S&P: Το κόστος της αύξησης των αμυντικών δαπανών της Ε.Ε. για κάθε χώρα – Πού θα φτάσουν τα ελλείμματα

Στα 875 δισ. δολάρια ετησίως υπολογίζει η S&P Global Ratings το κόστος για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εάν χρειαστεί να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ, όπως έχει ζητήσει η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Donald Trump. Όπως σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης, με δεδομένο ότι τα δημοσιονομικά περιθώρια σε εθνικό επίπεδο είναι περιορισμένα, οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. αναγκάζονται να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις για την αύξηση των αμυντικών δαπανών,  με αποτέλεσμα ακόμα και οι πιο δημοσιονομικά αυστηρές χώρες να τάσσονται υπέρ της κοινής ομολογιακής έκδοσης. Και ενώ η Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ο ESM και ο EFSF θα μπορούσαν να δώσουν μια αρχική λύση για τη χρηματοδότηση των πρόσθετων δαπανών, με δεδομένο ότι πρόκειται για μια μακροπρόθεσμη ανάγκη, η S&P εκτιμά ότι  θα απαιτηθούν πρόσθετοι πόροι, κάτι που σημαίνει ότι οι χώρες θα αναγκαστούν να εξοικονομήσουν χρήματα από αλλού, σε μια εποχή χαμηλής ανάπτυξης, πολιτικού κατακερματισμού και δυσμενών δημογραφικών τάσεων.

Όπως σημειώνει η S&P, οι αμυντικές δαπάνες για τις ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ είναι κάτω από το 60% των αντίστοιχων δαπανών των ΗΠΑ  (1,9% του ΑΕΠ για το 2025, έναντι 3,3% στις ΗΠΑ). Όμως, πίσω από τον μέσο όρο κρύβονται μεγάλες διαφορές.

Οι χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, καθώς και η Ελλάδα, ξοδεύουν πάνω από το 3% του ΑΕΠ τους για την άμυνα.

Αντίθετα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Τουρκία ξοδεύουν γύρω στο 1,5% του ΑΕΠ, με το Βέλγιο, τη Σλοβενία και την Ισπανία να δαπανούν ακόμα λιγότερα.

Η γεωγραφική εγγύτητα με τη Ρωσία φαίνεται πως είναι ο βασικός παράγοντας για τις αμυντικές δαπάνες, διαπιστώνουν οι αναλυτές, καθώς ο γενικός κανόνας είναι ότι όσο πιο δυτικά βρίσκεται μια χώρα, τόσο λιγότερα ξοδεύει.

Με τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο του 2025 να πλησιάζει και την κυβέρνηση Trump να καλεί τα μέλη να αυξήσουν τις δαπάνες τους στο 5% του ΑΕΠ, ακόμα και οι χώρες της ευρωπαϊκής δύσης είναι τώρα πιο υποστηρικτικές στην εξεύρεση μιας λύσης για την αύξηση των δαπανών. Άλλωστε, όπως σημειώνει ο οίκος, αυτό είναι και κομμάτι της στρατηγικής τους για να πείσουν την Ουάσιγκτον να μην επιβάλει δασμούς σε βασικές ευρωπαϊκές εξαγωγές.

Η S&P υπολόγισε την επίπτωση που θα είχαν στα δημοσιονομικά ελλείμματα τρία πιθανά σενάρια για τις αμυντικές δαπάνες:

Σενάριο 1: Αμυντικές δαπάνες στο 2,67% του ΑΕΠ (σταθμισμένος στο ΑΕΠ μέσος όρος του ΝΑΤΟ)

Σενάριο 2: Αμυντικές δαπάνες στο 3,30% του ΑΕΠ (σημερινά επίπεδα των ΗΠΑ )

Σενάριο 3: Αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ (όπως πρότειναν πρόσφατα Αμερικανοί αξιωματούχοι).

Σύμφωνα με την S&P, η απαιτούμενη αύξηση των δαπανών στα σενάρια αυτά εκτείνεται από 242 δισ. δολάρια (Σενάριο 1) έως 875 δισ. δολάρια (Σενάριο 3) τον χρόνο για το σύνολο των χωρών της Ε.Ε.

Όπως τονίζουν οι αναλυτές, πρόκειται για ποσά πολύ πέραν εκείνων που μπορούν να χρηματοδοτήσουν οι χώρες χωρίς να περικόψουν άλλες δαπάνες (κάτι που θα είχε σημαντικές πολιτικές συνέπειες) ή να ασκήσουν πιέσεις στις αξιολογήσεις τους.

Μάλιστα, σημειώνεται, η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους υπολογισμούς για το έλλειμμα στο πλαίσιο των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. δεν αλλάζει τις δανειακές ανάγκες και το χρέος των χωρών-μελών, κάτι που σημαίνει ότι δεν αλλάζει την εκτίμηση της S&P για την δημοσιονομική θέση μιας χώρας, ειδικά την ώρα που πολλές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των υψηλών ελλειμμάτων και χρεών.

Ειδικά οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα δυσκολεύονταν να στηρίξουν υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, εν μέσω επιβράδυνσης της ανάπτυξης, γήρανσης των πληθυσμών και αυξανόμενου κοινωνικού κόστους, τονίζουν οι αναλυτές.

Οι αμυντικές δαπάνες δεν βοηθούν την ανάπτυξη

Την  ίδια στιγμή, η S&P επισημαίνει ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής των αμυντικών δαπανών για τις ευρωπαϊκές οικονομίες παραμένει χαμηλός, συχνά κάτω από το 0.4-0.5x στις μεγαλύτερες χώρες, κάτι που σημαίνει ότι η ώθηση στην οικονομία είναι περιορισμένη.

Αντίθετα, στις ΗΠΑ, ο  υψηλότερος πολλαπλασιαστής σημαίνει μεγαλύτερη ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι αμυντικές δαπάνες της Ε.Ε. διοχετεύονται κυρίως σε εισαγωγές και μόνο το ένα τρίτο κατευθύνεται σε επενδύσεις. Ο κατακερματισμένος αμυντικός κλάδος απασχολεί λιγότερο από το 0,3% του συνολικού ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού και οι αμυντικές προμήθειες των χωρών ευνοούν τους εθνικούς πρωταθλητές τους, αντί  να επιδιώκουν οικονομίες κλίμακος και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

Έτσι, το 2024, μόνο 19 από τις 100 μεγαλύτερες αμυντικές βιομηχανίες ήταν ευρωπαϊκές, ενώ αντίθετα 48 είχαν την έδρα τους στις ΗΠΑ.

Με δεδομένες τις σημαντικές και μακροπρόθεσμες χρηματοδοτικές απαιτήσεις, η όποια αύξηση των αμυντικών δαπανών πιθανότατα θα είναι σταδιακή και μέσω ενός συνδυασμού αύξησης του δανεισμού τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο, εκτιμά η S&P.

Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των δαπανών αυτών, τα σχετικά χρέη θα πρέπει να στηρίζονται από νέες πηγές εσόδων, αντισταθμιστικές περικοπές δαπανών ή πρόσθετα εμβάσματα στους υπερεθνικούς θεσμούς της Ε.Ε., σημειώνεται. Η μεγάλη δοκιμασία για την Ευρώπη θα είναι εάν μπορεί να δημιουργήσει ένα μακροπρόθεσμο οικονομικό πλαίσιο για τη στήριξη των αμυντικών φιλοδοξιών της, σε βάθος χρόνων, καταλήγει η S&P.

moneyreviews.gr