Ημερίδα για την αποκατάσταση και την βιώσιμη διαχείριση των εδαφών στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο

Με στόχο την ενίσχυση του γόνιμου διαλόγου με τους κοινωνικούς φορείς καθώς και τους φορείς λήψης αποφάσεων που εμπλέκονται σε θέματα αειφόρου διαχείρισης εδαφών και υδάτων του Ν. Ηρακλείου, διοργανώθηκε την Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2023 από το Εργαστήριο Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ) η «Εισαγωγική Ημερίδα στο Ζωντανό Εργαστήριο του Ερευνητικού Έργου REACT4MED».

Η Ημερίδα πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στο ΕΛΜΕΠΑ και αποτελεί τη δεύτερη από μια σειρά συναντήσεων που έχουν αντικείμενο τη βιώσιμη διαχείριση εδαφών, υδάτων, και αγρο-διατροφικών οικοσυστημάτων της Μεσογείου. Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του έργου PRIMA REACT4MED με τίτλο «Δράσεις Ευρείας Αποκατάστασης Αγρο-οικοσυστημάτων για τη Μεσόγειο» και λαμβάνει χώρα παράλληλα με 7 αντίστοιχες ημερίδες σε 7 άλλες μεσογειακές χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια ζητήματα διαχείρισης εδαφών και υδάτων (Ιταλία, Κύπρος, Ισραήλ, Ισπανία, Μαρόκο, Τουρκία και Αίγυπτος). Μέσα από τη διαδικασία αυτή, η επιστημονική γνώση, οι καλές καλλιεργητικές πρακτικές και η εφαρμογή τους σε μέτρα πολιτικής θα εναρμονιστούν με την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της κάθε περιοχής και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, με δίκαιη συμμετοχή τους στα οφέλη.

Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας έγινε παρουσίαση του Έργου REACT4MED και του πλαισίου συνεργασίας των εταίρων του έργου με τους εμπλεκόμενους φορείς για τα επόμενα τρία χρόνια. Παράλληλα, επιτεύχθηκε η ενδυνάμωση των συνεργασιών με φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, ιδιοκτήτες/διαχειριστές γης, τοπικές επιχειρήσεις, την εκπαιδευτική κοινότητα κ.ά.. Μέσα από τις συμμετοχικές τεχνικές του Εργαστηρίου, επιτεύχθηκε η αποτύπωση των προβληματισμών, των αναγκών και των προσδοκιών σύμφωνα με την επιστημονική προσέγγιση και τις εμπειρίες των συμμετεχόντων. Το Ζωντανό Εργαστήριο, μια έννοια που αποτελεί θεσμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατέληξε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα που θα συμβάλλουν σημαντικά ώστε τα αποτελέσματα του Έργου να είναι συναφή με τις εφαρμοζόμενες γεωργικές πρακτικές και τη λήψη πολιτικών αποφάσεων, κάτι που αποτελεί βασικό στόχο του Έργου REACT4MED.

Αναλυτικότερα, σημείο αναφοράς της Ημερίδας ήταν η διάβρωση των εδαφών, που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αίτια υποβάθμισης του εδάφους στη Μεσόγειο. Είναι ενδεικτικό ότι η Μεσογειακή γη χάνει σε ετήσια βάση περίπου μισό εκατοστό γόνιμου εδάφους ανά δεκαετία, ενώ ως το 2050 προβλέπεται να χάσει πάνω από 10% της γεωργικής παραγωγής της, λόγω της εδαφικής διάβρωσης. Ο κεντρικός ομιλητής της Ημερίδας, Επίκουρος Καθηγητής της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του ΕΛΜΕΠΑ και συντονιστής του Έργου REACT4MED, Δρ. Ιωάννης Δαλιακόπουλος, δήλωσε ότι «Παρόλο που οι καλές πρακτικές διαχείρισης των εδαφών και των υδάτων στηρίζονται ενεργά από την Κοινή Αγροτική Πολιτική, συχνά δεν εφαρμόζονται ορθά ή σε ικανά ευρεία κλίμακα ώστε να είναι αποτελεσματικές, καθώς υπάρχουν κοινωνικοοικονομικά εμπόδια αλλά και γνωσιακά κενά σε διάφορα στάδια της εφαρμογής τους. Τα ερευνητικά αποτελέσματα και τα εργαλεία, που θα παραχθούν μέσα από το έργο REACT4MED, έχουν ως στόχο να δώσουν εφόδια τόσο στην τοπική κοινωνία, όσο και στους φορείς λήψης απόφασης, ώστε τα εμπόδια αυτά να ξεπεραστούν, επιτρέποντας έτσι δράσεις ευρείας αποκατάστασης οικοσυστημάτων».

Επίσης, η Επιστημονική Συνεργάτης του ΕΛΜΕΠΑ, υποψήφια διδάκτορας κα Ειρήνη Χριστοφορίδη, υπογράμμισε ότι: «Η συστηματική συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων στη συζήτηση για την αειφόρο διαχείριση υδάτων και εδαφών αποτελεί προϋπόθεση ώστε οι δράσεις διατήρησης, προστασίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων να έχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποδοχή και διαρκές αποτέλεσμα». Ακολούθησαν συμμετοχικές τεχνικές οι οποίες απέδωσαν πολύ χρήσιμες πληροφορίες για το πρόγραμμα, καθώς και την αποκατάσταση των μεσογειακών εδαφών και αξιολογήθηκαν με πολύ θετικά σχόλια από τους συμμετέχοντες. Τέλος, πριν την ολοκλήρωση της Ημερίδας, πραγματοποιήθηκε παρουσίαση του μεταφερόμενου εργαστηρίου του ΕΛΜΕΠΑ, που επιτρέπει στους ερευνητές αμεσότερη και ασφαλή πρόσβαση σε απομακρυσμένα σημεία για δειγματοληψίες και επιτόπιες αναλύσεις εδαφικού και φυτικού υλικού.

Για το ΕΛΜΕΠΑ, που είναι επικεφαλής εταίρος του REACT4MED, ομιλητές ήταν ο Επίκουρος Καθηγητής της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου Δρ Ιωάννης Δαλιακόπουλος και η Επιστημονική Συνεργάτης Ειρήνη Χριστοφορίδη, ενώ συμμετείχαν ενεργά οι Καθ. Θρασύβουλος Μανιός, Δρ. Αγγελική Μαραγκάκη, Ιωάννης Σαμπαθιανάκης, Δημήτριος Παπαδημητρίου, Νικόλαος Μαρκάκης, Ιωάννης Λουλουδάκης και οι φοιτητές του Τμήματος Γεωπονίας Χριστίνα Μόσχου, Ιωάννα Κατσαρού, Νικολέτα Μιχελουδάκη και Χρήστος Μαυρίδης που υποστήριξαν την καταγραφή των προβλημάτων διάβρωσης. Μεταξύ άλλων, το παρόν στην ημερίδα έδωσαν εκπρόσωποι των φορέων, Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της ΠΕ Ηρακλείου Κρήτης (ΔΑΟΚ), Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης (ΔΑΑ) της ΠΕ Ηρακλείου, Τμήμα Γεωργικών Εφαρμογών και Ανάλυσης Λιπασμάτων (ΓΕΑΛ) Κρήτης, Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης (ΠΔΕ) Κρήτης, Οργανισμός Ελέγχου & Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ, Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου, καθώς και εκπρόσωποι των εταιρειών PROACTIVE Α.Ε. Σύμβουλοι Επιχειρήσεων, RVS Simaiaki Γεωργικά μηχανήματα & Ανταλλακτικά, ENVIROPLAN Α.Ε. Σύμβουλοι και Μηχανικοί, Kreta Garden Δήμας, ΔΙΑΛΥΝΑΣ Α.Ε. Τεχνολογία Περιβάλλοντος, Μ&Μ Έργα Πρασίνου, και ιδιώτες που ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα.

Η σύμπραξη του έργου REACT4MED, που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα PRIMA με τη στήριξη του Ορίζοντα Ευρώπη, αποτελείται από 11 εταίρους (Πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, καθώς και μια μικρομεσαία επιχείρηση) από χώρες που συνεργάζονται με το PRIMA. Το Πρόγραμμα PRIMA (Partnership for Research and Innovation in the Mediterranean Area - Σύμπραξη για την Έρευνα και την Καινοτομία στην περιοχή της Μεσογείου) είναι ένας φορέας χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κύριο αντικείμενο την ανάπτυξη των ικανοτήτων έρευνας και καινοτομίας και την επινόηση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων στους τομείς της διαχείρισης των υδάτων και των αγρο-διατροφικών συστημάτων στη Μεσόγειο. Στην πορεία του έργου, που θα διαρκέσει ως το 2025, οι εταίροι θα εργαστούν συστηματικά για την ευρεία εφαρμογή μέτρων ενίσχυσης της βιώσιμης διαχείρισης εδαφών και υδάτων, για την υποστήριξη της αγρο-διατροφικής παραγωγικότητας των Μεσογειακών περιοχών, καθώς και την επιτάχυνση και την διάδοση της σχετικής τεχνολογικής καινοτομίας. Για περισσότερες πληροφορίες για το έργο επικοινωνήστε με το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (idaliak@hmu.gr) και το έργο REACT4MED (info@react4med.eu).