Ίων Δραγούμης: Ποιος έδωσε εντολή για τη δολοφονία του – Τα τελευταία λεπτά πριν από την εκτέλεση

Στις 31 Ιουλίου 1920 ο Ίων Δραγούμης συνελήφθη στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Παπαδιαμαντοπούλου και δολοφονήθηκε εν ψυχρώ.

«Ξέρω ότι σε αγαπώ με πάθος, σαν το ζώο»- Η σχέση της Κοτοπούλη με τον Δραγούμη που προκάλεσε σάλο και οι άγνωστες ερωτικές επιστολές

Άντρες ακινητοποίησαν το αυτοκίνητο του Δραγούμη και αφού τον χτύπησαν τον οδήγησαν στον στρατώνα του τάγματος. Εκεί, βρισκόταν ο Παύλος Γύπαρης, διοικητής των Ταγμάτων Ασφαλείας και ο Εμμανουήλ Μπενάκης. Ο Γύπαρης διέταξε τους 8 στρατιώτες να τον οδηγήσουν στο Φρουραρχείο. Καθώς κατευθύνονταν προς το κτίριο, ένας λοχίας πλησίασε τον πρώτο λοχία  και τότε εκείνος διέταξε να σταματήσουν. Το απόσπασμα στάθηκε απέναντι του και τον εκτέλεσε. Ο Ρώσος Λεμπέντιεφ αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας είχε αναφέρει:

«Είδα τους στρατιώτες να στήνουν τον άνθρωπο με το άσπρο κουστούμι εμπρός σε έναν τοίχο. Υστερα έκαναν τέσσερα βήματα πίσω. Τότε μόνο κατάλαβα ότι ετοιμάζονταν να τον εκτελέσουν. Εμείς περιμέναμε το τραμ και ένας άνθρωπος, εκατό μέτρα πιο κάτω, περίμενε το θάνατο».

«Περί την 4ην απογευματινήν ανέμενον μεθ’ ομάδας εκ τριών ή τεσσάρων προσώπων την άφιξιν του τραμ παρά την γωνίαν της λεωφόρου Κηφισίας και της οδού Ιωάννου Παπαδιαμαντοπούλου, πλησίον του υπ’ αριθμόν 907 στύλου των ηλεκτρικών συρμάτων. Την προσοχή μου επέσυρεν ομάς στρατιωτών αγόντων εν συνοδεία έναν πολίτην καλού παρουσιαστικού και βαδίζοντος μετά πολλής αξιοπρεπείας. Δεξιόθεν και αριστερά αυτού εβάδιζον δύο στρατιώται, δεκάς δε ετέρων στρατιωτών είπετο εκ του συνέγγυς.

Πάντες έφερον ντουφέκια. Μόλις το απόσπασμα επλησίασεν εις τον υπαριθμόν 905 στύλον του τραμ μετέβαλεν κατεύθυνσιν προς αριστερά και εσταμάτησε παρά το πεζοδρόμιον, αφήνοντας τον αιχμάλωτο πολίτη εις απόστασιν τεσσάρων βημάτων. Οι στρατιώται αφού εσταμάτησαν, επυροβόλησαν. Ερρίφθησαν παρ’ αυτών περί τους δέκα πυροβολισμοί. Ουδέν πρόσταγμα ηκούσθη. Ο πυροβοληθείς πολίτης κατέπεσεν άπνους, χωρίς να βγάλει κραυγή, χωρίς να είπη τι…».

Ο Δραγούμης δεν αντιστάθηκε. Οι περισσότερες σφαίρες τον βρήκαν στην πλάτη και τον έριξαν στο έδαφος. Σύμφωνα με την ιατροδικαστική εξέταση που έγινε στη σορό του, στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο:  «Ευρέθησαν πέντε έως εξ τραύματα εκ των όπισθεν».

Την επόμενη ημέρα πραγματοποιήθηκε η κηδεία του, στην οποία βρέθηκαν μόνο οι στενοί συγγενείς του, προκειμένου να μην σημειωθούν επεισόδια.

Η Ελλάδα βίωνε τον Εθνικό Διχασμό που είχε προκαλέσει αιματηρά επεισόδια, δολοφονίες,, ξυλοδαρμούς και εξορίες.Ο Δραγούμης είχε οργανώσει ένα ενιαίο μέτωπο της Αντιπολίτευσης ενάντια στον Βενιζέλο γνωστό ως «Ηνωμένη Αντιπολίτευση».

Η εκτέλεση του Δραγούμη έγινε σε αντίποινα της απόπειρας δολοφονίας κατά του Βενιζέλου στον σιδηροδρομικό σταθμό Γκαρ Ντε Λυών στο Παρίσι από δύο απότακτους Έλληνες φιλοβασιλικούς αξιωματικούς τον υπολοχαγό Μηχανικό Γεώργιο Κυριάκη και τον υποπλοίαρχο Απόστολο Τσερέπης.  Για τους Βενιζελικούς πίσω από την ενέδρα θανάτου κρύβονταν οι Αντιβενιζελικοί και ο Ίωνας Δραγούμης, τον οποίο δολοφόνησαν μία ημέρα μετά την απόπειρα κατά του Βενιζέλου.

Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επέστρεψε στην Ελλάδα έδωσε διαταγή να συλληφθούν οι δράστες. Οι δολοφόνοι του Δραγούμη κατέφυγαν στην Κρήτη, όπου λέγεται ότι κρύφτηκαν στο χωριό του Γύπαρη. Τελικά, οι δράστες συνελήφθησαν και παρέμειναν στη φυλακή μέχρι το 1924.

Ο θάνατος του Ίωνα Δραγούμη προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στον πολιτικό κόσμο και η βενιζελική παράταξη υπέστη σοβαρό πλήγμα με αποτέλεσμα να χάσει τις εκλογές του ’20.  Η αδερφή του Ίωνα Δραγούμη στην κατάθεση της υπέδειξε ως ηθικό αυτουργό τον Γύπαρη, ο οποίος σύμφωνα με μαρτυρία της, την επόμενη ημέρα της δολοφονίας κάλεσε τον εργάτη Κυριάκο Κούλη, ο οποίος ήταν παρών στη δολοφονία και του ζήτησε να μην πει τίποτα γιατί θα έπαιρνε στον λαιμό του αθώους ανθρώπους.

Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Γύπαρης  υπέδειξε ως υπεύθυνο για τη δολοφονία του τον Εμμανουήλ Μπενάκη, ωστόσο ένας από τους οπλίτες που είχε μιλήσει στον Φρέντυ Γερμανό, ο οποίος ερεύνησε την υπόθεση 65 χρόνια αργότερα, υποστήριξε ότι ο Μπενάκης δεν τους είχε δώσει εντολή ούτε χρήματα για να τον εκτελέσουν. Τα αδέρφια του Ίωνα Δραγούμη επίσης είχαν υποστηρίξει ότι δεν ήταν ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας. Για την οικογένεια του Δραγούμη ο μόνος που ευθυνόταν για τη δολοφονία του ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος, ωστόσο, λέγεται ότι εκτιμούσε τον Δραγούμη και έσπευσε να στείλει τα συλλυπητήρια του στην οικογένεια αμέσως μετά τη δολοφονία του:

«Μανθάνω μετά της πλέον οδυνηράς συγκινήσεως, το δυστύχημα το οποίον σας πλήττει και σας παρακαλώ καθώς και την οικογένειάν σας, να δεχθείτε την έκφρασιν της βαθείας μου συμπα- θείας. Δεν δύναμαι να λησμονήσω τας υπερόχους υπηρεσίας τας οποίας ο υιός σας προσέφερεν από της νεότητός του εις την πατρίδα. Ετρεφον ανέκαθεν την ελπίδα ότι επί τω μέλλοντι, θα ηδύνατο να παράσχει και πλέον επιφανείς υπηρεσίας. Ο φρικώδης θάνατός του με βυθίζει εις λύπην», έγραφε ο Βενιζέλος.

Ο άνθρωπος που έδωσε την εντολή για τη δολοφονία του δεν τιμωρήθηκε ποτέ. Ο Ίων Δραγούμης ήταν ένα ακόμη θύμα του Εθνικού Διχασμού που προκάλεσε διχόνοια ανάμεσα στους Έλληνες και βίαια επεισόδια στην ελληνική κοινωνία επί σειρά ετών.

Πληροφορίες: Περιοδικό Ελλήνων Ιστορικά/ sansimera/wikipedia /thecaller.gr