Έρευνα ΕΛΙΑΜΕΠ για τις ευκαιρίες που προκύπτουν από τη στρατηγική σχέση Ελλάδας - ΗΠΑ

Οι ευκαιρίες που προκύπτουν μέσα από τη στρατηγική σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και η αξιοποίησή τους μέσα από την αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή και τη Δύση, με έμφαση στον περιφερειακό της ρόλο της ως πυλώνας ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αναδεικνύεται σε έρευνα του ΕΛΙΑΜΕΠ. Με τίτλο "Αξιοποιώντας το υψηλό ιστορικό των ελληνοαμερικανικών σχέσεων", η έρευνα πραγματοποιήθηκε για να τιμήσει τη μνήμη του καθηγητή Θεόδωρου Κουλουμπή και παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τρίτης από την Κατερίνα Σώκου, ερευνήτρια εξωτερικού στο ΕΛΙΑΜΕΠ.

Ειδικότερα, διατυπώνεται η θέση ότι σε μια εποχή συστημικών αλλαγών στην παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας, η Ελλάδα δεν είναι πλέον το κράτος-πελάτης μιας ηγεμονικής δύναμης, αλλά ένας αξιόπιστος σύμμαχος και εταίρος αγκυροβολημένος στη δυτική συμμαχία, γεγονός που παρέχει στην Ελλάδα την ευκαιρία να ενισχύσει περαιτέρω και να κεφαλαιοποιήσει τις διμερείς σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας, τις διεθνείς δεσμεύσεις και τις αξίες της.

Επίσης, παρατηρείται ότι καθώς το γεωπολιτικό κέντρο βάρους μετακινείται προς τα ανατολικά, η Ελλάδα μπορεί να εμβαθύνει τη συνεργασία της με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, στις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες εστιάζουν επίσης την προσοχή τους και φωτίζει τις δυνατότητες αξιοποίησης του υψηλού επιπέδου των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.

Κεντρική θέση στον άξονα αυτό έχει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Είναι γεωγραφικά συμβατό με την Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών, καθώς ολοκληρώνει τον διάδρομο Βορρά-Νότου παρέχοντας πρόσβαση στο Αιγαίο Πέλαγος. Η συμμετοχή της Ελλάδας θα διευκολύνει τις επενδύσεις σε έργα που συμβάλλουν στην ολοκλήρωση της περιοχής και προωθούν την οικονομική πρόοδο και την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Ευρώπης.

Γύρω από τον άξονα αυτό κινούνται και οι αυξημένες στρατηγικές φιλοδοξίες της Ελλάδας ως προς τις σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο, επιδιώκοντας να καταστεί γέφυρα με την Ευρώπη, μεταξύ άλλων, με τη δημιουργία ισχυρότερων δεσμών ασφαλείας και οικονομικών σχέσεων. Κάτι τέτοιο, όπως σημειώνεται, θα διεύρυνε τη στρατηγική της για την οικοδόμηση εταιρικών σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, ώστε να συμβάλει στην ασφάλεια μιας από τις σημαντικότερες εμπορικές οδούς στον κόσμο, από την Ινδία και τα Στενά του Ορμούζ προς την Ευρώπη μέσω της διώρυγας του Σουέζ. η Ελλάδα μπορεί επίσης να διαδραματίσει βασικό ρόλο στον σιδηροδρομικό και ναυτιλιακό διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής που συμφώνησαν οι ΗΠΑ και η ΕΕ στην τελευταία σύνοδο της G20.

Επιπλέον, εκτιμάται ότι δεδομένων των ιστορικών εθνοτικών και πολιτιστικών δεσμών της με την Ουκρανία, η Ελλάδα μπορεί επίσης να διαδραματίσει διακριτό ρόλο στην ανοικοδόμηση της χώρας μετά το τέλος του πολέμου.

Εστιάζοντας στη στρατηγική σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ, η υπότροφος Ερευνητικής Έδρας Θεόδωρου Κουλουμπή ξετυλίγει το πλέγμα της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας και φωτίζει τις ευκαιρίες εμβάθυνσης της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας, με βάση ότι στο πλαίσιο του πολέμου στη Ρωσία η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας έχει αναβαθμιστεί, έχει καταστεί αξιόπιστος σύμμαχος στην περιοχή και είναι απαραίτητος στρατηγικός εταίρος για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η έκθεση σκιαγραφεί το σημερινό πλαίσιο των διμερών σχέσεων κάνοντας λόγο για ένα νέο παράδειγμα: αυτό της εθελοντικής και αμοιβαία επωφελούς στρατηγικής εταιρικής σχέσης, η οποία χαίρει ευρείας πολιτικής υποστήριξης και στις δύο χώρες.

Περαιτέρω, συμπεραίνεται πως η Ελλάδα συνεχίζει να προσβλέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη σταθεροποίηση της Ανατολικής Μεσογείου και ως τον κύριο πάροχο ασφάλειας στις σχέσεις της με την Τουρκία. Εκτίμηση είναι όπως και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι προς το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας της Ελλάδας να εμπλέξει την Τουρκία σε έναν εποικοδομητικό διάλογο που θα αποφεύγει τις εντάσεις και συνιστάται ότι η διπλωματική προσπάθεια για την εμπλοκή της Τουρκίας θα πρέπει επίσης να λειτουργήσει προστατευτικά για την Ελλάδα απέναντι στον τουρκικό αναθεωρητισμό. Κατά τη συντάκτρια της έκθεσης, η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους έδειξε ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση περνούν από την Αθήνα και τονίζεται η δυνατότητα ότι ως αποτέλεσμα της πιο ενεργής εξωτερικής της πολιτικής, της ιδιότητάς της ως κράτους-μέλους στην ΕΕ και της στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ελλάδα μπορεί πλέον θα θέσει τους όρους της σε αυτή την πορεία.

Εν συνεχεία, επισημαίνεται πως η έξοδος από το "προβληματικό τρίγωνο" που περιέγραψε για πρώτη φορά στο έργο του ο καθηγητής Κουλουμπής δεν είναι απολύτως δυνατή όσο οι διαφορές της Ελλάδας με την Τουρκία παραμένουν άλυτες. Είτε η Τουρκία παραμείνει προσδεδεμένη στη Δύση είτε όχι, ο ρόλος της Ελλάδας στη δυτική συμμαχία έχει αυξήσει τη στρατηγική της σημασία, σύμφωνα με τις δικές της φιλοδοξίες εξωτερικής πολιτικής. Σε μια εποχή συστημικών αλλαγών στην παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας, η Ελλάδα δεν είναι πλέον το κράτος-πελάτης μιας ηγεμονικής δύναμης, αλλά ένας αξιόπιστος σύμμαχος και εταίρος αγκυροβολημένος στη δυτική συμμαχία, γεγονός που παρέχει στην Ελλάδα την ευκαιρία να ενισχύσει περαιτέρω και να κεφαλαιοποιήσει τις διμερείς σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας, τις διεθνείς δεσμεύσεις και τις αξίες της.

Εν κατακλείδι, εκφράζεται η πεποίθηση ότι όπως έδειξε η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, η επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τη Δύση περνά μέσα από τις σχέσεις της με την Ελλάδα, δίνοντας στην Αθήνα την ευκαιρία να θέσει τους όρους και τις ευαισθησίες της στη διαδικασία.