και της γέφυρας που συνδέει το Φαληράκι με την πόλη της Ρόδου μέσω της Καλλιθέας, που κατέρρευσε πέρυσι λόγω πλημμύρας.
 

Η γέφυρα του Δενδροποτάμου στη Θεσσαλονίκη και εκείνη που συνδέει το Φαληράκι με τη Ρόδο είχαν καταρρεύσει από την κακοκαιρία «Bora»

Το 2023 είχε καταρρεύσει η υπό κατεδάφιση γέφυρα στην Πάτρα, η οποία ήταν μια από τις τέσσερις που είχε αποφασιστεί να κατεδαφιστούν.

Κι αυτό γιατί οι συμβάσεις παραχώρησης προβλέπουν ότι η ευθύνη για τεχνικά έργα, όπως οι γέφυρες άνω των έξι μέτρων, ανήκει στο Δημόσιο, με τους παραχωρησιούχους να οφείλουν να εκτιμήσουν με μελέτες ποιες γέφυρες έπρεπε να επισκευαστούν ή να αντικατασταθούν. Στην Ολυμπία Οδό, η κοινοπραξία αξιολόγησε 80 τέτοια έργα, με το Δημόσιο να εγκρίνει 12 επεμβάσεις - τις πιο επείγουσες.

Στην Καρδίτσα, στη διάρκεια του μεσογειακού κυκλώνα «Ιανός», πολλές γέφυρες οι οποίες ήταν ασυντήρητες κατέρρευσαν, αποκόπτοντας περιοχές ολόκληρες. Τέτοια παραδείγματα ήταν αυτή του Βλασίου Αργιθέας, οι γέφυρες στην ορεινή περιοχή της λεκάνης απορροής του Πάμισου ποταμού, καθώς και στην περιοχή του Μουζακίου, η γέφυρα Μπαλάνου, η νέα γέφυρα Μουζακίου, η γέφυρα Καραϊσκάκη κ.ά.

Η κατάρρευση της υπό κατεδάφιση γέφυρας στην Πάτρα

Οι σταθμοί

Για να αποφευχθούν τα φαινόμενα κατάρρευσης αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένα μητρώο γεφυρών και να δημιουργηθεί στη συνέχεια ένα δίκτυο «έξυπνων» γεφυρών (Smart Bridges Network - SBN), που θα βασίζεται στη φιλοσοφία ενός Διαδικτύου των Πραγμάτων ή Internet of Things (IoT) με στόχο την άμεση, αυτόματη και αδιάλειπτη αξιολόγηση της φέρουσας ικανότητας γεφυρών, κυρίως υπό φορτία κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο μέσω ενός συστήματος IoT. Οι γέφυρες που αποφασίστηκε να γίνουν «έξυπνες» και στις 13 Περιφέρειες της χώρας είναι περισσότερες από 250, οδικές και σιδηροδρομικές και, όπως ήταν αναμενόμενο, οι πρώτες συμβάσεις από αυτές που υπογράφηκαν αφορούσαν την Αθήνα.

Με το έργο να αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τις 30 Ιουνίου 2026, οι εξειδικευμένοι στη βελτίωση του επιπέδου ασφαλείας των γεφυρών μηχανικοί εξοπλίζουν τις γέφυρες με ειδικά συστήματα μέτρησης της δομικής απόκρισης και αισθητήρες που μετρούν και θα καταγράφουν τις απαραίτητες πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Ολα τα δεδομένα που συλλέγουν οι αισθητήρες της «έξυπνης» γέφυρας καταγράφονται, επεξεργάζονται από ειδικούς αλγόριθμους και ΑΙ προγράμματα που υπολογίζουν την απόκριση των γεφυρών και στέλνονται από τους καταγραφικούς σταθμούς στο κεντρικό σύστημα ενόργανης δομικής παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο.

Oι επιστήμονες παρακολουθούν τα δεδομένα και τα στοιχεία που στέλνονται σε πραγματικό χρόνο και εκτιμούν την ενδεχόμενη υποβάθμιση της δομικής υγείας μιας γέφυρας ακόμα και σε βάθος χρόνου.

Ετσι, ο εξειδικευμένος μηχανικός, ο οποίος θα είναι αρμόδιος για τη βελτίωση του επιπέδου ασφάλειας των γεφυρών και την πρόληψη μελλοντικών ατυχημάτων μπορεί, για παράδειγμα, να προβλέψει ότι μια γέφυρα κινδυνεύει να καταρρεύσει και μπορεί να παρέμβει - γνωρίζοντας μάλιστα και τα πιο τρωτά σημεία της.

Μετά την περιφέρεια Αττικής, ακολουθούν 18 γέφυρες της Κρήτης, 20 της Δυτικής Ελλάδας και έπειτα οι γέφυρες στις Περιφέρειες Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας και Νοτίου Αιγαίου, οι γέφυρες Κεντρικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και Ηπείρου και στην έκτη και τελευταία σύμβαση αυτές των Περιφερειών Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Βορείου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων.