Κύπρος: Καθηγητής που εκμεταλλευόταν σεξουαλικά μαθητή του καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκιση, 20 χρόνια μετά

Το Εφετείο της Κύπρου αύξησε την ποινή καθηγητή, ο οποίος είχε καταδικαστεί για σεξουαλικά αδικήματα σε βάρος ανήλικου μαθητή του, κάνοντας δεκτή την έφεση του Γενικού Εισαγγελέα και απορρίπτοντας την αντεφέση του καθηγητή. Η συνολική ποινή φυλάκισης που θα εκτίσει ο Α. Σ. αυξάνεται πλέον στα τέσσερα χρόνια, με το Δικαστήριο να κρίνει ότι οι αρχικές ποινές του Κακουργιοδικείου ήταν «έκδηλα ανεπαρκείς» σε σχέση με τη σοβαρότητα των πράξεων και την ανάγκη αποτροπής παρόμοιων υποθέσεων.

Το τριμελές Εφετείο, σε ομόφωνη απόφαση, έστειλε σαφές μήνυμα ότι τα σεξουαλικά αδικήματα σε βάρος ανηλίκων, όταν τελούνται από πρόσωπα σε θέση εξουσίας και εμπιστοσύνης, απαιτούν αυστηρές και αποτρεπτικές ποινές.

Από 2,5 σε 4 χρόνια φυλάκισης

Ο Α. Σ., που κατά τον χρόνο των υπό εκδίκαση αδικημάτων εργαζόταν ως καθηγητής σε ιδιωτικό σχολείο, είχε κριθεί ένοχος κατόπιν παραδοχής ενώπιον του Κακουργιοδικείου Λευκωσίας σε τέσσερις κατηγορίες σεξουαλικών αδικημάτων, τα οποία διαπράχθηκαν μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2005, σε βάρος μαθητή του σχολείου.

Οι κατηγορίες αφορούσαν σε σειρά σεξουαλικών πράξεων κατά τη διάρκεια κατ’ οίκον «μαθημάτων χορού», στο πλαίσιο των οποίων ο κατηγορούμενος εκμεταλλεύτηκε τη θέση του και την ψυχολογική εξάρτηση του ανήλικου μαθητή από αυτόν.

Το Κακουργιοδικείο είχε επιβάλει, ποινή φυλάκισης 1 έτους και 6 μηνών για δύο κατηγορίες και ποινή φυλάκισης 2 ετών και 6 μηνών για καθεμιά σε δύο άλλες κατηγορίες. Οι ποινές διατάχθηκε να συντρέχουν, με αποτέλεσμα ο κατηγορούμενος να εκτίει συνολική ποινή 2,5 ετών, χωρίς αναστολή.

Το Εφετείο, κάνοντας δεκτή την έφεση του Γενικού Εισαγγελέα αντικατέστησε τις πρωτόδικες ποινές, σε φυλάκιση 2,5 ετών για δύο κατηγορίες και σε 4 χρόνια για ακόμα δύο κατηγορίες. Επειδή οι ποινές συντρέχουν ουσιαστικά ο συνολικό χρόνος φυλάκισης αυξήθηκε κατά 1,5 χρόνο.

Μεθοδευμένη σχέση εμπιστοσύνης με τον μαθητή

Σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά που κατέγραψε το Κακουργιοδικείο και υιοθέτησε το Εφετείο, ο Α. Σ. προσλήφθηκε στο συγκεκριμένο σχολείο στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και σε κάποια χρονική στιγμή ανέλαβε καθήκοντα «Υπεύθυνου Χρονιάς» στις δύο τελευταίες τάξεις, με ρόλο καθοδήγησης και στήριξης των μαθητών. Κατά το σχολικό έτος 2004–2005 ήταν, επιπλέον, υπεύθυνος «Χορευτικού Ομίλου», στον οποίο μέλος ήταν και ο μαθητής που κατήγγειλε την κακοποίηση του. Η προσέγγιση από τον καθηγητή ξεκίνησε σε καλοκαιρινό σχολικό ταξίδι στην Ελλάδα, όπου ο Α. Σ. άρχισε να δίνει «συμβουλές» στον μαθητή και στους φίλους του για τις προσωπικές τους σχέσεις. Με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, η επαφή εντάθηκε. Ο καθηγητής άρχισε να λέει στον μαθητή ότι είναι «ξεχωριστός», ότι έχει ιδιαίτερα ταλέντα, ότι ο σωματότυπος του είναι «ιδανικός για τον χορό» και ότι μπορούσε να τον βοηθήσει να μπει στον καλλιτεχνικό χώρο, να γνωρίσει χορογράφους και να πραγματοποιήσει τα όνειρά του.

Παράλληλα, ο κατηγορούμενος έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα οικογενειακά προβλήματα του μαθητή, γνωρίζοντας ότι η πατρική φιγούρα απουσίαζε ουσιαστικά από την καθημερινότητά του. Ο ίδιος πρόβαλλε τον εαυτό του ως ανδρικό πρότυπο και στήριγμα, κερδίζοντας την πλήρη εμπιστοσύνη του ανηλίκου.

Σε αυτό το πλαίσιο προτάθηκαν τα κατ’ οίκον «μαθήματα χορού», δωρεάν, τα Σαββατοκύριακα, στο σαλόνι του σπιτιού του καθηγητή. Ο μαθητής δεν οδηγούσε, οπότε ο κατηγορούμενος καθηγητής τον παραλάμβανε ο ίδιος από το σπίτι του, χωρίς να γνωρίζει η μητέρα του τον πραγματικό χαρακτήρα αυτών των συναντήσεων.

Από τα μαθήματα χορού στη σεξουαλική κακοποίηση

Αρχικά, τα μαθήματα χορού γίνονταν με τον μαθητή ντυμένο, με ασκήσεις υποτιθέμενης «απελευθέρωσης» του σώματος και με οδηγίες να έχει κλειστά τα μάτια. Σταδιακά, οι ασκήσεις έγιναν ολοένα πιο «σωματοκεντρικές», με τον καθηγητή να αγγίζει τον μαθητή, πάντα μέσα από το αφήγημα ότι βελτιώνει τη στάση του σώματος και την κίνηση στον χορό.

Το Δικαστήριο κατέγραψε ότι, μετά από ένα διάστημα, τα μαθήματα γίνονταν με τον μαθητή γυμνό, έπειτα από παρότρυνση του κατηγορουμένου, ο οποίος τον διαβεβαίωνε ότι αυτό ήταν μέρος της «τεχνικής» και της προετοιμασίας του για τον επαγγελματικό χορό. Σε αυτό το πλαίσιο έλαβαν χώρα οι σεξουαλικές πράξεις που αποτέλεσαν το αντικείμενο των τεσσάρων κατηγοριών.

Επρόκειτο για πράξεις που, κατά το Εφετείο, δεν έχουν καμία σχέση με δεσμό ή «συναίνεση» αλλά με εκμετάλλευση ενός ανηλίκου που βρισκόταν σε καθεστώς ψυχολογικής εξάρτησης από το πρόσωπο που θεωρούσε μέντορα και προστάτη του.

Οι συνέπειες για τον μαθητή υπήρξαν βαρύτατες. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι ο μαθητής απομακρύνθηκε από την οικογένεια και τους φίλους του, άρχισε να κάνει πολλές απουσίες από το σχολείο, επηρεάστηκε αρνητικά η σχολική του επίδοση, ενώ τα γεγονότα σημάδεψαν την ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη για πολλά χρόνια, δυσκολεύοντάς τον στη δημιουργία σχέσεων με γυναίκες.

Η καθυστέρηση της καταγγελίας και η στάση του θύματος

Η καταγγελία στην Αστυνομία έγινε το 2020, περίπου δεκαπέντε χρόνια μετά τα γεγονότα. Το Εφετείο επισημαίνει ότι η καθυστέρηση αυτή δεν αποτελεί ένδειξη ήπιων συνθηκών, αλλά, αντίθετα, συνδέεται με τη βαρύτητα του τραύματος. Ο μαθητής, όπως αναφέρεται, ένιωσε αρκετά δυνατός να μιλήσει μόνο αφού προηγουμένως παρακολούθησε μαθήματα ψυχολογίας, συζήτησε το θέμα με τη μητέρα και τον αδελφό του και αποφάσισε να προσφύγει στη δικαιοσύνη.

Το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι σε τέτοιες υποθέσεις η καθυστέρηση δεν «εξουδετερώνει» τη σοβαρότητα των αδικημάτων ούτε μειώνει την ανάγκη για αυστηρή ποινική αντιμετώπιση.

Τι υποστήριξαν οι δύο πλευρές στις εφέσεις

Η έφεση του Γενικού Εισαγγελέα στρεφόταν αποκλειστικά κατά του ύψους της ποινής, υποστηρίζοντας ότι οι ποινές που επιβλήθηκαν από το Κακουργιοδικείο ήταν έκδηλα ανεπαρκείς, δεν απέδωσαν τη δέουσα βαρύτητα στη σοβαρότητα των αδικημάτων και δεν εξυπηρέτησαν τον σκοπό του νομοθέτη για αυστηρές ποινές σε υποθέσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων.

Γινόταν επίκληση της ανάγκης προστασίας της κοινωνίας και αποτροπής παρόμοιων πράξεων, ειδικά σε συνθήκες αυξημένης συχνότητας τέτοιων αδικημάτων.

Από την άλλη, η έφεση του καθηγητή υποστήριζε ότι η ποινή ήταν υπερβολική και ότι το Δικαστήριο δεν έδωσε τη δέουσα βαρύτητα σε μετριαστικούς παράγοντες, όπως ο χρόνος που πέρασε από τα γεγονότα, η μέχρι τότε πορεία ζωής του, η παραδοχή του, η σημερινή οικονομική και προσωπική του κατάσταση. Με δεύτερο λόγο έφεσης ζητούσε την αναστολή της ποινής φυλάκισης.

Το Εφετείο απέρριψε στο σύνολό τους τα επιχειρήματα του Α. Σ., κρίνοντας ότι δεν παραγνωρίστηκαν οι προσωπικές του περιστάσεις, αλλά ότι αυτές δεν μπορούν να υπερισχύσουν της ανάγκης επιβολής μιας ποινής ανάλογης με τη σοβαρότητα της υπόθεσης.

«Μεθοδευμένη, σταδιακή εκμετάλλευση»

Κρίσιμο σημείο της απόφασης είναι ο χαρακτηρισμός που δίνει το Εφετείο στη συμπεριφορά του καταδικασθέντος. Το Δικαστήριο μιλά για «μεθοδευμένη, σταδιακή εκμετάλλευση του θύματος», επισημαίνοντας ότι ο Α. Σ. δεν βρέθηκε απλώς σε μια «γκρίζα ζώνη» σχέσης με έναν έφηβο, αλλά οργάνωσε μεθοδικά το έδαφος ώστε να οδηγήσει τον μαθητή σε πλήρη εξάρτηση και, τελικά, σε σεξουαλική κακοποίηση.

Επιπλέον, το Δικαστήριο τονίζει ότι, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, η σχέση καθηγητή–μαθητή, όπως εξελίχθηκε στην προκειμένη υπόθεση, συνιστά κατάχρηση εξουσίας ή άλλης μορφής πίεσης. Η κατάχρηση αυτή δεν είναι τυπική λεπτομέρεια, αλλά επιβαρυντικός παράγοντας που δικαιολογεί αυστηρότερη ποινική μεταχείριση.

Γιατί κρίθηκε ανεπαρκής η αρχική ποινή;

Παρότι το Εφετείο αναγνωρίζει ότι το Κακουργιοδικείο κινήθηκε στη σωστή κατεύθυνση ως προς την ανάλυση του νόμου και των περιστάσεων, διαπιστώνει ότι η τελική ποινή «δεν αντανακλά τη γενικότερη αποτίμηση της παράνομης συμπεριφοράς» του κατηγορουμένου.

Κατά το Εφετείο, σε σεξουαλικά αδικήματα σε βάρος ανηλίκων η ποινή πρέπει να είναι, συνολικά, δίκαιη και ανάλογη, αλλά και να υπηρετεί ξεκάθαρα τον στόχο της αποτροπής, τόσο για τον ίδιο τον δράστη όσο και για την αποτροπή τρίτων. Υπό αυτό το πρίσμα, η συνολική ποινή των 2,5 ετών κρίθηκε σαφώς ανεπαρκής και αντικαταστάθηκε με συνολική ποινή 4 ετών.

Η απορριπτική κρίση για την έφεση του Α. Σ. κατέστησε, όπως σημείωσε το Δικαστήριο, «άνευ αντικειμένου» και το αίτημά του για αναστολή της ποινής φυλάκισης.

Η απόφαση του Εφετείου δεν περιορίζεται σε μια αριθμητική αύξηση της ποινής, αλλά εντάσσεται σε μια ευρύτερη νομολογιακή κατεύθυνση, όπου τα σεξουαλικά αδικήματα σε βάρος ανηλίκων, ιδίως όταν εμπλέκονται πρόσωπα σε θέση εξουσίας όπως εκπαιδευτικοί, αντιμετωπίζονται με αυξανόμενη αυστηρότητα.

Πέρα από το μήνυμα προς την εκπαιδευτική κοινότητα, η απόφαση λειτουργεί και ως υπενθύμιση ότι η καθυστέρηση στην αποκάλυψη τέτοιων υποθέσεων δεν αναιρεί τη βαρύτητά τους. Αντίθετα, συχνά αποτυπώνει το μέγεθος του φόβου, της ντροπής και του τραύματος που κουβαλά το θύμα μέχρι να μπορέσει να απευθυνθεί στη δικαιοσύνη.

Πηγή: Protothema.gr