Ο μυστηριώδης "πύραυλος-drone" των Ουκρανών που στοχεύει τα ρωσικά αεροπλάνα

Καθώς η Ρωσία αυξάνει τις επιθέσεις της με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, η Ουκρανία απαντά με τον ίδιο τρόπο. Τη Δευτέρα, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι για πρώτη χρησιμοποιήθηκε στον πόλεμο με τη Ρωσία ένα νέο όπλο μεγάλου βεληνεκούς με την ονομασία "Palianytsia", το οποίο περιέγραψε ως "πύραυλο-drone".

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι το νέο όπλο θα υπερασπιστεί την Ουκρανία πλήττοντας τα ρωσικά αεροσκάφη επί του εδάφους πριν απογειωθούν για να ρίξουν πυραύλους. Αυτή η προσέγγιση, "σκοτώνοντας τον τοξότη και όχι τα βέλη", υποστηρίζεται από το Κίεβο και έχει καταφέρει αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι το χτύπημα μη επανδρωμένου αεροσκάφους στις 22 Αυγούστου στην αεροπορική βάση Marinovka κατέστρεψε και προκάλεσε ζημιές σε αρκετά βομβαρδιστικά.

Τι γνωρίζουμε για το "Palianytsia"; Πρόκειται για μη επανδρωμένο αεροσκάφος, για πύραυλο ή κάτι άλλο; Και μπορεί πραγματικά να ανατρέψει τα δεδομένα "σκοτώνοντας τον τοξότη";

Το "ψωμί" που εντοπίζει τον εχθρό

Το "Palianytsia" είναι ένα ουκρανικό είδος ψωμιού που παραδοσιακά ψήνεται στην εστία και όχι σε φούρνο. Συμβολίζει την ουκρανική ταυτότητα όπως η μηλόπιτα συμβολίζει την αμερικανική. Επιπλέον, η λέξη είναι δύσκολο να προφερθεί σωστά από τους μη-Ουκρανούς, γι' αυτό και στα πρώτα στάδια του πολέμου χρησιμοποιήθηκε ως τεστ για να εντοπίζει τους Ρώσους σαμποτέρ. 

Η ονομασία τονίζει το γεγονός πως το όπλο αυτό κατασκευάζεται εξ ολοκλήρου στην Ουκρανία, σε αντίθεση με τους ATACMS, τους Storm Shadow και άλλους πυραύλους που προμηθεύτηκε το Κίεβο από τους συμμάχους του. Επομένως μπορεί να χτυπήσει στόχους εντός Ρωσίας χωρίς περιορισμούς και χωρίς να ζητηθεί έγκριση.

Το βίντεο που συνόδευσε την ανακοίνωση Ζελένσκι έδειξε ότι το "Palianytsia" μπορεί να χτυπήσει σε περισσότερες από 20 ρωσικές αεροπορικές βάσεις, υποδηλώνοντας εμβέλεια τουλάχιστον 370 μιλίων. Βεληνεκές μικρότερο από ορισμένων drones που χρησιμοποιεί ήδη η Ουκρανία και τα οποία μπορούν να πλήξουν στόχους σε αποστάσεις άνω των 1.000 μιλίων. 

Η Ουκρανία έχει αναπτύξει μια σειρά από μικρές εταιρείες στον αμυντικό τομέα που κατασκευάζουν μια ευρεία γκάμα επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών -έχουν καταγραφεί περίπου 24 τύποι-, αλλά το νέο όπλο είναι ειδική κατηγορία.

Σαν πύραυλος κρουζ αλλά διαφορετικό

Το βίντεο επισημαίνει ότι οι πληροφορίες για το μέγεθος και την ταχύτητα του "Palianytsia" είναι απόρρητες, αλλά κάνει λόγο για στροβιλοκινητήρα, δημιουργώντας σύγχυση ως προς τη "φύση" του ως πυραύλου. Πυραυλοκίνητα drones υπάρχουν, όπως η τελευταία έκδοση του Coyote της Raytheon - αναβάθμιση του drone Coyote με έλικα.

Έτσι, έχουν προκύψει διχογνωμίες σχετικά με το τι θεωρείται πύραυλος. Ο Ουκρανός υπουργός Στρατηγικών Βιομηχανιών Oleksandr Kamyshin είπε στην "Kyiv Post" ότι το νέο όπλο είναι "και μη επανδρωμένο αεροσκάφος και πύραυλος". Το ζήτημα είναι ότι οι σαφείς ορισμοί χρειάζονται χρόνο.

Τα όρια μεταξύ των drones-καμικάζι, των επιθετικών drones και των πυραύλων κρουζ είναι θολά και καθορίζονται περισσότερο από την ιστορία παρά από τις προδιαγραφές τους. Οι κατασκευαστές πυραύλων συνήθως κατηγοριοποιούν τα νέα τους προϊόντα ως πυραύλους κρουζ, οι εταιρείες κατασκευής μη επανδρωμένων αεροσκαφών ως drones, ακόμη και αν στην πραγματικότητα εκτελούν την ίδια αποστολή. Η πρώτη γερμανική ιπτάμενη βόμβα V-1 "Doodlebug" θεωρείται από κάποιους ως πρόδρομος του πυραύλου κρουζ και από άλλους ως το πρώτο drone - στην εποχή της περιγράφηκε ως "ρομποτική βόμβα" ή "αεροτορπίλη". Διαλέξτε!

Τυπικά, ένα drone μπορεί να ελεγχθεί εξ αποστάσεως και δεν χρειάζεται να έχει καθορισμένο στόχο κατά την εκτόξευση, σε αντίθεση με έναν πύραυλο... αλλά η τελευταία έκδοση Block V του πυραύλου Tomahawk διαθέτει "επαναστόχευση κατά την πτήση", οπότε μοιάζει περισσότερο με drone. Στην πραγματικότητα, ο Tomahawk έχει τις ρίζες του σε ένα σχέδιο για την ανάπτυξη ενός drone-δολώματος και ενός πυραύλου, γι' αυτό και η ταυτότητά του ήταν πάντα αμφιλεγόμενη. 

Δεν υπάρχουν μόνο πολλά μη επανδρωμένα αεροσκάφη με αεριωθούμενο κινητήρα, όπως το RQ-4 Global Hawk της USAF, αλλά και πύραυλοι. Οι αεριωθούμενοι κινητήρες στους πυραύλους είναι δύο τύπων: ο στροβιλοκινητήρας, που χρησιμοποιείται στον Storm Shadow, και ο στροβιλοανεμιστήρας, που χρησιμοποιείται στον Tomahawk. Ο στροβιλοκινητήρας είναι απλούστερος και έχει καλύτερη αναλογία ισχύος προς βάρος, αλλά μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμων. Συγκρίνοντας τους κινητήρες των δύο παραπάνω πυραύλων, ο στροβιλοκινητήρας δίνει περίπου 50% περισσότερη ώθηση, αλλά ο στροβιλοανεμιστήρας είναι 50% πιο αποδοτικός.

Το "Palianytsia" περιγράφεται ως μη επανδρωμένο αεροσκάφος, το οποίο φαίνεται λογικό δεδομένου των επιθετικών drones αεροσκαφών που μοιάζουν με πυραύλους κρουζ. Η πρόωση με στροβιλοκινητήρα υποδηλώνει ότι είναι μπορεί να χτυπήσει αναπτύσσοντας πολύ υψηλή ταχύτητα, επίσης λογικό εφόσον αποστολή του είναι να "σκοτώσει τον τοξότη".

Πολλά ουκρανικά πλήγματα μεγάλου βεληνεκούς έχουν στοχεύσει ρωσικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου και διυλιστήρια, πλήττοντας αργά αλλά σταθερά τη ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία. Γι' αυτούς τους στόχους ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος που αναπτύσσει ταχύτητα 100 μίλια/ώρα είναι εξίσου αποτελεσματικό με έναν βαλλιστικό πύραυλο που αναπτύσσει ταχύτητα 5 Mach: ο στόχος είναι στατικός και δεν μπορεί να ξεφύγει. Οι αεροπορικές βάσεις είναι διαφορετική περίπτωση, καθώς μπορεί να υπάρχουν κάποια στατικά χαρακτηριστικά, όπως η αποθήκευση καυσίμων και πυρομαχικών, όμως τα αεροσκάφη μπορούν να μετακινηθούν γρήγορα εφόσον χρειαστεί.

Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά την επίθεση στη Marinovka, τα περισσότερα ρωσικά αεροσκάφη απογειώθηκαν και απομακρύνθηκαν όταν ανιχνεύθηκαν τα drones που επιτίθενταν. Κάποια δεν μπορούσαν να διαφύγουν, καθώς βρίσκονταν υπό συντήρηση ή αντιμετώπιζαν βλάβες, και από την επίθεση καταστράφηκαν υπόστεγα όπου φυλάσσονταν βόμβες ολίσθησης και άλλα πυρομαχικά. Τα ταχύτερα καμικάζι-drones δεν εντοπίζονται τόσο εύκολα και μπορεί να είχαν προλάβει περισσότερα αεροσκάφη που βρίσκονταν επί του εδάφους.

Πόση παραπάνω ταχύτητα παρέχει ένας αεριωθούμενος κινητήρας; Το Shahed-136, το ιρανικό drone που παράγεται πλέον μαζικά στη Ρωσία, αναπτύσσει ταχύτητα 115 μίλια/ώρα. Το Ιράν παράγει και μια αναβαθμισμένη έκδοσή του με στροβιλοκινητήρα τσέχικης κατασκευής, το Shahed-238, με τελική ταχύτητα πάνω από 300 μίλια/ώρα. Η Ρωσία έχει πρόσβαση στην τεχνολογία του Shahed 238, αλλά φαίνεται πως έχει "κολλήσει" στην απλούστερη, χαμηλότερου κόστους εκδοχή του 136 που εκτιμάται ότι στοιχίζει περίπου 30.000 δολάρια ανά μονάδα.

Το θέμα της ευκολίας και του κόστους παραγωγής είναι ζωτικής σημασίας: Το Palianytsia θα είναι αποτελεσματικό μόνο αν παραχθεί σε μεγάλες ποσότητες για να εξαπολύσει μαζικές επιθέσεις σε όλες τις ρωσικές αεροπορικές βάσεις εντός της εμβέλειάς του. 

Αύξηση της παραγωγής

Η Ουκρανία έχει αναπτύξει στο παρελθόν επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων των Banshee που προμηθεύτηκαν από το Ηνωμένο Βασίλειο και τα μετέτρεψαν σε καμικάζι. Άλλα drones είναι ουκρανικής κατασκευής και με βάση το Banshee, αλλά δεν έχουν χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα. Το Palianytsia είναι μάλλον ένα πιο απλό σχέδιο που προορίζεται να χρησιμοποιηθεί σε μεγάλη κλίμακα. 

"Ο αριθμός παραγωγής των πυραύλων-drones θα αυξηθεί όπως αυξήθηκε και η παραγωγή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών κρούσης μεγάλου βεληνεκούς", ανέφερε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Τον Ιούλιο για πρώτη φορά η Ουκρανία εκτόξευσε περισσότερα drones μεγάλου βεληνεκούς από τη Ρωσία. Τον Αύγουστο και οι δύο πλευρές αύξησαν τον ρυθμό των εκτοξεύσεων drones, αλλά η προσέγγιση της Ουκρανίας με τη στόχευση σε πολλαπλές διάσπαρτες τοποθεσίες και τα σχέδια που έχουν βελτιστοποιηθεί για μαζική παραγωγή φαίνεται ότι θα επικρατήσει.

Ο Mykhailo Fedorov, υπουργός Τεχνολογίας της Ουκρανίας δήλωσε στο Associated Press ότι το επόμενο βήμα είναι η αύξηση της παραγωγής του Palianytsia, δείχνοντας ότι το Κίεβο πλέον εστιάζει στους αριθμούς.

Σημειωτέον πως η Ουκρανία κατασκευάζει περισσότερα από 3.000 μικρά drones-καμικάζι την ημέρα. 

Μεμονωμένα μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικά από το ακριβό, εκλεκτό στρατιωτικό υλικό που προτιμά η Δύση, αλλά 30 Palianytsia μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερη καταστροφή από έναν μόνο ATACMS αξίας εκατομμυρίων δολαρίων. Και ενώ ένας ATACMS μπορεί να αναχαιτιστεί από έναν πύραυλο, σε μια μαζική επίθεση κάποια drones θα περάσουν. Φυσικά ο ATACMS φέρει πολύ μεγαλύτερο ωφέλιμο φορτίο εκρηκτικής ύλης, αλλά, όπως είδαμε στη Marinovka και αλλού, μια κεφαλή βάρους 50 κιλών αρκεί για να καταστρέψει ένα σταθμευμένο αεροσκάφος ή να πυρπολήσει μια αποθήκη καυσίμων.

Πιθανόν να εξελιχθούν και άλλο τα ουκρανικά drones. Mε εκδόσεις που θα διαθέτουν στροβιλοκινητήρες και θα έχουν πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια, και θα μπορούν να αναχαιτίζουν αεροσκάφη και ελικόπτερα. Η τεχνολογία αυτή εξακολουθεί να εξελίσσεται και δεν γνωρίζουμε ακόμη τις πλήρεις δυνατότητές της.

Ο Fedorov περιγράφει το Palianytsia ως "game changer", έναν όρο που έχει παραχρησιμοποιηθεί σε αυτό τον πόλεμο. Αλλά αν μπορεί πραγματικά να εξουδετερώσει τη ρωσική αεροπορική δύναμη και να αναχαιτίσει τους πυραύλους που εκτοξεύονται κατά κύματα από αέρος και τις βόμβες ολίσθησης, τότε ίσως έχει δίκιο.

Forbes