Οι θέσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης για το προεδρικό διάταγμα οριοθέτησης οικισμών

Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης, εκφράζει ομόφωνα την αντίθεσή του στο Προεδρικό Διάταγμα 194/2025 (ΦΕΚ Δ’ 194/15.05.2025) με τίτλο "Καθορισμός κριτηρίων, τρόπου και διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της Χώρας με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, περιλαμβανομένων και των προ υφιστάμενων του 1923, καθώς και καθορισμός χρήσεων γης και γενικών όρων και περιορισμών δόμησης".

Η οριζόντια εφαρμογή του εν λόγω Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο προβλέπει όχι μόνο την απαγόρευση διεύρυνσης των ορίων των οικισμών, αλλά και την αυτοματοποιημένη συρρίκνωση αυτών, δημιουργεί σειρά από ανορθολογισμούς και αδικίες προς του πολίτες, υπονομεύοντας κατάφωρα την ασφάλεια δικαίου όπως και θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματα περί ιδιοκτησίας.

Με το Προεδρικό Διάταγμα 194/2025 επέρχονται σημαντικές αλλαγές στα δεδομένα που αφορούν χιλιάδες ιδιοκτήτες γης σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων.

Το Π.Δ. οδηγεί σε δραματική κατακόρυφη απαξίωση της ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας στους οικισμούς αυτούς, καθώς χιλιάδες ακίνητα (και ειδικά μικρά οικόπεδα) καθίστανται μη οικοδομήσιμα, με αποτέλεσμα την πλήρη απώλεια της αξίας τους.

Το νέο πλαίσιο που θα δημιουργηθεί με την εφαρμογή του Π.Δ., θα οδηγήσει σε "πολεοδομικό αποκλεισμό" πολλών περιοχών της Ελληνικής υπαίθρου, με αποτέλεσμα την αναπτυξιακή υποβάθμιση, το μαρασμό και την ερήμωση της, ενώ ταυτόχρονα ακυρώνει κάθε προσπάθεια αποκέντρωσης και αποσυγκέντρωσης που τόσο πολύ έχουν ανάγκη τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Η χωρική πολιτική δεν μπορεί να είναι τιμωρητική ούτε να παραβλέπει την αρχή της χρηστής διοίκησης και του σεβασμού των δικαιωμάτων των πολιτών. 

Η ισόρροπη ανάπτυξη, ιδίως στην περιφέρεια, απαιτεί ορθολογικό σχεδιασμό με κοινωνική συναίνεση, επιστημονικά κριτήρια και δημοκρατική λογοδοσία.

Η συμμετοχή των Δήμων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης απουσιάζει, ενώ ακόμα και ο ρόλος των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων περιορίζεται στην τυπική επικύρωση προαποφασισμένων επιλογών, ακολουθώντας τις «οδηγίες» του Π.Δ..

Το Π.Δ. προωθεί μια συγκεντρωτική, άκαμπτη και οριζόντια προσέγγιση στον πολεοδομικό σχεδιασμό, αγνοώντας τις χωρικές, κοινωνικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής και απαξίωση της υπαίθρου αντί της ενεργοποίησης κινήτρων για την αποτροπή της αστυφιλίας στα πλαίσια της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου και της ισόρροπης ανάπτυξης της χώρας. 

Επίσης, το νέο ΠΔ αντί να αμβλύνει επιτυγχάνει την όξυνση της Στεγαστική Κρίσης.

Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης καλεί ΟΜΟΦΩΝΑ το Υπουργείο Περιβάλλοντος :

• Να προβεί πρώτα σε απλοποίηση, ενοποίηση και κωδικοποίηση της Πολεοδομικής και Χωροταξικής Νομοθεσίας με διάλογο με την Τοπική και Περιφερική Αυτοδιοίκηση και το ΤΕΕ, μετά σε οικονομική χρηματοδότηση των ΟΤΑ και τέλος στην εκπόνηση Πολεοδομικών Σχεδίων σε κάθε οικισμό (όχι για να ικανοποιηθεί το ΣτΕ αλλά για την ευημερία των πολιτών).
• Να επιδείξει εμπιστοσύνη στον Πολίτη – οικιστή καθώς και στην Αυτοδιοίκηση με αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων,
• Να δείξει εμπιστοσύνη στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια που εκπονούνται τώρα να καθορίσουν αυτά τα όρια των οικισμών με επιστημονικά κριτήρια και είτε να τα μειώσουν, είτε να τα διατηρήσουν, είτε να τα αυξήσουν με τεκμηρίωση και όχι να απαγορεύσει εξ’ ορισμού κάθε αύξηση και να επιβάλει εξ’ ορισμού τη μείωση των ορίων των οικισμών.
• Να εξαιρεθούν της οριοθέτησης όλοι οι οικισμοί που έχουν χαρακτηριστεί ως Πολεοδομικές Ενότητες από τα εγκεκριμένα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) του ν.2508/97.
• Να διερευνηθεί και η τροποποίηση του άρθρου 12 του Ν. 4759/2020.

Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης αφού έλαβε υπόψη τις απόψεις επιστημονικών φορέων, των Δήμων της Κρήτης και τις απόψεις των μελών του, ΟΜΟΦΩΝΑ καλεί την Κυβέρνηση : 

• να προχωρήσει στην κατάργηση του Π.Δ. 129/2025,
• να ξεκινήσει συζήτηση από μηδενική βάση με τους εκπροσώπους των  φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α' και Β' βαθμού καθώς και με τη διοίκηση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, για ένα  επιστημονικά τεκμηριωμένο και αυτοδιοικητικά συμμετοχικό πλαίσιο οριοθέτησης των οικισμών και την εξεύρεση μιας ρεαλιστικής και εφαρμόσιμης λύσης, που δεν θα υποβαθμίζει την αναπτυξιακή προοπτική της Ελληνικής υπαίθρου.
• Να λάβει υπόψη της όλες τις προτάσεις που έχουν υποβληθεί από τις Περιφέρειες (και την ΕΝΠΕ), τους Δήμους, (τις ΠΕΔ και ΚΕΔ) το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, από τους Δικηγορικούς Συλλόγους, από το Σύλλογο Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών, κλπ.
• Να λάβει υπόψη της τα ισχυρά θεμελιωμένα εμπράγματα δικαιώματα της μικρο-ιδιοκτησίας που διασφαλίζονται από το άρθρο 17 του Ελληνικού Συντάγματος και την αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των πολιτών, που όμως θίγονται από το ΠΔ 194/25.