Οι αναμνήσεις επιζώντων από τη Χιροσίμα εμπνέουν νέα ταινία

Μια ταινία μεγάλου μήκους για τη Χιροσίμα μπαίνει στην παραγωγή, εμπνευσμένη εν μέρει από τα αδημοσίευτα απομνημονεύματα ενός Ιάπωνα που έζησε την καταστροφή της πόλης μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας, το 1945.

Η σεναριογράφος Elisabeth Bentley εντυπωσιάστηκε από τις προσωπικές αναμνήσεις του Kiyoshi Tanimoto σε έναν τόμο ανέκδοτων απομνημονευμάτων, 230 σελίδων, που ανακάλυψε σε αμερικανικό αρχείο.

Ο Tanimoto, που είχε προσηλυτιστεί στον Χριστιανισμό, ήταν ένας μεθοδιστής ιερέας του οποίου η ζωή σώθηκε επειδή μετέφερε μια μεγάλη ντουλάπα σε μια άλλη πόλη πάνω σε ένα καρότσι όταν βομβαρδίστηκε η Χιροσίμα.

Στα απομνημονεύματά του έγραψε ότι αμφέβαλε για τις αισθήσεις του όταν είδε για πρώτη φορά την καταστροφή από απόσταση δύο μιλίων: «Ολόκληρη η πόλη ήταν καλυμμένη με σκοτεινά σύννεφα και πυρκαγιές ξεσπούσαν προς διάφορες κατευθύνσεις … Φοβήθηκα τρομερά. Τότε ήταν που άρχισαν να πέφτουν μαύρες σταγόνες βροχής, μεγάλες σαν βατόμουρα.

Περίπου στις 8:15 π.μ. στις 6 Αυγούστου 1945, ο χειρότερος φόβος μου έγινε πραγματικότητα. Ένα μικρό αντικείμενο συνδεδεμένο με δύο αλεξίπτωτα έπεσε από ένα βομβαρδιστικό B-29. Εκείνη την ώρα βοηθούσα έναν φίλο να μεταφέρει έπιπλα. Βρισκόμασταν στον κήπο όταν παρατήρησα μια έντονη λάμψη στον ουρανό. Παρά το γεγονός ότι δεν άκουσα κανέναν ήχο, βούτηξα ανάμεσα σε δύο βράχους. Ευτυχώς, δεν τραυματίστηκα σοβαρά».

Επιστρέφοντας στην πόλη, συνάντησε «έναν κόσμο που δεν είχε ξαναδεί ή έστω φανταστεί. Μια τρομερή καυτή ριπή ανέμου, που σχημάτιζε έναν ανεμοστρόβιλο, σήκωσε τα πάντα στον αέρα. Καυτά θραύσματα σιδήρου και φλεγόμενες σανίδες στριφογύριζαν στον αέρα. Αυτός ο ανεμοστρόβιλος, ο οποίος πάλευε με τις μανιασμένες φωτιές, με έκανε να περπατάω στους τοίχους. Παρασύρθηκα επτά ή οκτώ μέτρα, σαν να κολυμπούσα στον αέρα… Για μια στιγμή δεν μπορούσα να αναπνεύσω».

Και πρόσθεσε: «Η ατομική βόμβα ήταν ένα τρομακτικό όπλο, αλλά το αγωνιστικό πνεύμα του ανθρώπου ήταν αυτό που έκανε τον πόλεμο πιο τρομερό».
Η Ιαπωνία είχε αρνηθεί να παραδοθεί μέχρι τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς στις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι, που σηματοδότησαν την πρώτη χρήση ατομικών όπλων στον πόλεμο. Ενώ δεκάδες χιλιάδες σκοτώθηκαν στις αρχικές εκρήξεις, πολλοί περισσότεροι υπέστησαν δηλητηρίαση από ραδιενέργεια.

Η Bentley ανακάλυψε τα απομνημονεύματα του Tanimoto -μια μετάφραση σε κακή αγγλική γλώσσα, δακτυλογραφημένη σε φύλλα από δέρμα κρεμμυδιού- στη Βιβλιοθήκη Σπάνιων Βιβλίων και Χειρογράφων Beinecke του Yale στο New Haven του Κονέκτικατ.

Βρισκόταν μεταξύ των εγγράφων του John Hersey, ενός Αμερικανού βραβευμένου με Πούλιτζερ που πέθανε το 1993. Οι δύο άνδρες είχαν γίνει φίλοι όταν ο Hersey πήγε στη Χιροσίμα οκτώ μήνες μετά τη βόμβα και έγραψε τη Χιροσίμα, μια μη μυθοπλαστική περιγραφή των επιζώντων το 1946.

Φρικτές και απόκοσμες περιγραφές

Περιέγραψε πώς ο Tanimoto είχε προσπαθήσει να βοηθήσει μια γυναίκα της οποίας «το δέρμα γλίστρησε σε τεράστια, γαντοκομμένα κομμάτια». Το New Yorker αφιέρωσε ένα ολόκληρο τεύχος στο ρεπορτάζ του Hersey, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως το σημαντικότερο δημοσιογραφικό επίτευγμα του περασμένου αιώνα.

Ο Tanimoto πέθανε το 1986 σε ηλικία 77 ετών και τα απομνημονεύματά του αποτελούν πλέον «την κεντρική έμπνευση» για την επερχόμενη ταινία με τίτλο «What Divides Us» (Τι μας χωρίζει), η οποία θα αντικατοπτρίζει τη φρίκη που υπέστησαν οι απλοί Ιάπωνες πολίτες, χωρίς να αγνοεί την ακραία βιαιότητα των ιαπωνικών θηριωδιών απέναντι στους εχθρούς τους. Οι Βρετανοί αιχμάλωτοι πολέμου ήταν μεταξύ εκείνων που υπέστησαν απερίγραπτα βασανιστήρια από τους Ιάπωνες αιχμαλώτους τους.

Η Bentley διεξήγαγε εκτεταμένη έρευνα για τις προηγούμενες ταινίες της για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της ταινίας του Τέρενς Μάλικ, «Μια κρυφή ζωή» (A Hidden Life), για τον Franz Jägerstätter, έναν Αυστριακό αντιρρησία συνείδησης.

«Μπορείτε να καταλάβετε τη φυσική καταστροφή και το τι συνέβη από τον Hersey και όλη τη βιβλιογραφία» λέει η Bentley. «Αλλά τα απομνημονεύματα του Tanimoto προσφέρουν μια πολύ ευρύτερη αίσθηση του πώς ένιωσαν οι απλοί Ιάπωνες πολίτες. Βλέπω αυτόν τον άνθρωπο να αγωνίζεται να κατανοήσει την εμπειρία του και να την κάνει να έχει νόημα. Σε ξεναγεί μέσα από αυτό με τρομακτικές λεπτομέρειες».

Η νέα ταινία έρχεται μετά την επιτυχία του Oppenheimer, μιας βιογραφικής ταινίας για τον άνθρωπο που δημιούργησε τη βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα. «Το Oppenheimer τελειώνει και η βόμβα έχει πέσει» δήλωσε ο παραγωγός της νέας ταινίας, Donald Rosenfeld. «Συνεχίζουμε με την επίδραση της βόμβας.

Ο Hersey παίρνει άδεια από το Υπουργείο Πολέμου των ΗΠΑ να πάει σε μια απολύτως κλειστή ζώνη -που είναι η Χιροσίμα- ως δημοσιογράφος. Όλοι, από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν μέχρι τους στρατηγούς, ήταν αντίθετοι. Είπαν: «Αυτό δεν πρέπει να εκτεθεί σε αυτό το σημείο». Ο Hersey πήγε και έγραψε αυτό που θεωρείται ίσως το μεγαλύτερο κομμάτι βιωματικής δημοσιογραφίας στην ιστορία».

Σημειώνοντας ότι ο Hal Wallis και ο Joseph Hazen, που γύρισαν τις ταινίες του Elvis Presley, προσέγγισαν, τότε, τον Τρούμαν για να γυρίσουν μια τέτοια ταινία με την υποστήριξη της Warner Bros, ο Rosenfeld είπε ότι για τον Τρούμαν ήταν πολύ νωρίς: «Ήταν ο άνθρωπος που έδωσε την εντολή να ρίξουν τη βόμβα. Έτσι, ήταν ιδιαίτερα συγκρουσιακός – βαθιά ενοχικός. Νομίζω ότι ήθελε απλώς να ξεχαστεί».