ΗΠΑ: «Μάχη» για να περάσει το φορολογικό νομοσχέδιο από τη Γερουσία

Με την αμερικανική οικονομία να επιβραδύνεται από τον αντίκτυπο του εμπορικού πολέμου, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προχωρά στην υλοποίηση μίας άλλης βασικής προεκλογικής εξαγγελίας του, που θα επηρεάσει την πορεία της και εκείνην της παγκόσμιας οικονομίας.

Στη σκιά της αντιπαράθεσης με τις άλλες χώρες για τις αυξήσεις των δασμών, η οποία κυριαρχεί στα μέσα ενημέρωσης, εξελίσσεται μία άλλη διαμάχη στις ΗΠΑ, με επίκεντρο το νομοσχέδιο για τις φορολογικές απαλλαγές και τις περικοπές σε δημόσιες δαπάνες. Το «μεγάλο, ωραίο νομοσχέδιο», όπως το αποκάλεσε ο Αμερικανός Πρόεδρος, το οποίο αριθμεί πάνω από χίλιες σελίδες, θα διαμορφώσει καθοριστικά τα επόμενα χρόνια την πορεία του δημοσιονομικού ελλείμματος και του χρέους των ΗΠΑ, για το οποίο έχουν κτυπήσει ήδη «καμπάνες» από οίκους αξιολόγησης και τις αγορές.

Το κορυφαίο νομοσχέδιο της αμερικανικής κυβέρνησης εγκρίθηκε τον περασμένο μήνα από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, με μόλις μία ψήφο διαφορά, αλλά εκκρεμεί η ψήφισή του από τη Γερουσία, όπου η σχετική διαδικασία είναι παραδοσιακά πιο δύσκολη. Αν και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα έχει την πλειοψηφία και σε αυτό το νομοθετικό σώμα (με 53 γερουσιαστές έναντι 47 που είναι Δημοκρατικοί), υπάρχουν ενστάσεις από αρκετά μέλη του για διατάξεις του νομοσχεδίου και αναμένεται να υπάρξουν συμβιβασμοί για την ψήφισή του.

Το κλίμα φορτίστηκε και από τη δημόσια αντίθεση του Ιλον Μασκ στο νομοσχέδιο, το οποίο χαρακτήρισε «αποκρουστικό βδέλυγμα», τονίζοντας ότι θα αυξήσει περαιτέρω το δημοσιονομικό έλλειμμα που ανήλθε σε 2 τρις. δολάρια πέρυσι και το δημόσιο χρέος που ξεπέρασε τα 36 τρις. δολάρια.

Ο Μασκ ήταν έως τον Μάιο επικεφαλής του υπουργείου Κυβερνητικής Αποδοτικότητας (DOGE). Ανέλαβε, με εντολή Τραμπ, το έργο της μείωσης των δημόσιων δαπανών του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, καταργώντας ολόκληρες δημόσιες υπηρεσίες και συρρικνώνοντας άλλες με τη μείωση του αριθμού των υπαλλήλων τους, κάτι που είχε κόστος για τον ίδιο και τις επιχειρήσεις του. Ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο είχε εκφράσει πριν από τις εκλογές του 2024 τη θέση ότι η δημοσιονομική κατάσταση στις ΗΠΑ γίνεται ανεξέλεγκτη και ότι είναι αναγκαία η μείωση των ελλειμμάτων στον προϋπολογισμό. Την ίδια θέση έχουν, σύμφωνα με δημοσιεύματα αμερικανικών εφημερίδων, αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές, οι οποίοι θέλουν να ψαλιδίσουν τις φορολογικές απαλλαγές και να αυξήσουν τις περικοπές δαπανών του βασικού νομοσχεδίου του Τραμπ.

Ο Τραμπ φέρεται να είναι ανοικτός σε αλλαγές που δεν θα αλλοιώνουν τη βασική προεκλογική εξαγγελία του για ένα ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες που θα στηρίζει την ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας. Αυτό που έχει ζητήσει είναι η ψήφιση του νομοσχεδίου έως τις 4 Ιουλίου, καθώς μάλιστα έχει συμπεριληφθεί σε αυτό και μία διάταξη για την αύξηση του επιτρεπόμενου ορίου για το δημόσιο χρέος. Με το ισχύον όριο χρέους να εκτιμάται ότι θα ξεπερασθεί κάποια στιγμή έως τον Σεπτέμβριο, ο Αμερικανός Πρόεδρος θέλει να τελειώνει γρήγορα με την εκκρεμότητα αυτή.

Λάδι στη «φωτιά» που έχει ανάψει το φορολογικό νομοσχέδιο έριξε το υπερκομματικό Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (Congressional Budget Office, CBO), το οποίο εκτιμά ότι στην τελευταία version του, όπως ψηφίσθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, θα μειώσει τα δημόσια έσοδα κατά περίπου 3,7 τρις. δολάρια την επόμενη 10ετία, ενώ από την άλλη πλευρά η εξοικονόμηση από τις μειώσεις δαπανών και αυξήσεις άλλων εσόδων θα ανέλθουν σε 1,2 τρις. δολάρια, οδηγώντας σε μία αύξηση του ελλείμματος κατά περίπου 3 τρις. δολάρια (λαμβάνοντας υπόψη και την αύξηση της δαπάνης για τόκους).

O Λευκός Οίκος δεν αποδέχεται τις εκτιμήσεις του CBO, επειδή, όπως αναφέρει, δεν υπολογίζει τα επιπλέον έσοδα από τη μεγαλύτερη ανάπτυξη που θα φέρει η μείωση των φόρων. Αυτός ο υπολογισμός αναμένεται να γίνει με νέα εκτίμηση του Γραφείου του Κογκρέσου.

Επιπλέον, η αμερικανική κυβέρνηση τονίζει ότι το CBO υπολογίζει την επέκταση των φορολογικών ελαφρύνσεων - που ισχύουν από το 2017 και λήγουν στο τέλος του 2025 - ως επιπλέον μειώσεις, ενώ δεν είναι. Πράγματι, ένα μεγάλο μέρος των «νέων» φορολογικών ελαφρύνσεων αποτελούν επέκταση αυτών που ισχύουν και αφορούν στους χαμηλούς συντελεστές φορολογίας για τις επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα καθώς και σε ειδικά κίνητρα για επενδύσεις, όπως η απόσβεση κατά 100% του εξοπλισμού για επενδύσεις και η άμεση έκπτωση από τα κέρδη των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη.

Πέραν αυτών, ωστόσο, το νομοσχέδιο προβλέπει και επιπλέον φορολογικές απαλλαγές, όπως την αύξηση από 10.000 δολάρια στα 40.000 δολάρια στην έκπτωση του ποσού των φόρων που έχουν πληρωθεί σε επίπεδο δημοτικό ή Πολιτείας για όσους έχουν ετήσιο εισόδημα έως 500.000 δολάρια. Το κόστος από τη διάταξη αυτή είναι πολύ υψηλό - εκτιμάται σε εκατοντάδες δις. δολάρια - και θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξει προσαρμογή της για να περάσει από τη Γερουσία. Επιπλέον, υπάρχουν φοροαπαλλαγές για τα φιλοδωρήματα, τις υπερωρίες κ.α.

«Το νομοσχέδιο θα βελτιώσει το έλλειμμα. Θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το χρέος. Προβλέπει ιστορικά επίπεδα υποχρεωτικών αποταμιεύσεων. Το γεγονός ότι το CBO δεν συμφωνεί δεν είναι ιδιαίτερα νέο», δήλωσε ο επικεφαλής του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού του Τραμπ, Ράσελ Βοτ. Μάλιστα, η εκπρόσωπος Τύπου του Τραμπ, Καρολάιν Λέβιτ, ισχυρίστηκε ότι το CBO έχει γίνει «κομματικό και πολιτικοποιημένο», παρά το ότι ο σημερινός διευθυντής τους υπηρέτησε στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους.

Οσον αφορά στις περικοπές των δημόσιων δαπανών, αυτές αφορούν κυρίως τον περιορισμό των κριτηρίων για την ένταξη στα κρατικά προγράμματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (Medicaid), με το CBO να εκτιμά ότι περίπου 11 εκατομμύρια Αμερικανοί θα χάσουν την ασφάλιση αυτή, και την κατάργηση των επιδοτήσεων για την πράσινη οικονομία που είχαν δοθεί με νόμο του Τζο Μπάιντεν (Inflation Reduction Act).

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όπως εκτιμούν αναλυτές, το χρέος στις ΗΠΑ δεν θα συγκρατηθεί με το νομοσχέδιο και προβλέπεται να συνεχίσει να διατηρεί σε πολύ υψηλό επίπεδο το κόστος δανεισμού για το αμερικανικό δημόσιο - η απόδοση των 10ετών ομολόγων κινείται σταθερά πάνω από 4% - το οποίο έχει επηρεασθεί ανοδικά και από τις αυξήσεις στους δασμούς.