Δείχνει τα δόντια της η Τουρκία ενόψει επανεκκίνησης των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου

Εν μέσω καλοκαιρινής ραστώνης, η Τουρκία φρόντισε ξανά να υπενθυμίσει ότι η Ανατολική Μεσόγειος παραμένει ναρκοπέδιο. Με NAVTEX που εκδόθηκε στις 5 Αυγούστου και την ανάπτυξη ναυτικών και αεροπορικών μέσων, η Άγκυρα σύμφωνα με πηγές του τουρκικού υπουργείου άμυνας εμπόδισε την έναρξη γεωφυσικών ερευνών του πλοίου Fugro Gauss ανοιχτά της Πάφου, κλιμακώνοντας εκ νέου την ένταση στην περιοχή. Το περιστατικό έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία με την ελληνική κυβέρνηση να διαμηνύει ότι προτίθεται εντός φθινοπώρου να προχωρήσει σε επανεκκίνηση των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο, εγχείρημα που η Τουρκία θεωρεί ευθεία απειλή στα γεωπολιτικά της συμφέροντα.

Το περιστατικό με το Fugro Gauss
Το ερευνητικό σκάφος Fugro Gauss, υπό σημαία Γιβραλτάρ, επρόκειτο να πραγματοποιήσει γεωφυσικές έρευνες για το υποβρύχιο οπτικό καλώδιο EMC, έργο που αφορά τον ιδιωτικό τομέα και όχι την κρατική υποδομή. Ωστόσο, το γεγονός ότι το σκάφος θα επιχειρούσε σε περιοχή την οποία η Τουρκία θεωρεί δική της υφαλοκρηπίδα, οδήγησε στην έκδοση αντί-NAVTEX από την Άγκυρα και σε ανάπτυξη του τουρκικού ναυτικού και αεροσκαφών θαλάσσιας περιπολίας.

Το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας, με δηλώσεις σε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ όπως η Milliyet, τόνισε ότι «η αποφασιστικότητά μας σχετικά με τα δικαιώματά μας στην υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως δηλώθηκε στον ΟΗΕ στις 18 Μαρτίου 2020, αποδεικνύεται συνεχώς τόσο στο τραπέζι όσο και στο πεδίο».

Παρότι το Fugro Gauss δεν κατήγγειλε επίσημη παρενόχληση, οι τουρκικές ΕΔ φαίνεται ότι το προειδοποίησαν μέσω ασυρμάτου να μην προβεί σε δραστηριότητες εντός της «τουρκικής υφαλοκρηπίδας» χωρίς άδεια.

Η ηλεκτρική διασύνδεση στο στόχαστρο
Το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο. Έρχεται σε συνέχεια μιας διαρκούς προσπάθειας από την Τουρκία να παρεμποδίσει κάθε προσπάθεια ενεργειακής ή τεχνολογικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου χωρίς τη δική της έγκριση, ιδίως όταν αυτές διέρχονται από θαλάσσιες ζώνες που η Άγκυρα θεωρεί ότι εμπίπτουν στη δική της υφαλοκρηπίδα.

Το ενδιαφέρον στρέφεται τώρα στην περιοχή μεταξύ Κάσου και Καρπάθου, εκεί όπου ενδέχεται να επανεκκινήσουν σύντομα οι έρευνες του ιταλικού ερευνητικού σκάφους για λογαριασμό της Ελλάδας, στο πλαίσιο του έργου Great Sea Interconnector, της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης – Αττικής. Το έργο έχει χαρακτηριστεί ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (PCI), ωστόσο για την Άγκυρα αποτελεί casus belli, καθώς υποβαθμίζει τον γεωπολιτικό ρόλο της στην περιοχή και υπονομεύει τον έλεγχο που θέλει να ασκεί στη «Γαλάζια Πατρίδα».

Δεν είναι τυχαίο ότι η τουρκική Milliyet, στο πρωτοσέλιδο της 6ης Αυγούστου, έκανε λόγο για «νέα αποτροπή των Ελληνοκυπρίων στη Γαλάζια Πατρίδα» και προειδοποίησε ότι «καμία απόπειρα τετελεσμένων δεν θα επιτραπεί».

Η επαναφορά της στρατηγικής των NAVTEX
Η Τουρκία επαναφέρει με συνέπεια τη στρατηγική που ακολούθησε συστηματικά τα τελευταία χρόνια: την έκδοση παράλληλων ή αντί-NAVTEX ώστε να αμφισβητεί εμπράκτως την ελληνοκυπριακή κυριαρχία ή το δικαίωμα τρίτων κρατών να διεξάγουν έρευνες χωρίς τουρκική συναίνεση. Η NAVTEX που εξέδωσε για το Fugro Gauss ισχύει έως τις 16 Αυγούστου, αλλά κανείς δεν αποκλείει την ανανέωσή της.

Όπως αναφέρουν τουρκικές στρατιωτικές πηγές, «παρακολουθούμε στενά τις δραστηριότητες του πλοίου και έχουμε δώσει σαφείς εντολές να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα σε περίπτωση παραβίασης». Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: κανένα έργο δεν θα προχωρήσει εάν δεν προηγηθεί συνεννόηση με την Άγκυρα, ακόμη κι αν πρόκειται για δραστηριότητες τρίτων κρατών ή διεθνών εταιρειών.

Η σκιά της έντασης στον ορίζοντα
Το επεισόδιο της Πάφου έχει σημάνει καμπανάκι σε Αθήνα και Λευκωσία ενόψει της επανέναρξης των κρίσιμων ενεργειακών έργων στην Ανατολική Μεσόγειο. Ήδη από το 2024, η Τουρκία είχε μπλοκάρει την πρόοδο του έργου Blue Raman, που σχεδιάζει τη μεταφορά δεδομένων μέσω καλωδίου οπτικών ινών από την Ασία στην Ευρώπη, λόγω «μη συμμόρφωσης με τις διπλωματικές διαδικασίες».

Αντιθέτως, το ίδιο έργο ολοκληρώθηκε όταν η διαχειρίστρια γερμανική εταιρεία και το Ηνωμένο Βασίλειο φρόντισαν να συνεννοηθούν με την Άγκυρα, κάτι που η Τουρκία φροντίζει να προβάλλει ως επιτυχία της «διπλωματίας ισχύος».

Τώρα, με το Great Sea Interconnector να βρίσκεται σε κρίσιμο στάδιο, η Άγκυρα επιχειρεί προληπτικά να διαμηνύσει ότι δεν θα επιτρέψει άλλη μια «τετελεσμένη διασύνδεση» Ελλάδας – Κύπρου.

Παιχνίδι νεύρων στο πεδίο
Η κατάσταση θυμίζει τις ημέρες του 2020, όταν η παρουσία του Oruc Reis στην Ανατολική Μεσόγειο συνοδεύτηκε από ασκήσεις, εμπλοκές ναυτικών μονάδων και κρίση που έφτασε ένα βήμα πριν την πολεμική σύρραξη. Και τότε, η αφορμή ήταν η έρευνα και πόντιση υποθαλάσσιων υποδομών σε περιοχές αμφισβητούμενης – κατά την Άγκυρα – κυριαρχίας.

Σήμερα, η Τουρκία δεν στέλνει ερευνητικά σκάφη, αλλά μπλοκάρει των άλλων, στήνοντας ένα νέο δόγμα αποτροπής και συντονισμένης διπλωματικής πίεσης.

Η διαφορά σε σχέση με το 2020 είναι ότι η διεθνής στήριξη προς Ελλάδα και Κύπρο έχει ενισχυθεί, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και ΗΠΑ, αλλά η Άγκυρα εξακολουθεί να εκμεταλλεύεται τα «γκρίζα σημεία» του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, ιδίως σε ό,τι αφορά την υφαλοκρηπίδα.

Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ
Παρότι το έργο του καλωδίου διασύνδεσης Great Sea χαρακτηρίζεται Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) από την ΕΕ, που σημαίνει ότι χρηματοδοτείται και τελεί υπό την αιγίδα των Βρυξελλών, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει επίσημη αντίδραση για την τουρκική παρεμπόδιση του Fugro Gauss.

Η ελληνική διπλωματία, σύμφωνα με πληροφορίες, προετοιμάζει ενέργειες προς τα ευρωπαϊκά όργανα, ενώ και οι ΗΠΑ παρακολουθούν τις εξελίξεις με προσοχή, καθώς αμερικανικές εταιρείες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για συμμετοχή σε υποθαλάσσιες διασυνδέσεις στη Μεσόγειο.

Η Τουρκία πάντως δείχνει ξεκάθαρα πως δεν θα επιτρέψει κανένα ενεργειακό ή τηλεπικοινωνιακό έργο στην Ανατολική Μεσόγειο ερήμην της, ανεξαρτήτως αν αφορά κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς. Οι κινήσεις της στοχεύουν στην οικοδόμηση τετελεσμένων στο πεδίο και στην ακύρωση της ενεργειακής γεωπολιτικής Ελλάδας – Κύπρου.

Η επόμενη φάση του γεωπολιτικού σκάκι θα παιχτεί νότια της Καρπάθου, εκεί όπου το ιταλικό σκάφος ενδέχεται να ξαναβγεί για έρευνες για την πόντιση καλωδίου. Και εκεί, η Τουρκία θα επιχειρήσει ξανά να «δείξει τα δόντια της».Το ζητούμενο είναι αν Αθήνα και Λευκωσία θα σταθούν με αποφασιστικότητα, αξιοποιώντας τη διπλωματική στήριξη που έχουν χτίσει τα τελευταία χρόνια. Γιατί πλέον, το ενεργειακό παιχνίδι δεν είναι απλώς τεχνικό, αλλά ξεκάθαρα γεωπολιτικό.

onalert.gr