«Η Παπούρα δεν θα σιγήσει»: Συνεχίζεται ο αγώνας για τη διάσωση του μνημείου της Κρήτης και στην Αθήνα

Σε μια κατάμεστη αίθουσα, με έντονη την παρουσία της Κρήτης και του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, παρουσιάστηκαν στην Αθήνα τα πρώτα αποτελέσματα της ανασκαφής στον λόφο Παπούρα και η ταυτότητα του μνημείου, που ήδη αναδεικνύεται σε νέο τοπόσημο της περιοχής.

Η επικεφαλής της ανασκαφής, αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου Δανάη Κοντοπόδη, παρουσίασε τα προκαταρκτικά ευρήματα, τα οποία αποκάλυψαν μια σπάνια μνημειακή κυκλική κατασκευή διαμέτρου 48-50 μέτρων, εντυπωσιακή λόγω του μεγέθους, της παλαιότητας και του αρχιτεκτονικού της σχεδιασμού. Το κυκλικό αυτό κτίσμα, με λαβυρινθώδη διάρθρωση, δεν έχει παράλληλο ούτε στην προϊστορική Κρήτη ούτε στον αιγαιακό χώρο.

Η κ. Κοντοπόδη τόνισε ότι η επιμελημένη και δαιδαλώδης κατασκευή απαιτούσε εξειδικευμένη εμπειρία, μαθηματικές ή και αστρονομικές γνώσεις και μια οργανωμένη διοίκηση που καθοδήγησε το έργο. Σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, το μνημείο χρονολογείται περίπου από το 3.000 έως το 1.700 π.Χ., παρουσιάζοντας αλλεπάλληλες φάσεις κατασκευής και μετασκευών.

Η μακρόχρονη φροντίδα και οι επανειλημμένες επεμβάσεις επί αιώνες δείχνουν ότι επρόκειτο για τόπο συλλογικών τελετουργιών και κοινωνικών δρωμένων, σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής. Η κατασκευή του στην προανακτορική περίοδο πιθανόν συνδέεται με την παρουσία ισχυρών φατριών που, για λόγους κοινωνικής προβολής και συνοχής, ανήγειραν μνημειακά οικοδομήματα για συλλογικές δράσεις και συμποσιακές εκδηλώσεις.

Η παρουσία κεραμεικής των αρχαϊκών χρόνων (7ος-6ος αι. π.Χ.) δείχνει ότι ο τόπος συνέχισε να χρησιμοποιείται για παρόμοιες πρακτικές και στους ιστορικούς χρόνους, διατηρώντας ζωντανή τη συλλογική μνήμη.

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Κώστας Πασχαλίδης, χαρακτήρισε την Παπούρα «ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα του 21ου αιώνα για το προϊστορικό Αιγαίο», προσθέτοντας ότι «αν είχε ανασκαφεί από τον Έβανς ή τον Ξανθουδίδη, θα είχε γίνει παγκόσμιο σύμβολο, γνωστό όσο ο Δίσκος της Φαιστού».

Από πλευράς τοπικής αυτοδιοίκησης, τονίστηκε η ανάγκη προστασίας του μνημείου και ακύρωσης της απόφασης για την τοποθέτηση ραντάρ στον λόφο. Υπογραμμίστηκε ότι η Παπούρα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς και ότι «η ευθύνη απέναντι στις επόμενες γενιές είναι ιερή». Όπως επισημάνθηκε, έχουν ήδη υποβληθεί τρεις ιεραρχικές προσφυγές από θεσμικούς και επιστημονικούς φορείς με στόχο τη διατήρηση και ανάδειξη του χώρου.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση της διεθνούς βράβευσης της Παπούρας με το Βραβείο Αρχαιολογικής Ανακάλυψης “Παλμύρα” και το Ειδικό Βραβείο Κοινού στη Μεσογειακή Έκθεση Αρχαιολογικού Τουρισμού (BMTA 2025).

Σημαντικές παρεμβάσεις έγιναν από την Αντιπρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Δέσποινα Κουτσούμπα, που αναφέρθηκε στην απόφαση του ΚΑΣ, καθώς και από την αρχιτέκτονα Κωνσταντίνα Μπουμπουλάκη, μέλος της Επιτροπής Πολιτών για την Προστασία της Παπούρας.

Μετά το πέρας της εκδήλωσης, η κρητική αντιπροσωπεία μετέβη στα Προπύλαια και στο Σύνταγμα, υψώνοντας το πανό της Παπούρας και στέλνοντας μήνυμα ενότητας και αποφασιστικότητας για τη διάσωση του μνημείου.

Η παρουσίαση στην Αθήνα αποτέλεσε ορόσημο στον κοινό αγώνα αρχαιολόγων, επιστημόνων, φορέων και πολιτών για τη διατήρηση και ανάδειξη ενός μοναδικού μνημείου της προϊστορικής Κρήτης, που πλέον αναγνωρίζεται και σε διεθνές επίπεδο.

Από τον πολιτικό κόσμο παρόντες ήταν ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης, οι βουλευτές Μιλένα Αποστολάκη, Ελένη Βατσινά,   Δημήτρης Μάντζος, Παύλος Χρηστίδης,
Μανόλης Χριστοδουλάκης από το ΠΑΣΟΚ, Σία Αναγνωστοπούλου από τη Νέα Αριστερά, ο Πρόεδρος του Κινήματος Δημοκρατίας Στέφανος Κασσελάκης, ο Αντιπεριφερειάρχης  Νίκος Συριγωνάκης, όπως επίσης, ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας κρητικών Σωματείων Μανώλης Πατεράκης, η Πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως Ρένα Βασιλάκη και η Γενική Γραμματέας Μαρίνα Καλαϊτζάκη, καθώς και τα μέλη Καρασταμάτη Μαρία  και Παλαιάκη Αντωνιάδου Αναστασία, μέλη του Συλλόγου Πεδιαδιτών Αθήνας και όλων των Κρητικών Συλλόγων, εκπρόσωποι αρχαιολογικών, επιστημονικών και πολιτιστικών φορέων και πλήθος πολιτών που στήριξαν με την παρουσία τους τον κοινό αγώνα για τη διάσωση του μνημείου.