Γιατί οι τιμές του ρεύματος παραμένουν υψηλές παρά την κοσμογονία των ΑΠΕ

Παρά την εντυπωσιακή διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, οι τιμές του ρεύματος δεν ακολουθούν την αναμενόμενη καθοδική πορεία, κάτι που έχει παραδεχτεί και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός.

Έτσι μολονότι η πράσινη ενέργεια έχει σχεδόν μηδενικό μεταβλητό κόστος και δεν εξαρτάται από ορυκτά καύσιμα, οι τιμές στην αγορά καθορίζονται από τον τρόπο λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος και το κόστος των υποστηρικτικών υποδομών καθώς για να συνδεθούν τα έργα ΑΠΕ σε ένα ανθεκτικό και ευέλικτο σύστημα απαιτούνται επιπλέον επενδύσεις στα δίκτυα.

«Η αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα είναι εντυπωσιακή — υπάρχουν μέρες που ο ήλιος και ο άνεμος καλύπτουν σχεδόν το σύνολο της ζήτησης — όμως αυτό δεν σημαίνει αυτόματα χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές», ανέφερε χθες ο Πρόεδρος της ΡΑΑΕΥ και Αντιπρόεδρος του τομέα ενέργειας Δημήτρης Φούρλαρης.

Η δομή της αγοράς και ο ρόλος του φυσικού αερίου

Σύμφωνα με την επικεφαλής της Ρυθμιστικής Αρχής, η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας λειτουργεί βάσει της οριακής τιμής συστήματος: η τελευταία και ακριβότερη μονάδα που χρειάζεται για να καλυφθεί η ζήτηση καθορίζει την τιμή για όλες τις υπόλοιπες. Στην πράξη, οι μονάδες φυσικού αερίου —λόγω ευελιξίας— είναι συχνά αυτές που καλούνται να καλύψουν τα κενά παραγωγής, ειδικά τις βραδινές ώρες.

Έτσι, παρά το αυξανόμενο ποσοστό των ΑΠΕ, η τελική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας εξακολουθεί να επηρεάζεται έντονα από το κόστος και τη μεταβλητότητα του φυσικού αερίου, το οποίο παραμένει κρίσιμο καύσιμο για την εξισορρόπηση του συστήματος.

Οι υποδομές και το κόστος επενδύσεων

Ο κ. Φούρλαρης εξήγησε ότι η ενεργειακή μετάβαση απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε δίκτυα, υποσταθμούς, αποθήκευση και ψηφιακές τεχνολογίες, ώστε το ηλεκτρικό σύστημα να γίνει πιο ανθεκτικό και «έξυπνο». Αυτά τα έργα έχουν υψηλό κόστος, ιδιαίτερα σε περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων, και το κόστος αυτό μεταφέρεται —έστω έμμεσα— στους λογαριασμούς μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων.

«Για να απολαμβάνουμε σταθερότητα και ασφάλεια στην τροφοδοσία, πρέπει πρώτα να επενδύσουμε σε υποδομές· αυτό είναι αναπόφευκτο κόστος της μετάβασης», σημείωσε.

Ο κορεσμός των δικτύων και οι περικοπές παραγωγής

Ένα ακόμη ζήτημα που επηρεάζει τις τιμές, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΡΑΑΕΥ, είναι ο κορεσμός των δικτύων μεταφοράς και διανομής. Σε αρκετές περιπτώσεις, η παραγόμενη «πράσινη» ενέργεια δεν μπορεί να απορροφηθεί πλήρως, είτε λόγω περιορισμένης χωρητικότητας των γραμμών είτε λόγω έλλειψης αποθήκευσης.

Αυτό οδηγεί σε περικοπές παραγωγής (curtailments), δηλαδή στη μείωση της λειτουργίας μονάδων ΑΠΕ ακόμη κι όταν υπάρχει διαθέσιμη ενέργεια. «Χάνεται παραγωγή που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί, και αυτή η απώλεια έχει κόστος για το σύστημα και τελικά για όλους μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Πώς θα βελτιωθεί η κατάσταση

Όπως εξήγησε ο κ. Φούρλαρης, η απουσία επαρκούς αποθήκευσης προκαλεί μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές κατά τη διάρκεια της ημέρας. «Βλέπουμε συχνά αρνητικές τιμές το μεσημέρι, όταν υπάρχει υπερπαραγωγή από φωτοβολταϊκά, και πολύ υψηλές τιμές το βράδυ, όταν απαιτείται η ενεργοποίηση των μονάδων φυσικού αερίου», είπε.

Η ανάπτυξη έργων αποθήκευσης θεωρείται πλέον κρίσιμη προϋπόθεση για να μεταφερθεί η φθηνή ενέργεια των ωρών χαμηλής ζήτησης στις ακριβές ώρες και να σταθεροποιηθεί η αγορά. Όσο πιο γρήγορα αυξάνεται ο ρυθμός ένταξης τέτοιων έργων στην αγορά, τόσο περισσότερο θα περιορίζονται οι ακραίες διακυμάνσεις.

Δεύτερον, η διαχείριση της ζήτησης (demand response) αποτελεί βασικό παράγοντα εξισορρόπησης. Δεν αρκεί η προσφορά να γίνει ευέλικτη και η ζήτηση πρέπει να προσαρμόζεται. Μέσα από την ευρεία χρήση έξυπνων μετρητών και τη δυνατότητα δυναμικών τιμολογίων, οι καταναλώσεις μπορούν να μετακινούνται εκτός αιχμής, μειώνοντας το συνολικό κόστος και ενισχύοντας την αποδοτικότητα. Παράλληλα, η έξυπνη παρακολούθηση συμβάλλει στη μείωση των ρευματοκλοπών, γεγονός που ωφελεί συνολικά την αγορά.

Τρίτον, η ενίσχυση των δικτύων μεταφοράς και διανομής, καθώς και η υλοποίηση των διεθνών διασυνδέσεων, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την αξιοποίηση της πράσινης ενέργειας. Ένα ισχυρό και σύγχρονο δίκτυο επιτρέπει τη διοχέτευση της παραγόμενης ενέργειας χωρίς απώλειες και αποτρέπει τον κορεσμό που οδηγεί σε απόρριψη παραγωγής.

Οι διασυνδέσεις με τα ευρωπαϊκά δίκτυα ενισχύουν τη σταθερότητα και επιτρέπουν την καλύτερη εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης σε περιφερειακό επίπεδο.

Τέταρτον, απαιτείται αναθεώρηση του σχεδιασμού της αγοράς. Το σημερινό οριακό μοντέλο τιμολόγησης συχνά οδηγεί σε στρεβλώσεις και υπερκοστολόγηση σε περιόδους μεταβαλλόμενης παραγωγής. Η ενεργός συμμετοχή των ΑΠΕ και της αποθήκευσης στις αγορές εξισορρόπησης, καθώς και η προοδευτική μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας της αγοράς, μπορούν να οδηγήσουν σε μια πιο δίκαιη και αποτελεσματική αποτίμηση της ενέργειας.

Συνολικά, η βελτίωση θα προκύψει μέσα από συντονισμένες επενδύσεις στην τεχνολογία, την ευελιξία και τη ρύθμιση. Η Ρυθμιστική Αρχή έχει ρόλο να εξασφαλίσει ότι αυτή η μετάβαση θα γίνει με δικαιοσύνη, διαφάνεια και ανθεκτικότητα, έτσι ώστε η πράσινη παραγωγή να μετατραπεί σε πραγματική αξία για τον καταναλωτή. Ο τελικός στόχος κατά τον Πρόεδρο της ΡΑΑΕΥ είναι να περάσουμε από μια αγορά που καθορίζεται από τη μεταβλητότητα των τιμών, σε μια αγορά που καθορίζεται από την αξία της παραγωγής — σταθερή, προβλέψιμη και ανταγωνιστική.

Πηγή Newmoney.gr