Το ηλεκτρικό δίκτυο της ΕΕ χρειάζεται αναβάθμιση τρισεκατομμυρίων για να αποφευχθούν μπλακάουτ σαν της Ισπανίας

Το γερασμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης και η έλλειψη ικανότητας αποθήκευσης ενέργειας απαιτούν επενδύσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη παραγωγή πράσινης ενέργειας, την αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και την αποφυγή διακοπών ρεύματος.

Πριν από μια εβδομάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία έχασαν ρεύμα στο χειρότερο μπλακ άουτ. Οι αρχές διερευνούν την αιτία, αλλά όποια και αν είναι τα ευρήματα, οι αναλυτές και οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας υποστηρίζουν ότι "οι επενδύσεις σε υποδομές είναι απαραίτητες", όπως μεταδίδει το Reuters.

"Το μπλακ άουτ ήταν μια κλήση αφύπνισης. Έδειξε ότι η ανάγκη εκσυγχρονισμού και ενίσχυσης του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας είναι επείγουσα και αναπόφευκτη", δήλωσε η Kristina Ruby, γενική γραμματέας της Eurelectric, της Ευρωπαϊκής Ένωσης της βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας.

Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ χρονολογείται ως επί το πλείστον από τον περασμένο αιώνα και οι μισές γραμμές είναι άνω των 40 ετών. Η αυξανόμενη παραγωγή ενέργειας με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και η ραγδαία αύξηση της ζήτησης από τα κέντρα δεδομένων και τα ηλεκτρικά οχήματα απαιτούν την αναμόρφωση των δικτύων, τα οποία χρειάζονται επίσης ψηφιακή προστασία για να αντέχουν σε κυβερνοεπιθέσεις.

Πάνω από 600 δισ. σολάρια ετησίως για να καλυφθούν οι αναγκαίες αναθεωρήσεις

Ενώ οι παγκόσμιες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από το 2010, οι επενδύσεις σε δίκτυα έχουν ελάχιστα μεταβληθεί και ανέρχονται σε περίπου 300 δισ. δολάρια ετησίως. Το ποσό αυτό πρέπει να διπλασιαστεί έως το 2030 σε πάνω από 600 δισ. δολάρια ετησίως για να καλυφθούν οι αναγκαίες αναθεωρήσεις, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.

Η Ισπανία ζήτησε από τους δικούς της ερευνητές και τις ρυθμιστικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διερευνήσουν τη διακοπή της περασμένης Δευτέρας. Ενώ τα υποκείμενα ζητήματα δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί, ο διαχειριστής του δικτύου Red Electrica δήλωσε ότι δύο ξεχωριστά περιστατικά προκάλεσαν τη μαζική απώλεια ενέργειας.

Ακολουθεί μια επιτάχυνση στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως στην Ισπανία, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 και την επακόλουθη διακοπή των προμηθειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οποία εστίασε τις προσπάθειες της ΕΕ για τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.

Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξήθηκε σε 47% στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ πέρυσι από 34% το 2019, ενώ τα ορυκτά καύσιμα μειώθηκαν σε 29% από 39%, σύμφωνα με τα στοιχεία της δεξαμενής σκέψης Ember.

Η Ισπανία σχεδιάζει να καταργήσει σταδιακά τον άνθρακα και την πυρηνική ενέργεια. Η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα φθάσει σε επίπεδο ρεκόρ στο 56% του μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας το 2024.

Τα αιολικά και ηλιακά έργα είναι σχετικά γρήγορα στην κατασκευή τους σε σύγκριση με τα δίκτυα, τα οποία μπορεί να χρειαστούν περισσότερο από μια δεκαετία.

Μέρος του προβλήματος είναι τα τεράστια ποσά και η πολυπλοκότητα της βελτίωσης ενός δικτύου σε μεγάλη απόσταση.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκτιμήσει ότι η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει 2,0-2,3 τρισ. δολάρια σε δίκτυα μέχρι το 2050.

Πέρυσι, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις επένδυσαν 80 δισ. ευρώ (90,5 δισ. δολάρια) σε δίκτυα, από 50-70 δισ. τα προηγούμενα χρόνια, ανέφεραν οι αναλυτές του Bruegel, ενώ πρόσθεσαν ότι οι επενδύσεις μπορεί να χρειαστεί να αυξηθούν στα 100 δισ.

Διακρατικές συνδέσεις

Τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας και της Πορτογαλίας είναι μεταξύ εκείνων στην Ευρώπη που δεν διαθέτουν συνδέσεις με άλλα δίκτυα που μπορούν να παρέχουν εφεδρεία.

Η Ισπανία χρειάζεται περισσότερες συνδέσεις με τη Γαλλία και το Μαρόκο, δήλωσε ο José Luis Domínguez-García από το ισπανικό κέντρο ενεργειακών ερευνών IREC στην Καταλονία. Η Ισπανία διαθέτει μόνο το 5% των συνδέσεων εκτός της Ιβηρικής Χερσονήσου, πρόσθεσε.

Καθώς και ορισμένες άλλες χώρες υστερούν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο την αύξηση των διασυνδέσεων στο 15% έως το 2030, από τον προηγούμενο στόχο του 10%, που σημαίνει ότι κάθε χώρα μέλος της ΕΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να εισάγει τουλάχιστον το 15% της δυναμικότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από γειτονικές χώρες.

Η Ισπανία θα ενισχύσει τις συνδέσεις με τη Γαλλία, συμπεριλαμβανομένης μιας νέας σύνδεσης μέσω του Βισκαϊκού Κόλπου που θα διπλασιάσει την ικανότητα διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών, δήλωσε την Τρίτη η ισπανική εταιρεία δικτύου Red Electrica.

Ανάγκη για εφεδρεία

Καθώς η ηλιακή και αιολική παραγωγή αυξάνεται, οι προκλήσεις υπερβαίνουν την αναβάθμιση των δικτύων και αφορούν την ανάγκη για εφεδρική παραγωγή.

Τα ηλιακά και αιολικά πάρκα παράγουν ενέργεια συνεχούς ρεύματος, ενώ τα παραδοσιακά εργοστάσια φυσικού αερίου ή πυρηνικά εργοστάσια παράγουν εναλλασσόμενο ρεύμα.

Η ισχύς συνεχούς ρεύματος μετατρέπεται σε εναλλασσόμενο ρεύμα σε μετατροπείς σε τυπική συχνότητα 50 Hertz για τα ευρωπαϊκά δίκτυα και τη χρήση σε σπίτια και επιχειρήσεις. Εάν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μειωθεί, το δίκτυο απαιτεί εφεδρική εναλλασσόμενη ενέργεια για να αποτραπεί η πτώση της συχνότητας.

Σε περίπτωση πτώσης της συχνότητας, αυτόματοι μηχανισμοί ασφαλείας αποσυνδέουν μέρος της παραγωγής για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση, η βλάβη των μετασχηματιστών ή των γραμμών μεταφοράς. Εάν πολλές μονάδες πέσουν ταυτόχρονα, το σύστημα μπορεί να παρουσιάσει μπλακ άουτ.

Πριν από τη διακοπή της περασμένης εβδομάδας, η Ισπανία είχε υποστεί διακοπές ρεύματος και αξιωματούχοι του κλάδου είχαν επανειλημμένα προειδοποιήσει για αστάθεια του δικτύου.

Οι αξιωματούχοι ενέργειας της Ισπανίας δήλωσαν επίσης ότι τα σχέδια της χώρας να κλείσει και τους επτά πυρηνικούς αντιδραστήρες της μέχρι το 2035 θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Πορτογαλία διαθέτει μόνο δύο εφεδρικά εργοστάσια - ένα φυσικό αέριο και ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο - ικανά να ανταποκριθούν γρήγορα εάν το δίκτυο χρειαστεί περισσότερη ενέργεια, δήλωσε την Τρίτη ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Λουίς Μαυροβούνιο, προσθέτοντας ότι η χώρα θέλει περισσότερα.

Στη Βρετανία, ένα μπλακ άουτ το 2019 έκοψε την ηλεκτροδότηση σε ένα εκατομμύριο πελάτες, όταν ένας κεραυνός και ένα δεύτερο, άσχετο περιστατικό μείωσαν τη συχνότητα του δικτύου.

Έκτοτε, η χώρα έχει επενδύσει για την επέκταση της αποθήκευσης μπαταριών και είχε εγκατεστημένη χωρητικότητα περίπου 5 γιγαβάτ στο τέλος του περασμένου έτους, σύμφωνα με την ένωση του κλάδου RenewableUK. Μπορεί να συμβάλει στην εξισορρόπηση του δικτύου με τον ίδιο τρόπο όπως οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Ευρώπη διαθέτει 10,8 γιγαβάτ αποθήκευσης μπαταριών και θα αυξηθεί στα 50 GW μέχρι το 2030 - πολύ λιγότερο από τα απαιτούμενα 200 GW, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αποθήκευση ενέργειας.

Στην Ιρλανδία, η Siemens Energy κατασκεύασε τον μεγαλύτερο σφόνδυλο στον κόσμο, ο οποίος μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως αποθηκευτικός χώρος ισχύος και να συμβάλει στη σταθεροποίηση του δικτύου.