Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: 7 από τα 9 γνωστά «όρια του πλανήτη» έχουν παραβιαστεί

Το επίπεδο οξίνισης στους ωκεανούς έχει πλέον ξεπεράσει το όριο που διασφαλίζει τη σταθερότητα και βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων, ανακοίνωσε ίδρυμα ερευνών.

Συνολικά, 7 από τα 9 γνωστά «όρια του πλανήτη» έχουν ήδη παραβιαστεί.

Η έννοια των ορίων αυτών είχε τεθεί το 2009 από ομάδα περίπου τριάντα επιστημόνων, οι οποίοι τότε είχαν επισημάνει ότι είχαν ξεπεραστεί τουλάχιστον τρία όρια του πλανήτη. Από τότε, οι ετήσιες αναφορές του Ινστιτούτου Ερευνών για το Κλίμα του Πότσνταμ (PIK) δείχνουν συνεχή επιδείνωση.

Ο απολογισμός του 2025 αποκαλύπτει ότι το όριο οξίνισης των ωκεανών μόλις ξεπεράστηκε. Οι ερευνητές τονίζουν ότι η αύξηση της οξύτητας απειλεί σοβαρά τη θαλάσσια ζωή και προκαλεί επικίνδυνες περιβαλλοντικές αλλαγές, οι οποίες αναμένεται να επιδεινωθούν περαιτέρω. Η βασική αιτία της οξίνισης είναι η απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα (CO2), που προκύπτει κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων. Εκτιμάται ότι οι ωκεανοί έχουν ήδη απορροφήσει περίπου το 30% του επιπλέον CO2 που έχει απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα από τη χρήση πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα. Η αύξηση στην οξίνιση, συγκριτικά με προηγούμενες μετρήσεις, οφείλεται και σε βελτιωμένα δεδομένα και αναθεωρημένους υπολογισμούς.

Τα υπόλοιπα έξι όρια που έχουν ήδη παραβιαστεί αφορούν την κλιματική αλλαγή, την υποβάθμιση της βιοποικιλότητας (εξαφάνιση ειδών), την καταστροφή δασών (χρήση γης), τις μεταβολές στον κύκλο του γλυκού νερού, την υπερβολική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων (βιογεωχημικοί κύκλοι), καθώς και την παρουσία νέων βιομηχανικών χημικών ουσιών όπως τα πλαστικά. Τα μόνα όρια που δεν έχουν ξεπεραστεί είναι τα αερολύματα στην ατμόσφαιρα και το στρωματικό όζον.

Η σημασία του αραγωνίτη και του pH

Η μέτρηση της οξύτητας γίνεται μέσω του pH και σχετίζεται άμεσα με τη συγκέντρωση αραγωνίτη, ενός μετάλλου απαραίτητου για τη ζωή κοραλλιών και οστρακόδερμων. Όσο πιο όξινος γίνεται ο ωκεανός, τόσο πιο γρήγορα διαλύεται ο αραγωνίτης. Το όριο είχε τεθεί στο 80% της συγκέντρωσης πριν από τη βιομηχανική εποχή, αλλά σήμερα οι ωκεανοί έχουν πέσει κάτω από αυτό. Το pH στην επιφάνεια των ωκεανών έχει ήδη μειωθεί κατά 0,1 μονάδες από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, που αντιστοιχεί σε αύξηση οξύτητας 30-40%. Αυτή η αλλαγή θέτει σε κίνδυνο οργανισμούς που σχηματίζουν κελύφη ή σκελετούς από ανθρακικό ασβέστιο, όπως κοράλλια και μαλάκια, που αποτελούν κρίσιμα στοιχεία της τροφικής αλυσίδας. Η εξαφάνισή τους μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στο θαλάσσιο οικοσύστημα.

Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων έγινε από τη Νέα Υόρκη, όπου διεξήχθη η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ο διευθυντής του PIK, Γιόχαν Ρόκστρεμ, αναφέρθηκε στην άρνηση των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την κρισιμότητα του θέματος, υπογραμμίζοντας την ανάγκη οι κυβερνήσεις να ακούσουν την επιστήμη. Η πρώην πρόεδρος της Ιρλανδίας, Μέρι Ρόμπινσον, τόνισε ότι κάθε πολιτική απόφαση πρέπει να βασίζεται στην προστασία των πλανητικών ορίων.

Οι ωκεανοί καλύπτουν το 70% της επιφάνειας της Γης και συγκεντρώνουν το 97% του νερού του πλανήτη, καθιστώντας την υγεία τους ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα ολόκληρου του οικοσυστήματος.