Ψάχνοντας τη λύση στο μεταναστευτικό

Το κατεστημένο της Ευρώπης απέτυχε και πάλι στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης της περιοχής. Βάρκες αιτούντων άσυλο από τη βόρεια Αφρική συνέρευσαν στο ιταλικό νησί Λαμπεντούζα, παρέχοντας ένα νέο φορτίο πυρομαχικών για τις ακροδεξιές και νατιβιστικές πολιτικές ομάδες της Ευρώπης, διευρύνοντας παράλληλα το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου.

Η Λαμπεντούζα, η οποία βρίσκεται στα ανοιχτά της βόρειας Αφρικής, έχει περίπου 6.000 κατοίκους. Πολλοί από τους 126.000 μετανάστες που έφτασαν στην Ιταλία δια θαλάσσης φέτος, πάτησαν για πρώτη φορά ευρωπαϊκό έδαφος στον μικροσκοπικό βράχο. Εκατοντάδες έχουν πεθάνει στη θάλασσα κάνοντας το ταξίδι με μη αξιόπλοο σκάφος τους τελευταίους μήνες. Αυτοί οι αριθμοί ώθησαν τελικά την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να βρεθεί εκεί μαζί με την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, του ακροδεξιού κόμματος "Αδελφοί της Ιταλίας”, την περασμένη εβδομάδα, για να καταδείξουν μια ενιαία ευρωπαϊκή προσέγγιση.

Γραφειοκρατική ισχύς

Το μόνο συγκεκριμένο βήμα ήταν η επίδειξη γραφειοκρατικής ισχύος. Η συνοριακή υπηρεσία της ΕΕ, Frontex, θα ταυτοποιεί τους μετανάστες οι οποίοι φτάνουν στην Ιταλία και θα επαναπατρίζει όσους δεν είναι επιλέξιμοι για άσυλο. Θα ενισχύσει επίσης τη θαλάσσια και εναέρια επιτήρηση των πλοίων μεταναστών. Εν τω μεταξύ, η ιταλική κυβέρνηση ψήφισε νόμο για την παράταση της νόμιμης κράτησης μεταναστών από τρεις σε 18 μήνες. Η επιμελητεία και το κόστος θα αποτελέσουν πρόκληση: μιλώντας με Ιταλούς πολιτικούς στη Ρώμη την άνοιξη, μου είπαν ότι τα κέντρα μεταναστών της Ιταλίας ήταν ήδη γεμάτα.

Από την άλλη πλευρά, οι κυνικοί θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι αυτό δεν αποτελεί καθόλου πολιτικό πρόβλημα για τη Μελόνι, η οποία οδηγήθηκε μέσω της σκληρής ρητορικής ενάντια στη μετανάστευση στην πρωθυπουργία πέρυσι. Η Μελόνι μπορεί να έχει μετριάσει τη φλογερή της ρητορική από τότε που έγινε πρωθυπουργός, ωστόσο υπάρχει κίνητρο για να επιστρέψει στις σκληρές δεξιές ρίζες της όταν έχει αποτύχει τόσο πασιφανώς σε μια προεκλογική της υπόσχεση, ενώ μάλιστα οι ευρωεκλογές πλησιάζουν. Η διαμαρτυρία της κατά των ελίτ των Βρυξελλών για το θέμα υπογραμμίζει επίσης το χάσμα Βορρά-Νότου στην Ευρώπη, το οποίο έχει διευρυνθεί από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η νότια Ευρώπη φέρει ήδη το μεγαλύτερο βάρος. Η ημίξηρη περιοχή θερμαίνεται 20% πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον. Οι Ιταλοί νατιβιστές, ακροδεξιοί πολιτικοί στη νότια Ευρώπη νιώθουν τον φόβο τον οποίο βιώνουν οι ψηφοφόροι τους και έχουν συσκευάσει επιδέξια τα ζητήματα στη ρητορική τους εργαλειοθήκη.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης Ματέο Σαλβίνι τάχθηκε ενάντια στις φερόμενες ως επιθέσεις από τις Βρυξέλλες οι οποίες, σύμφωνα με τον ίδιο, υπονομεύουν την ποιότητα ζωής των Ιταλών, από την αποτυχία των βόρειων ελίτ να προστατεύσουν την παραδοσιακή αγροτική κληρονομιά της Ιταλίας μέχρι να βοηθήσουν την Ιταλία να διαχειριστεί τη ροή των μεταναστών. Η αποτυχία της Ευρώπης να συντάξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την Ιταλία δίνει οξυγόνο και σε άλλους νατιβιστές πολιτικούς. Ο Σαλβίνι και η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του Εθνικού Συναγερμού (πρώην Εθνικού Μετώπου) της Γαλλίας, εμφανίστηκαν μαζί στις 17 Σεπτεμβρίου στη μεγάλη ετήσια πολιτική συγκέντρωση της Λέγκας.

Τραύμα

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, επίσης, ότι δεν πρόκειται για μονόπλευρο τραύμα, όπως υποδηλώνει συγκινητικά ένα βίντεο κλιπ το οποίο γυρίστηκε από έναν δημοσιογράφο της La Repubblica τον Φεβρουάριο, αφότου σχεδόν 100 άνθρωποι είχαν πνιγεί στη θάλασσα στα ανοιχτά του Crotone, στην Καλαβρία της Ιταλίας.

Στο ερασιτεχνικό φιλμ, γυρισμένο στο χέρι, ένας ντόπιος ψαράς ο οποίος οδηγεί ένα αυτοκίνητο πάνω-κάτω στην παραλία όπου ξεβράστηκε το ναυαγισμένο πλοίο, εξηγεί ότι είναι εκεί μέρα και νύχτα "με πυρσούς", επειδή υποσχέθηκε σε μια μητέρα ότι θα έβγαζε από το νερό και θα της έφερνε το σώμα του νεκρού γιου της, όταν αυτό θα ξεβραζόταν στην ξηρά. Καθώς τα μάτια του ψάχνουν συνεχώς την άκρη του νερού, ο άνδρας εξηγεί ότι είχε βγει στα ανοιχτά με το σκάφος του, ωστόσο δεν κατάφερε να βγάλει ούτε έναν άνθρωπο ζωντανό από το νερό. Πίστευε ότι είχε σώσει ένα παιδί "επειδή τα μάτια του ήταν ανοιχτά". "Μα όχι, ήταν κι αυτό νεκρό", επαναλαμβάνει, σαν κολλημένη κασέτα που παίζει σε "λούπα".

Οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συμφωνήσουν να μοιραστούν το φορτίο της εγκατάστασης αναγνωρισμένων προσφύγων, τώρα και μακροπρόθεσμα. Το να μιλάμε σκληρά και να προωθούμε την αποτροπή, όπως και το να πληρώνουμε χώρες όπως η Λιβύη ή η Τυνησία για να εμποδίσουμε τους ανθρώπους να φεύγουν, είναι σαφές ότι δεν έχει λειτουργήσει. Και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι άνθρωποι δεν θα συνεχίσουν να έρχονται.

Είναι εντελώς ξεκάθαρο γενικά και ειδικότερα ότι υπάρχει ανάγκη για ένα νέο πρότυπο για τη διαχείριση των αδιάκοπων ροών. Η παρέμβαση της Φον ντερ Λάιεν σημαίνει ότι η τελευταία κρίση της Λαμπεντούζα μάλλον βρίσκεται τώρα σε "αναστολή", ωστόσο ο τρομερός σεισμός στο Μαρόκο απειλεί να μετατρέψει την Ισπανία και τους βορειοαφρικανικούς θύλακές της, Μελίγια και Θέουτα, στα επόμενα καυτά σημεία του μεταναστευτικού.

Και μετά από αυτό; Θα μάθουμε αρκετά σύντομα.

Bloomberg