Νέες απαιτήσεις, νέοι ρόλοι: Οι Φορολογικές Διευθύνσεις αλλάζουν ταυτότητα

Το φορολογικό περιβάλλον στην Ελλάδα – όπως και διεθνώς – αλλάζει γρηγορότερα από ποτέ, με τις εξελίξεις να ανεβάζουν διαρκώς τον πήχη των απαιτήσεων και να αναδεικνύουν νέες προκλήσεις για τις επιχειρήσεις. Οι παραδοσιακές σταθερές ρευστοποιούνται και, πίσω από τις πυκνές γραμμές των νομοθετικών και τεχνικών ρυθμίσεων, ξεδιπλώνεται ένα νέο σκηνικό: σύνθετο, ψηφιοποιημένο και με πολύ μεγαλύτερο στρατηγικό βάρος. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Φορολογικές και Οικονομικές Διευθύνσεις οφείλουν να γίνουν στρατηγικοί εταίροι των διοικήσεων, ενισχύοντας την επιχειρησιακή λήψη αποφάσεων και την ανθεκτικότητα, μέσα σε ένα τοπίο διαρκών αλλαγών.

H πρώτη έρευνα της EY Ελλάδος για τη φορολογία επιχειρήσεων στην Ελλάδα, με συμμετοχή 124 στελεχών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα, επιβεβαιώνει αυτήν τη μετατόπιση. Η φορολογική συμμόρφωση (compliance) εξακολουθεί να αποτελεί κεντρικό ζητούμενο – όχι μόνο ως ρυθμιστική υποχρέωση, αλλά και ως δείκτης οργανωτικής και επιχειρησιακής ωριμότητας. Ταυτόχρονα, ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός και η προσαρμογή στις διεθνείς φορολογικές απαιτήσεις αναδεικνύονται σε άμεσες προτεραιότητες: το 85% των ερωτηθέντων στελεχών τοποθετούν την ηλεκτρονική τιμολόγηση και την ηλεκτρονική διαβίβαση τιμολογίων και παραστατικών στο myDATA, στην κορυφή της ατζέντας τους για τα επόμενα τρία χρόνια, ενώ το 66% αναγνωρίζουν την κρισιμότητα της συμμόρφωσης με ρυθμιστικές εξελίξεις, όπως η δέσμη BEPS του ΟΟΣΑ. Κι όμως, παρά την ανάγκη για στρατηγική καθοδήγηση, ένας στους τρεις δηλώνει ότι παραμένει «εγκλωβισμένος» σε έναν ατελείωτο κύκλο συμμόρφωσης, χωρίς τον χρόνο ή τον χώρο να υποστηρίξει ουσιαστικά τη διοίκηση.

Κι ενώ η συμμόρφωση γίνεται όλο και πιο δύσκολη, η προετοιμασία για τις νέες διεθνείς απαιτήσεις συνεχίζει να είναι ανησυχητικά χαμηλή. Έξι στους δέκα οργανισμούς δηλώνουν ότι δεν έχουν προχωρήσει σε καμία ενέργεια προσαρμογής στις απαιτήσεις του BEPS – μια πραγματικότητα που εντείνει την ανάγκη για άμεση κινητοποίηση.

Η τεχνολογία προβάλλει ως η προφανής διέξοδος, αλλά η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Αν και το 61% των στελεχών αναγνωρίζουν την ανάγκη για άμεση αυτοματοποίηση και το 80% εκτιμούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη (AI) μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την αποδοτικότητα – κυρίως μέσω analytics και reporting – η μετάβαση παραμένει περιορισμένη. Η δυναμική υπάρχει, αλλά η πρακτική υλοποίηση δεν ακολουθεί με τον ίδιο ρυθμό, καθώς μόλις το 34% των στελεχών του δείγματος θα επενδύσουν ενεργά στη χρήση δεδομένων και GenAI τα επόμενα τρία χρόνια, ενώ οι συνεργασίες με τη διεύθυνση IT ξεκινούν συχνά… εκ των υστέρων. Χωρίς ουσιαστικό συντονισμό, η ψηφιακή μετάβαση μένει στάσιμη, αφήνοντας ένα κενό ανάμεσα στις προθέσεις και στην πραγματικότητα.

Παράλληλα, οι πιέσεις στο μέτωπο των ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer pricing) εντείνονται. Το 70% των επικεφαλής φορολογικών και οικονομικών διευθύνσεων που συμμετείχαν στην έρευνα της EY Ελλάδος, αναμένουν σημαντική επίδραση στην πολιτική των εταιρειών τους, την ώρα που βασικά εσωτερικά εμπόδια – όπως η ασάφεια ρόλων, η έλλειψη τυποποιημένων διαδικασιών και η ανεπαρκής χρήση τεχνολογίας – συνεχίζουν να «φρενάρουν» την πρόοδο. Οι φορολογικοί κίνδυνοι είναι υπαρκτοί: το 65% καταγράφουν αύξηση της αβεβαιότητας και αυστηροποίηση των ελέγχων τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ τα αιτήματα πληροφόρησης από τις φορολογικές αρχές γίνονται ολοένα και πιο απαιτητικά.

Σε αυτή τη συγκυρία, η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη δεν αφορά μόνο την τεχνολογία – αφορά την αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου. Το 32% των στελεχών του δείγματος αναγνωρίζουν ότι η AI δεν θα μειώσει τις θέσεις εργασίας, αλλά θα απελευθερώσει χρόνο για πιο ουσιαστικές, υψηλής αξίας δραστηριότητες. Ο στόχος είναι να αντιστραφεί η σημερινή αναλογία, όπου μόλις το 15% του χρόνου των επαγγελματιών των φορολογικών και οικονομικών διευθύνσεων αφιερώνεται σε εξειδικευμένες διεργασίες και το 51% σε διεργασίες ρουτίνας. Όμως, για να συμβεί αυτό, απαιτείται στοχευμένη επένδυση σε ταλέντο, σύγχρονα εργαλεία και, πάνω απ’ όλα, σε μια κουλτούρα διαρκούς εξέλιξης. Ήδη, το 47% των στελεχών δηλώνουν ότι προγραμματίζουν δράσεις εκπαίδευσης και ανάπτυξης, κάνοντας ένα πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Το στοίχημα για τις φορολογικές και οικονομικές διευθύνσεις στην Ελλάδα δεν είναι πια να ανταποκριθούν στις εξελίξεις – είναι να τις καθοδηγήσουν με αυτοπεποίθηση, τεχνογνωσία και διορατικότητα. Η στρατηγική υποστήριξη προς τη διοίκηση, η διαχείριση του αυξανόμενου ρίσκου και η προετοιμασία για έναν ψηφιακό, data-driven κόσμο, συνθέτουν μια πρόκληση που απαιτεί νέα δυναμική. Σήμερα, οι φορολογικές ομάδες δεν μπορούν να λειτουργούν ως «τελευταίο φίλτρο», αλλά πρέπει να βρίσκονται στην αρχή κάθε επιχειρησιακής απόφασης. Η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, η αξιοποίηση της τεχνολογίας και της GenAI, η σύμπραξη με άλλα στρατηγικά τμήματα όπως το IT, και η υιοθέτηση μίας κουλτούρας συνεχούς προσαρμογής, δεν είναι προαιρετικές επιλογές – είναι το νέο προαπαιτούμενο.

* Ο Σπύρος Καμινάρης είναι Εταίρος και Επικεφαλής Φορολογικών Υπηρεσιών της EY Ελλάδος