Εμβόλιο mRNA για καρκίνο του πνεύμονα: Οι ελπίδες των επιστημόνων - Πού στοχεύει και πώς χορηγείται

Ελπίδες στην ανθρωπότητα γέννησε η είδηση για τις πρώτες δοκιμές σε ασθενείς ενός εμβολίου mRNA κατά του καρκίνου του πνεύμονα, για το οποίο ειδικοί λένε ότι μπορεί να σώσει χιλιάδες ζωές.

Στόχος του εμβολίου που είναι γνωστό ως BNT116, είναι να εξαλείψει τα καρκινικά κύτταρα και παράλληλα να εμποδίσει την επανεμφάνισή τους, εκπαιδεύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει αυτά τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθεται.

Τα τελευταία χρόνια, η χρήση της τεχνολογίας mRNA παρείχε την πλατφόρμα για να ξεπεραστούν αρκετές από τις τεχνικές δυσκολίες που περιόριζαν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων για την αντιμετώπιση του καρκίνου, δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής, Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα», Θάνος Δημόπουλος.

Σημειώνει ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας mRNA εμβολίων για την αντιμετώπιση της COVID-19 έδωσε νέα ώθηση και στην ανάπτυξη θεραπευτικών εμβολίων για τον καρκίνο.

Αυτή τη στιγμή προσθέτει αναπτύσσονται δύο βασικές κατηγορίες mRNA εμβολίων για τον καρκίνο.

Όπως αναφέρει ο κ. Δημόπουλος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η πρόσφατη δημοσιότητα με αφορμή την ένταξη του πρώτου ασθενούς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα σε κλινική δοκιμή mRNA εμβολίου στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τις πιθανές θεραπευτικές δράσεις αυτών των εμβολίων στον καρκίνο.

«Η ιδέα της χρήσης θεραπευτικών εμβολίων για τον καρκίνο δεν είναι νέα. Βασίζεται στην ικανότητα των εμβολίων να ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα και να το στρέφουν έναντι των κυττάρων που εκφράζουν αυτά τα αντιγόνα. Επομένως ένα εμβόλιο που εισάγει στον οργανισμό αντιγόνα που χαρακτηρίζουν μόνο τα καρκινικά κύτταρα (μεταλλαγμένες πρωτεΐνες/νεοαντιγόνα) θα μπορούσε να έχει θεραπευτική δράση στη νόσο. Πολυάριθμες κλινικές μελέτες με θεραπευτικά εμβόλια τα προηγούμενα χρόνια δεν έδειξαν ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα».

Οι δύο βασικές κατηγορίες mRNA εμβολίων για τον καρκίνο

Ο κ. Δημόπουλος εξηγεί ότι η πρώτη κατηγορία αφορά εξατομικευμένα εμβόλια που αναπτύσσονται ειδικά για τα καρκινικά νεοαντιγόνα που έχει ο κάθε ασθενής. Τα εμβόλια αυτά δημιουργούνται αφού πρώτα γίνει βιοψία του όγκου και ενδελεχής ανάλυση του γονιδιώματός του. Με τη χρήση αλγορίθμων προβλέπεται ποιες αλληλουχίες του γονιδιώματος του όγκου μπορούν να δράσουν ως νεοαντιγόνα και να διεγείρουν ανοσολογική απάντηση. Αυτές οι αλληλουχίες εισάγονται στον οργανισμό με τη χρήση mRNA εμβολίων.

Η δεύτερη κατηγορία αφορά ειδικά mRNA εμβόλια για συγκεκριμένες μεταλλάξεις που διαπιστώνονται συχνά σε νεοπλάσματα και είναι γνωστό ότι μπορούν να προκαλέσουν ανοσολογική απάντηση. Η κατηγορία αυτή των εμβολίων είναι προφανές ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα για όλους τους ασθενείς που από τον μοριακό έλεγχο της νόσου θα αναγνωριστεί η παρουσία της συγκεκριμένης μετάλλαξης.

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει το εμβόλιο ΒΝΤ116 το οποίο δοκιμάζεται πλέον στον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα.

Πού στοχεύει το νέο εμβόλιο και πώς χορηγείται

Πρόκειται για ένα εμβόλιο που περιέχει mRNA τα οποία παράγουν 6 διαφορετικά νεοαντιγόνα που απαντώνται συχνά σε ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Αναφέρει ο Καθηγητής.

Το εμβόλιο δοκιμάζεται σε μελέτη φάσης Ι για την εκτίμηση της ασφάλειας και της κλινικής αποτελεσματικότητάς του. Στη συγκεκριμένη μελέτη πρόκειται να ενταχθούν 130 ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα σε 6 διαφορετικές ομάδες, έτσι ώστε να περιληφθούν ασθενείς με μεταστατική νόσο, ανεγχείρητη τοπικά προχωρημένη νόσο αλλά και τοπική νόσο μετά από πλήρη χειρουργική εξαίρεση, η οποία όμως έχει υψηλό κίνδυνο υποτροπής. Σε αυτές τις ομάδες ασθενών θα δοκιμασθεί το εμβόλιο είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή/και ανοσοθεραπεία με βάση την καθιερωμένη ως τώρα πρακτική για κάθε στάδιο της νόσου. Το εμβόλιο χορηγείται ενδοφλέβια αρχικά σε 6 εβδομαδιαίες δόσεις και ακολούθως κάθε 3 εβδομάδες.

«Τα αποτελέσματα από τους πρώτους 20 ασθενείς με μεταστατική νόσο που είχαν λάβει προηγούμενες θεραπείες ήταν αρκετά ενθαρρυντικά. Σε αυτή την ομάδα χορηγήθηκε το εμβόλιο ΒΝΤ116 μαζί με χημειοθεραπεία και διαπιστώθηκαν σημαντικά καλύτερα κλινικά αποτελέσματα σε σχέση με ότι ξέραμε για τη χημειοθεραπεία ως τώρα. Μάλιστα, η συνεργική δράση μεταξύ του εμβολίου και της χημειοθεραπείας δεν συνοδεύτηκε από ιδιαίτερη αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών και όσες παρατηρήθηκαν σε σχέση με το εμβόλιο αφορούσαν την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και αντιμετωπίστηκαν εύκολα με κορτικοστεροειδή», εξηγεί ο κ. Δημόπουλος.

Δοκιμές και για άλλα εμβόλια

«Και άλλα mRNA εμβόλια δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή για τον καρκίνο του πνεύμονα. Πιο συγκεκριμένα το εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA V940 (mRNA-4157) που περιέχει ως και 34 διαφορετικά νεοαντιγόνα ειδικά για τον όγκο του κάθε ασθενούς δοκιμάζεται σε συνδυασμό με τον αντι-PD1 παράγοντα πεμπρολιζουμάμπη σε μελέτη φάσης ΙΙΙ στον Μη Μικροκυτταρικό Καρκίνο πνεύμονα σταδίου ΙΙ-ΙΙΙβ μετά από πλήρη εξαίρεση της νόσου», καταλήγει ο κ. Δημόπουλος.

φωτογραφία αρχείου ΑΠΕ