Ανάλυση BBC: Η Χαμάς είναι σκιά του εαυτού της, αλλά ζωντανή – Ο ρόλος της στην ασφάλεια της μεταπολεμικής Γάζας

Πώς γίνεται μια οργάνωση που κυβερνά τη Λωρίδα της Γάζας και δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιους με σιδερένια πυγμή για σχεδόν 20 χρόνια, ενώ παράλληλα πολέμα το Ισραήλ ξαφνικά να καταθέτει τα όπλα της και να παραδίδει τον έλεγχο;

Για το BBC, μια σταθερή ροή φρικιαστικών εικόνων που έρχονται από τη Γάζα από τότε που τέθηκε σε ισχύ η εκεχειρία στις 10 Οκτωβρίου αποτελεί ενδεικτικό στοιχείο ότι η Χαμάς φαίνεται αποφασισμένη να επαναβεβαιώσει την εξουσία της.

Μασκοφόροι άνδρες της οργάνωσης έχουν θεαθεί να εκτελούν και να χτυπούν αντιπάλους. Αυτοσχέδια εκτελεστικά αποσπάσματα πυροβολούν γονατισμένους άνδρες που, όπως λένε, είναι μέλη αντίπαλων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τις ισχυρές φυλές της Γάζας. Άλλα θύματα, που τρέμουν από τον τρόμο, πυροβολούνται στα πόδια ή ξυλοκοπούνται με βαριά ρόπαλα.

Ορισμένοι από αυτούς που δέχονται επιθέσεις από τη Χαμάς ήταν μέλη συμμοριών που εμπλέκονταν σε λεηλασίες και κλοπές της ανθρωπιστικής βοήθειας. Ακόμη και ο ΟΗΕ έχει καταγγείλει ότι υπάρχουν εγκληματικές συμμορίες που κλέβουν τη βοήθεια, ενώ και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ φάνηκε αρχικά αμφίθυμος σχετικά με τη βιαιότητα της Χαμάς. Καθ’ οδόν προς το Ισραήλ στις 13 Οκτωβρίου, άφησε να εννοηθεί ότι οι ΗΠΑ είχαν δώσει στην παλαιστινιακή οργάνωση – την οποία παλαιότερα είχε χαρακτηρίσει τρομοκρατική ομάδα – το πράσινο φως για την αποκατάσταση της τάξης.

«Τους έχουμε δώσει έγκριση για ένα χρονικό διάστημα», δήλωσε στους δημοσιογράφους, αν και τρεις ημέρες αργότερα, σκλήρυνε τον τόνο του: «αν η Χαμάς συνεχίσει να σκοτώνει ανθρώπους στη Γάζα, κάτι που δεν ήταν η Συμφωνία, δεν θα έχουμε άλλη επιλογή από το να πάμε και να τους σκοτώσουμε», είπε.

Οι απόψεις διίστανται

Οι ίδιοι οι κάτοικοι της Γάζας, δεν φαίνεται να έχουν όλοι μια κοινή θέση απέναντι στο μέλλον της οργάνωσης στον παλαιστινιακό θύλακα.

«Έχουν περάσει δύο χρόνια με πλήρη απώλεια του νόμου και της τάξης», λέει στο BBC η εργαζόμενη σε ανθρωπιστική οργάνωση Χάνια Αλτζαμάλ από το σπίτι της στο Ντέιρ αλ-Μπαλάχ, στη μέση της Λωρίδας της Γάζας: «Χρειαζόμαστε κάποιον να αναλάβει τον έλεγχο. Όσο ανίκανη κι αν είναι η Χαμάς να κυβερνήσει τη Λωρίδα της Γάζας, αποτελεί καλύτερη επιλογή από τις συμμορίες».

Από την πλευρά του, ο Δρ. Αχμάντ Γουσέφ, πρώην σύμβουλος του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, πιστεύει ότι προς το παρόν απαιτείται αυστηρός έλεγχος: «Όσο υπάρχουν άτομα που προσπαθούν να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους, χρειαζόμαστε κάποιον να τους τρομάξει και να τους στριμώξει στη γωνία».

Όμως άλλοι κάτοικοι της Γάζας είναι πιο σκεπτικοί και δεν είναι πεπεισμένοι ότι η Χαμάς θα παραδώσει την εξουσία της – ή και τα όπλα της. Ο Μουμέν αλ-Νατούρ, δικηγόρος με έδρα τη Γάζα που έχει φυλακιστεί αρκετές φορές από τη Χαμάς, είναι ένας από αυτούς.

Κρύβεται από τον Ιούλιο, όταν, όπως λέει, μασκοφόροι ένοπλοι της Χαμάς ήρθαν στο διαμέρισμά του στη Γάζα και του διέταξαν να παρουσιαστεί στο νοσοκομείο αλ-Σίφα για ανάκριση. Όπως αναφέρει: «δεν θέλω να παραμείνουν στη Γάζα… Δεν τους θέλω στην κυβέρνηση και δεν τους θέλω στην ασφάλεια. Δεν θέλω να βλέπω τις ιδέες τους να διαδίδονται σε τζαμιά, στους δρόμους ή στα σχολεία».

Ο αλ-Νατούρ έχει τη δική του άποψη για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει η Γάζα. Η ετερόκλητη σειρά πολιτοφυλακών που σήμερα βρίσκονται στο στόχαστρο της Χαμάς θα μπορούσε, κατά την άποψή του, να ενσωματωθεί σε έναν νέο μηχανισμό ασφαλείας. Αλλά με τις ανταγωνιστικές τους ατζέντες, το πολλές φορές σκοτεινό παρελθόν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τους αμφιλεγόμενους δεσμούς τους με τον ισραηλινό στρατό, αποτελεί μια προβληματική πρόταση.

Η Χαμάς είναι ακόμη ισχυρή

«Το γεγονός είναι ότι η Χαμάς εξακολουθεί να υπάρχει και αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα στη Γάζα», λέει στο βρετανικό δίκτυο ο Δρ Μάικλ Μίλστεϊν, πρώην επικεφαλής του τμήματος Παλαιστινιακών Υποθέσεων της Ισραηλινής Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Στη συνέχεια επισημαίνει ότι «το να βασίζεσαι σε ύποπτους παίκτες – φατρίες, πολιτοφυλακές, συμμορίες, πολλοί από αυτούς εγκληματίες, πολλοί από αυτούς συνδεδεμένοι με το ISIS, πολλοί από αυτούς εμπλεκόμενοι με τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ – και να τους θεωρείς ως ένα είδος εναλλακτικής λύσης στη Χαμάς είναι μια ψευδαίσθηση».

Το σχέδιο κατάπαυσης του πυρός του Τραμπ, στο οποίο η Χαμάς έδωσε την περιορισμένη υποστήριξή της, προβλέπει μια προσωρινή μεταβατική διακυβέρνηση του παλαιστινιακού θύλακα από μια τεχνοκρατική επιτροπή, ενώ αξιωματούχοι της Χαμάς έχουν δηλώσει ότι είναι πρόθυμοι να συμφωνήσουν σε παραχώρηση του πολιτικού ελέγχου της Γάζας.

Αλλά ακόμη και αν η ηγετική ομάδα της Χαμάς είναι διατεθειμένη να αποσυρθεί από έναν πολιτικό ρόλο – κάτι για το οποίο πολλοί Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί εξακολουθούν να αμφιβάλλουν – το να πείσει τους σκληραγωγημένους μαχητές της να καταθέσουν τα όπλα τους είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση για μια οργάνωση της οποίας η ισχύς, ακόμη και πριν από τον Οκτώβριο του 2023, βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στη δύναμη των όπλων.