Σούπερ μάρκετ: «Φρένο» στις πλασματικές εκπτώσεις – Πρόστιμα έως 3 εκατ. ευρώ

«Φρένο» στις πλασματικές εκπτώσεις των σούπερ μάρκετ επιχειρεί να βάλει το υπουργείο Ανάπτυξης με την επιβολή του κώδικα δεοντολογίας σε περίπτωση ανακοίνωσης μείωσης τιμής, δεδομένου ότι στο υπόλοιπο λιανεμπόριο ισχύει ήδη.

Αν και η εφαρμογή του κώδικα θεωρητικά ξεκίνησε χθες –μέχρι χθες το βράδυ δεν είχε δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η σχετική υπουργική απόφαση που τροποποιεί αυτή του Σεπτεμβρίου 2024–, η πραγματική εφαρμογή ξεκινάει στις 17 Μαρτίου, καθώς τότε θα ξεκινήσουν και οι έλεγχοι των υπηρεσιών του υπουργείου Ανάπτυξης. Σε περίπτωση μάλιστα παραβίασης του κώδικα προβλέπονται πρόστιμα ύψους από 5.000 έως 1,5 εκατ. ευρώ, που σε περίπτωση υποτροπής μπορεί να φτάσουν ακόμη και τα 3 εκατ. ευρώ. Οπως και στην περίπτωση άλλων παραβάσεων της καταναλωτικής νομοθεσίας, όταν το πρόστιμο είναι πάνω από 50.000 ευρώ θα δημοσιοποιείται και το όνομα της παρανομούσας επιχείρησης.

Κεντρικό στοιχείο του κώδικα είναι ο περίφημος κανόνας των 30 ημερών: σε μια ανακοίνωση μείωσης τιμής, είτε αυτό πρόκειται για έκπτωση είτε για προσφορά, η αρχική τιμή από την οποία θεωρείται ότι γίνεται η έκπτωση είναι η χαμηλότερη τιμή στην οποία προσφερόταν το προϊόν τις τελευταίες 30 ημέρες.

Ετσι, οι έμποροι δεν μπορούν πλέον να θεωρούν ως «αρχική τιμή» από την οποία γίνεται έκπτωση μια πολύ παλιά «φουσκωμένη τιμή», μια «τιμή τιμοκαταλόγου» ή μια «προτεινόμενη λιανική τιμή». Υπενθυμίζεται ότι η «προτεινόμενη λιανική τιμή» χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα ως τέχνασμα για πλασματικές εκπτώσεις, κυρίως από τον κλάδο των αλυσίδων τεχνολογίας στις οποίες έχουν επιβληθεί ήδη υψηλά πρόστιμα. Από τον κώδικα δεοντολογίας εξαιρούνται τα ευαλλοίωτα προϊόντα, ιδίως όσα έχουν διάρκεια ζωής λιγότερο από 30 ημέρες. Ωστόσο, παραβιάσεις που αφορούν τις εκπτώσεις και τις προσφορές στα προϊόντα αυτά θα τιμωρούνται με τις γενικές διατάξεις περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέρα από τους ελέγχους των αρμοδίων υπηρεσιών, ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος κάλεσε χθες τους πολίτες να προβαίνουν επίσης σε καταγγελίες πλασματικών προσφορών, αξιοποιώντας την ειδική πλατφόρμα του υπουργείου kataggelies.mindev.gov.gr/.

Στον κώδικα δεοντολογίας δεν θα περιλαμβάνονται γενικές απαγορεύσεις και δεν θα ορίζονται συγκεκριμένοι χρονικοί περιορισμοί για την ισχύ των προσφορών τύπου «1+1», «2+1» ή για τη χρονική διάρκεια προωθητικών ενεργειών, η επικοινωνία των οποίων γίνεται μέσω των λεγόμενων stickers (αυτοκόλλητα στη συσκευασία με έκπτωση π.χ. 10%). Αυτό που στην πραγματικότητα θα συμβεί, όπως επεσήμανε στην «Καθημερινή» ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, είναι ότι η καταχρηστική χρήση –με την κατάχρηση να αφορά πλασματικές τιμές ή πολύ μεγάλη χρονική διάρκεια της προσφοράς, σε σημείο που στην ουσία θα πρόκειται για νέα τιμή– θα συνιστά παραβίαση του περίφημου κανόνα των 30 ημερών και εάν εντοπίζεται θα επιβάλλεται το σχετικό πρόστιμο. Ειδικά η πρακτική των stickers εκτιμάται ότι σταδιακά θα εγκαταλειφθεί, καθώς ο κανόνας των 30 ημερών καθιστά δύσκολη τη διαχείρισή της από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ και τους προμηθευτές. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η πρακτική αυτή μοιάζει περισσότερο με ελληνική πατέντα, καθώς στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη δεν χρησιμοποιείται.

Μερικά παραδείγματα πλασματικών προσφορών είναι τα ακόλουθα:

• Ενας έμπορος πωλεί σαμπουάν «1+1 δώρο», στη λεγόμενη «δεμένη» συσκευασία, καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει πραγματική έκπτωση, αφού ο έμπορος δεν πωλεί ποτέ μια μονάδα σαμπουάν μόνη της, οπότε η λέξη «δώρο» δεν έχει κάποιο νόημα. Αυτό που, στην πράξη, κάνει ο έμπορος είναι να υποχρεώνει τον καταναλωτή να αγοράζει τουλάχιστον δύο μονάδες του προϊόντος κάθε φορά που ψωνίζει, σε μια συνηθισμένη τιμή, διαφημίζοντας τη δεύτερη μονάδα ως δήθεν «δώρο». Αυτή η πρακτική δεν θα παραβιάζει τον κώδικα υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: εάν εφαρμόζεται για περιορισμένη χρονική διάρκεια και ταυτόχρονα πωλείται και η μεμονωμένη συσκευασία, προφανώς στην ίδια τιμή με τη συσκευασία της προσφοράς. Εάν πωλείται καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς δεν θα πρέπει να αναφέρεται ως δώρο, αλλά να αποτελεί στην ουσία καινούργιο κωδικό προϊόντος.

• Ενας έμπορος πωλεί αφρόλουτρα με έκπτωση, από 8 ευρώ αρχική τιμή σε 4 ευρώ τελική τιμή. Στο καρτελάκι αναφέρεται ότι «κερδίζετε 4 ευρώ». Στη συνέχεια ο έμπορος αποφασίζει να ανατιμήσει το προϊόν από 4 ευρώ τελική τιμή σε 5 ευρώ τελική τιμή. Προκειμένου να κάνει την ανατίμηση λιγότερο αντιληπτή από τον καταναλωτή, αποφασίζει να «φουσκώσει» την αρχική τιμή από 8 ευρώ σε 10 ευρώ. Το νέο καρτελάκι αναφέρει «από 10 ευρώ τώρα 5 ευρώ», ενώ επίσης αναφέρεται ότι «κερδίζετε 5 ευρώ». Στην περίπτωση αυτή πρόκειται στην ουσία για παραβίαση του κανόνα των 30 ημερών σχετικά με την τιμή αναφοράς, αφού μετά την έκπτωση έχει επέλθει ανατίμηση.