H Κρήτη ως Πνευματικό Κέντρο στο εγγύς και στο απώτερο μέλλον. Προϋποθέσεις και σχεδιασμός (Α μέρος)

Το newshub.gr έχει την ύψιστη τιμή να φιλοξενήσει κατ΄αποκλειστικότητα  την ιστορική ομιλία του αείμνηστου Νίκου Παναγιωτάκη, μιας προσωπικότητας από τις λαμπρότερες του τόπου μας. O Νίκος Παναγιωτάκης, καθηγητής Βυζαντινολογίας, διευθυντής Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας και ένας από τους πιο πνευματικούς ανθρώπους της χώρας, είχε δώσει μια ομιλία που έμεινε χαραγμένη στη μνήμη για το ποιοτικό της περιεχόμενο της, τις θέσεις της και τα προφητικά του λόγια.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης που είχει γίνει το 1993 στο Ηράκλειο, στα πλαίσια της οργάνωσης του ΤΕΕ, υπό την προεδρία του Νίκου Μπελιβανη, ο Νικόλαος Παναγιωτάκης είχε μιλήσει για τους τρόπους που η Κρήτη μπορει να εξελιχθεί σε Πνευματικό Κέντρο στο εγγύς και στο απώτερο μέλλον. Υπό ποιες προϋποθέσεις και με ποιο σχεδιασμό θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις διαμορφούμενες διεθνείς συνθήκες και να αντιμετωπίσει όλους τους εξωγενείς παράγοντες!

Λόγια προφητικά, τα οποία μόνο μια απαράμιλλη προσωπικότητα, με τόσο μεγάλο και πολύπτυχο έργο στον επιστημονικό και εκπαιδευτικό χώρο, με αίσθηση της ιστορικής πραγματικότητας και επιστημονικές ικανότητες μοναδικές, θα μπορούσε να εκστομίσει.

Μέσα από το newshub.gr, θα έχετε τη δυνατότητα να γίνετε γνώστες της ιστορικής ομιλίας του Νικόλαου Παναγιωτάκη, διαβάζοντας την τις επόμενες μέρες - σε συνέχειες- αρχής γενομένης από σήμερα.

Διαβάστε σήμερα το Α μέρος της ομιλίας:

«Δεν είμαι ούτε οραματιστής ικανός, ούτε μελλοντολόγος. Είμαι όμως ιστορικός. Ερευνητής δηλαδή του παρελθόντος και γι΄αυτό ίσως έχω ένα δικαίωμα παραπάνω, να φαντάζομαι και να μιλώ για το μέλλον.

Όπου δεν υπάρχει ιστορικό παρελθόν, λείπουν ουσιοδέστατες προϋποθέσεις για να οικοδομηθεί αισιόδοξα ένα μέλλον. Η για να το πω απλουστεϊκότερα. Αν η Κρήτη δεν ήταν αυτή που είναι, η Κρήτη της ιστορίας, θα ήταν ματαιοπονία, να μιλούμε για μια ιδεωδέστερη Κρήτη.

Παρ' όλα αυτά σπεύδω να ομολογήσω ότι οι απόψεις που θα διατυπώσω για το θέμα είναι απόψεις υποκειμενικές. Εμπειρικές. Και γι΄αυτό ίσως όχι απαραίτητα έγκυρες.

Θεωρώ υποχρέωση μου να το δηλώσω αυτό εξ αρχής, γιατί χωρίς να είμαι εντελώς απαισιόδοξος για το τι επιφυλάσσει το μέλλον στο νησί μας, θέλοντας να είμαι ρεαλιστής, ίσως θεωρηθώ παράφωνος, πικρός και δυσάρεστος.

Αν και οι ενθουσιώδεις οραματισμοί της διακήρυξης με συναρπάζουν κι εμένα και με συγκινούν ως Κρητικό και ως Κρητολόγο και θα ευχόμουν διακαώς κάποτε να πραγματοποιηθούν, δεν βλέπω πως αλλιώς μπορούν να πραγματοποιηθούν, στο εγγύς μέλλον τουλάχιστον, παρά μόνο με ένα μαγικό υπερβατικό τρόπο.

Γιατί φοβούμαι ότι η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι είναι απελπιστική.

Πως να νομιμοποιούμαστε να οραματιζόμαστε, ότι η Κρήτη μπορεί κάποτε να γίνει ένα διεθνές κέντρο Πολιτισμού; Ως απάντηση, θα επαναλάβω από εδώ κάτι που το έχω γράψει και δημοσιεύσει.

Η Κρήτη έχει μια ιδιομορφία. Όχι γιατί διεκδικεί κάποια μοναδικότητα ή προτεραιότητα ή... ούτε προς Θεού γιατί εμείς οι Κρητικοί υπήρξαμε ή είμαστε καλύτεροι από άλλους. Αυτό που προσδιορίζει την ιστορική ιδιομορφία της Κρήτης, είναι η γεωγραφική θέση της. Απομονωμένη στο νότιο άκρο του ελληνισμού, στο νοτιότατο της Ευρώπης, στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, δημιούργησε και διατήρησε πολιτισμικές παραδόσεις διαρκέστερα και δέχθηκε από τη Δύση και την Ανατολή επιδράσεις ποικιλότερες που αφομοιώθηκαν κατά τρόπο λειτουργικότερο και πάντως διαφορετικό απ' ότι αλλού.

Και πρώτα- πρώτα υπάρχει η πραγματικότητα του Μινωικού Πολιτισμού. Του αρχαιότερου Πολιτισμού της Ευρώπης, που πρέπει να υπενθυμίσω ότι δεν ήταν ελληνικός. Έλληνες όμως ήταν οι κατακτητές και καταστροφείς του. Συνάμα όμως, αποδέκτες, κληρονόμοι και διάδοχοι του. Έλληνες, που μαζί με τη γραφή του, υιοθέτησαν τις τέχνες, τις τεχνικές και τις λατρείες του, γονιμοποιώντας έτσι το δικό τους Πολιτισμό.

Μετά τη Μινωική εποχή, η Κρήτη από τη θέση της θαλασσοκράτειρας, μετέπεσε στην ιστορική περίοδο, στη σχετική αφάνεια μιας έκκεντρης και περιθωριακής επαρχίας του ελληνισμού, που όσο παρέμενε ελεύθερη, σπαρασσόταν από εμφύλιους πολέμους.

Ο συγκρητισμός, επιτεύχθηκε μόνο μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση και έκτοτε, ως τις αρχές του αιώνα μας, αν εξαιρεθούν οι αιώνες της Βυζαντινής περιόδου, η Κρήτη ήταν υπόδουλη σε μια σειρά κατακτητών.

Παράγων Λατίνων και Τούρκων. Ας σημειωθεί, ότι ανάλογες ιστορικές περιπέτειες, είχαν και άλλα δύο μεγάλα νησιά της Μεσογείου. Η Σικελία και η Κύπρος, που επίσης έχουν να παρουσιάσουν με την Κρήτη εφάμιλλα πολιτισμικά επιτεύγματα.

Στη διακήρυξη γίνεται λόγος για την κομβική θέση της Κρήτης στο μεσογειακό χώρο. Στο μεσογειακό χώρο ίσως ναι. Αν και σωστότερο θα ήταν να λέγαμε, στο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Στον ευρωπαϊκό χώρο όμως, φυσικά όχι. Η Κρήτη όπως είπαμε είναι το νοτιότατο άκρο της Ευρώπης. Η έσχατη, πριν την παρυφή της.

Πρώτα πρέπει λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε τι είδους διεθνές πνευματικό κέντρο θα θέλαμε να γίνει η Κρήτη, Ευρωπαϊκό, Μεσογειακό και Μεσανατολικό. Γιατί να επιδιωχθούν και τα δύο ταυτόχρονα είναι ανέφικτο».