Το Ισραήλ ξαναβάζει στο κόλπο τον αγωγό East Med-Έντονη κινητικότητα

Ετοιμη να δώσει νέα «πνοή» στο ενεργειακό έργο του αγωγού East Med εμφανίζεται η νέα ισραηλινή κυβέρνηση και ενώ έχει περάσει ένας σχεδόν χρόνος από τότε που η αμερικανική πλευρά είχε ανακοινώσει ότι δεν στηρίζει πλέον το σχέδιο.

Το ισραηλινό ωστόσο ενδιαφέρον, όπως μεταφέρθηκε από τον υπ. Εξωτερικών της χώρας Ελι Κοέν στον ομόλογο του Νίκο Δένδια κατά τη μεταξύ τους συνάντηση, ξαναβάζει στο ενεργειακό παιχνίδι το απαιτητικό και μήκους 2.000 χιλιομέτρων, υποθαλάσσιο project.

Σε ανάρτησή του ο κ. Κοέν μετά τη συνάντηση, αναφέρει ότι «συμφώνησαμε στην εξαγωγή ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας και Κύπρου, το οποίο θα φτάσει σε όλη την Ευρώπη.

Σε μια περίοδο παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, θα ενισχύσει τη διεθνή μας θέση και θα αποφέρει πολλά χρήματα στη χώρα».

Σε ανάλογο μοτίβο και ανάρτηση του πρωθυπουργού Μ.Νετανιάχου, ο οποίος ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή στον επικεφαλής στου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ να δρομολογήσει μια τριμερή συνάντηση των ηγετών της Ελλάδας του Ισραήλ και της Κύπρου για το ενεργειακό.

Απομένει να αλλάξει και η θέση των αμερικανών, με το θέμα να συζητείται πιθανότατα κατά την επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν στην Αθήνα στις 20-21 Φεβρουαρίου.

Το νέο ειδικό βάρος του αγωγού

Σε μια συγκυρία που η Ευρώπη αναζητά εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου και μεγάλες πετρελαικές εταιρείες, και δη αμερικανικές, όπως η Exxon Mobil νότια της Κρήτης, έχουν εμπλακεί στην αναζήτηση υδρογονανθράκων στην Αν.Μεσόγειο, το έργο φαίνεται ότι αποκτά ένα νέο βάρος.

Η γεωπολιτική συγκυρία, αλλά και οι δύσκολες σχέσεις της νέας ισραηλινής κυβέρνησης Νετανιάχου με τη Τουρκία, ευνοούν την επαναφορά του σχεδίου στο προσκήνιο, με το Τελ Αβίβ να επιδιώκει μια δυναμική επανεμφάνιση στο ενεργειακό πόκερ της Αν.Μεσογείου. Η ισραηλινή πλευρά γνωρίζει ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με τη μεταφορά του αερίου με αγωγό μέσω Τουρκίας ή με τη πώλησή του αποκλειστικά στην ευρύτερη περιοχή της Μ.Ανατολής.

Οι αγορές της Ευρώπης είναι απαραίτητες και το πιο προωθημένο και ώριμο σχέδιο, με χρηματοδοτημένες τεχνικές μελέτες από ευρωπαικά ταμεία, το οποίο παραμένει ενταγμένο στα ευρωπαικά Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest- PCI), είναι το East Med.

Ενα έργο, μήκους 2.000 χιλιομέτρων, εκ των οποίων 1.400 και πλέον υποθαλάσσια, που σχεδιάστηκε για να συνδέσει το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα, φτάνοντας έως την Ιταλία, μέσω του αγωγού Ποσειδών, μήκους 210 χλμ.

Κινητικότητα και στην Ιταλία

Το ισραηλινό ενδιαφέρον συμπίπτει χρονικά, ίσως όχι τυχαία, με τη κινητικότητα από πλευράς της νέας κυβέρνησης της Ιταλίας, υπό τη Τζόρτζια Μελόνι. 

Δεδομένου ότι η Ιταλία ήταν, μέχρι πριν την έναρξη του πολέμου, αρνητική απέναντι στο έργο, γεγονός που συνέβαλε στο πάγωμά του, η αναζοπύρωση του ενδιαφέροντος από τη Ρώμη έχει τη δική της σημασία.

Στη σημασία του East Med αναφέρθηκε πριν από δύο εβδομάδες από το βήμα της Συνέλευσης της Εθνικής Ένωσης Ιταλικών Επιχειρήσεων Φυσικού Αερίου Proxigas, ο Νίκολα Μόντι, CEO της Edison. Οι Ιταλοί ελέγχουν από κοινού με τη ΔΕΠΑ (50%-50%), την εταιρεία IGI Poseidon, η οποία προωθεί το έργο. 

Στην ομιλία του ο κ. Μόντι έκανε ειδική αναφορά στο ρόλο που μπορεί να παίξει ο East Med για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και εξέφρασε την άποψη ότι πρέπει οπωσδήποτε να προχωρήσει. Εκτός του επικεφαλής της Edison, την ίδια θέση επανέλαβε και ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Ιταλικής Βουλής και ηγετικό στέλεχος της Λέγκα, Πάολο Φορμεντίνι.

«Ελπίζω ότι η τουρκική δυσπιστία μπορεί να αμβλυνθεί και η Ιταλία να προσφέρει τεχνογνωσία και ασφάλεια στην περιοχή», δήλωσε ο Φορμεντίνι, χωρίς να παραβλέπει τα υψηλά κόστη και τις τεχνικές δυσκολίες, αλλά και το γεγονός ότι το έργο θα είναι επίσης διαθέσιμο και για τη μεταφορά υδρογόνου ενόψει της ενεργειακής μετάβασης. Σε αντίθεση με το υγροποιημένο αέριο, ο αγωγός εξασφαλίζει σταθερή προμήθεια σε βάθος χρόνου και, κυρίως, σε σταθερή τιμή, όπως είπε.

Η επίσκεψη Μπλίνκεν στην Αθήνα

Το επόμενο βήμα, μετά και την αναβίωση του ισραηλινού και ιταλικού ενδιαφέροντος, θα είναι να βολιδοσκοπηθεί η αμερικανική πλευρά, κάτι το οποίο η Αθήνα σκοπεύει να κάνει κατά την επίσκεψη του Αντονι Μπλίνκεν στις 20-21 Φεβρουαρίου.

Στις συναντήσεις αυτές, η ελληνική κυβέρνηση, έχοντας πλέον και τη στήριξη από Τελ Αβίβ και Ρώμη, θα επιχειρήσει να μεταπείσει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο τον Ιανουάριο του 2022, είχε κάνει σαφές με non paper ότι δεν υποστηρίζει περαιτέρω προσπάθειες ανάπτυξής του αγωγού, επικαλούμενο αφενός ότι πρόκειται για ένα αμιγώς θεωρητικό σχέδιο, αφετέρου γεωπολιτικούς λόγους.

Ηταν την ίδια περίοδο που τουρκική φρεγάτα είχε παρενοχλήσει το ερευνητικό σκάφος «Nautical Geo», το οποίο πραγματοποιούσε εργασίες για τον αγωγό EastMed εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Αν και το αμερικανικό non paper χαρακτήριζε τότε την τουρκική παρενόχληση ως «απαράδεκτη και προκλητική», εντούτοις φρόντιζε να κρατήσει αποστάσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές, εκφράζοντας την απορία για ποιο λόγο το ερευνητικό πλοίο επιχείρησε αυτές τις δραστηριότητες «όταν οι κυβερνήσεις της περιοχής φαίνεται να αντιλαμβάνονται πως αυτό το σχέδιο αγωγού δεν είναι οικονομικά βιώσιμο».

Αλλά ειδικά ως προς το αμιγώς ενεργειακό σκέλος, η αμερικανική πλευρά ανέφερε ότι η απόφασή της να πάψει να στηρίζει τον East Med συνδέεται με τη προσπάθεια να μειωθεί κατά 1,5 βαθμό Κελσίου η θερμοκρασία του πλανήτη, όπως συμφωνήθηκε μετά την COP-26.

Ηταν η εποχή, ένα μήνα πριν το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, όπου η κρατούσα άποψη στην αμερικανική αλλά και τη παγκόσμια πολιτική σκηνή ήταν πως πρέπει ο πλανήτης να εγκαταλείψει τάχιστα τις νέες επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα, στρεφόμενος αποκλειστικά στις ΑΠΕ.

Ο πόλεμος, ο ενεργειακός στραγγαλισμός της Ευρώπης από τη Ρωσία και η ταχύτατη κάλυψη των αναγκών της ΕΕ από τρίτους προμηθευτές, έβαλε σε νέες βάσεις τις πολιτικές ενεργειακής ασφάλειας αλλά και επαναπροσδιόρισε τις προτεραιότητες παγκοσμίως. Ειδικά στην περίπτωση του East Med, καθοριστικό ρόλο έπαιξε και η αλλαγή των κυβερνήσεων σε Ισράηλ και Ιταλία.