Φρεγάτες FREMM: Η Ελλάδα αλλάζει τα δεδομένα στη θαλάσσια ισορροπία ισχύος με την Τουρκία

Η υπογραφή μνημονίου κατανόησης ανάμεσα στην ελληνική και την ιταλική κυβέρνηση τη Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου, σημειολογικά πάνω σε ιταλική φρεγάτα στον ναύσταθμο της Λα Σπέτσια, ανοίγει ξεκάθαρα τον δρόμο για μια ιστορικού επιπέδου ενίσχυση του Πολεμικού Ναυτικού. Πρόκειται για εξέλιξη που αλλάζει την ισορροπία ισχύος στη θάλασσα, που τα τελευταία χρόνια είχε διαμορφωθεί σαφώς σε βάρος της χώρας μας σε σχέση με την Τουρκία.

Στην Ιταλία για την υπογραφή του μνημονίου βρέθηκε ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, συνοδευόμενος από τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, Αντιναύαρχο Δημήτριο Κατάρα. Από την ιταλική πλευρά παρών ήταν ο Ιταλός ΥΠΑΜ Γκουίντο Κροσέτο, που υποδέχθηκε τον Έλληνα ομόλογό του εγκάρδια. Με τις υπογραφές της Δευτέρας δρομολογείται η τελική συμφωνία για την απόκτηση από το ΠΝ δύο συν δύο ιταλικών φρεγατών της κλάσης Carlo Bergamini. 

Πρόκειται για πλοία που έχουν σήμερα λιγότερα από δέκα χρόνια ενεργού δράσης, στα χέρια μάλιστα μιας ιδιαίτερα ικανής ναυτικής δύναμης με μεγάλη παράδοση στη ναυτοσύνη, όπως είναι η Marina Militare. Τα πλοία της κλάσης αυτής αποτελούν την ιταλική εκδοχή του τύπου FREMM (γαλλικά: Frégate Européenne Multi-Mission και ιταλικά: Fregata Europea Multi-Missione), ενός από τους πιο επιτυχημένους σύγχρονους τύπους φρεγατών. Στο ιταλικό ναυτικό υπηρετούν σκάφη ανθυποβρυχιακού πολέμου και γενικών αποστολών, ενώ κατασκευάζονται με νεότερη παραγγελία και δύο πλοία με αυξημένες αντιαεροπορικές δυνατότητες, τα οποία δεν αφορούν το ελληνικό ενδιαφέρον.

Τι αλλάζει για τον ελληνικό στόλο

Οι δυνατότητες που αποκτά το Πολεμικό μας Ναυτικό με αυτή την εξέλιξη είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Μέχρι πριν μερικά χρόνια -και ακόμα και σήμερα- το ΠΝ διαθέτει έναν εξαιρετικά γερασμένο στόλο, ιδίως σε ό,τι αφορά τις κύριες μονάδες μάχης, δηλαδή τις φρεγάτες. Τα πιο σύγχρονα σκάφη μας είναι οι φρεγάτες ΜΕΚΟ 200, κλάσης Ύδρα, που πλέον ο μέσος χρόνος δράσης τους ξεπερνά τα τριάντα χρόνια. Παράλληλα, ο κορμός των φρεγατών αποτελείται από τις ολλανδικής σχεδίασης τύπου S (Standard), των κλάσεων Έλλη και Kortenaer. Αξιόπιστα πλοία, αλλά παρωχημένα και γερασμένα. Η ναυτοσύνη και το φιλότιμο των ελληνικών πληρωμάτων απέδειξε, όποτε χρειάστηκε τα τελευταία χρόνια, ότι είναι σε θέση να υπερασπιστούν το Αιγαίο, όμως το χάσμα ισχύος με τον κύριο ανταγωνιστή καθίσταται σταδιακά δυσθεώρητο.

Το τουρκικό ναυτικό έχει αποδυθεί σε μια έντονη ναυπηγική δραστηριότητα, που στηρίζεται στην ισχυρή εγχώρια βιομηχανική υποδομή. Το ΠΝ, όπως απέδειξαν οι περίοδοι υψηλής έντασης με την Τουρκία το 2020, έχει άμεση ανάγκη εκσυγχρονισμού σε καίριους τομείς. Η ανάγκη για πλοία με δυνατότητες αντιαεροπικού πολέμου/αεράμυνας περιοχής καλύφθηκε με την απόκτηση των τριών νεότευκτων φρεγατών FDI HN (ή αλλιώς Belharra όπως είναι ευρύτερα γνωστές) της γαλλικής Naval, που στην ελληνική εκδοχή τους θα είναι σαφώς πιο ισχυρές από τις αντίστοιχες γαλλικές. 

Η προσθήκη μιας τέταρτης με την ενεργοποίηση σχετικής option και η περαιτέρω επαύξηση των δυνατοτήτων ολοκλήρωσε με τον καλύτερο τρόπο αυτό το κεφάλαιο. Οι διευκολύνσεις που παρέσχε η γαλλική πλευρά επέτρεψαν στο πρόγραμμα να τρέξει με ιλιγγιώδη ρυθμό, ώστε σε λίγους μήνες από σήμερα η πρώτη από τις ελληνικές Belharra, η φρεγάτα Κίμων, θα πλέει στο Αιγαίο.

Γιατί όμως παρέμενε ένα σοβαρότατο κενό στον εξοπλισμό του ΠΝ; Γιατί η ραχοκοκκαλιά εξακολουθεί να αποτελείται από τις παλιές ολλανδικές φρεγάτες, σχεδίασης της δεκαετίας του 1970! Και το χειρότερο ήταν ότι τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας δεν επέτρεπαν σκέψεις για την ανάληψη δεύτερου προγράμματος ναυπήγησης νέων φρεγατών, ενώ παράλληλα δεν διαφαίνονταν δυνατότητες για απόκτηση έτοιμων σύγχρονων πλοίων από άλλη χώρα. Όσες ευκαιρίες είχαν εμφανιστεί -και αφορούσαν εκσυγχρονισμένα σκάφη της προηγούμενης γενιάς- δεν αξιοποιήθηκαν.

Η πρόθεση της Ιταλίας να αποδεσμεύσει πλοία της κλάσης Bergamini και το άμεσο ελληνικό ενδιαφέρον φαίνεται ότι σώζουν την παρτίδα με τον καλύτερο τρόπο για τις προοπτικές του ελληνικού στόλου. Η Ελλάδα αποκτά πλοία εξαιρετικά σύγχρονα και σχεδόν καινούργια, και κυρίως με δυνατότητες να «χτίσει» τη νέα ραχοκοκκαλιά της με αυτά, καθώς μετά τα τέσσερα ιταλικά που η απόκτησή τους δρομολογείται ήδη, μπορεί στο μέλλον, αν το επιθυμεί, να αποκτήσει επιπλέον μονάδες είτε από τον ιταλικό είτε από τον γαλλικό στόλο, που διαθέτει επίσης επτά. Ταυτόχρονα, το ΠΝ θα παροπλίσει σταδιακά τις πολυταξιδεμένες φρεγάτες κλάσης Έλλη που έχουν φτάσει στα όριά τους.

Από τις ακυρώσεις στην αναγέννηση του στόλου

Το ελληνικό ενδιαφέρον για τις φρεγάτες FREMM είναι πολύ παλιό, σύγχρονο με την έναρξη της σχεδίασής τους, καθώς ήδη τον Ιανουάριο του 2009 η Ελλάδα είχε ενταχθεί στον προγραμματισμό για την απόκτηση έξι σκαφών του τύπου. Στη συνέχεια, λόγω της οικονομικής κρίσης η ελληνική συμμετοχή περιορίστηκε και εν τέλει ακυρώθηκε. Σκέψεις για την απόκτηση μεταχειρισμένων σκαφών από το γαλλικό ναυτικό δεν ευδοκίμησαν επίσης.

Το νέο τοπίο που διαμορφώνεται για το Πολεμικό Ναυτικό τα επόμενα χρόνια είναι δραστικά καλύτερο από αυτό που υφίσταται ως σήμερα. Σταδιακή εισαγωγή σε υπηρεσία των τεσσάρων, πλέον, αντιαεροπορικών φρεγατών FDI και παράλληλα εισαγωγή των τεσσάρων FREMM. Ένα εξαιρετικά σύγχρονο και αξιόμαχο σύνολο γεννιέται, από τα πλέον σύγχρονα στη Μεσόγειο. Παράλληλα, ο εκσυγχρονισμός των ελληνικών ΜΕΚΟ 200 θα ανανεώσει τα παλαιότερα ελληνικά σκάφη. Ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση των παραπάνω προγραμμάτων θα ολοκληρώνεται και η απόσυρση των φρεγατών τύπου S από την ενεργό υπηρεσία.

Οι φρεγάτες FREMM α προσδώσουν στο ΠΝ μοναδικές ανθυποβρυχιακές δυνατότητες σε συνδυασμό με τα αναμενόμενα ήδη από τις ΗΠΑ ελικόπτερα MH-60 Romeo, τα κορυφαία διεθνώς στο είδος τους. Ο ελληνικός στόλος θα ανακτήσει και από τεχνικής άποψης της πρωτοβουλία των κινήσεων και θα αποκαταστήσει γρήγορα την ισορροπία θαλάσσιας ισχύος στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα θα διαθέτει de facto τον πιο σύγχρονο στόλο στην ιστορία της.

Παράλληλα, με τις δύο νέες κλάσεις πλοίων θα ενταχθούν σε ελληνική υπηρεσία βλήματα αντιαεροπορικά και κατά επιφανείας και εδάφους με στρατηγικές διαστάσεις, προσδίδοντας δυνατότητες άγνωστες για τα δεδομένα του ΠΝ. Ήδη οι φρεγάτες Belharra με τις μελλοντικές βελτιώσεις τους θα έχουν δυνατότητα εκτόξευσης εκτός των βλημάτων τύπου SCALP Naval και των υπό εξέλιξη στρατηγικών βλημάτων ELSA, που σύμφωνα με τις δηλώσεις του ΥΕΘΑ Ν.Δένδια, η Ελλάδα πρόκειται να ζητήσει να ενσωματωθούν και στις FREMM. Συνεπώς, μιλάμε για μια εντυπωσιακή επαύξηση των δυνατοτήτων θαλάσσιας προβολής ισχύος σε μεγάλες αποστάσεις.

Τέλος, δεν πρέπει να μας διαφύγει ότι στη σχεδίαση των FREMM βασίζεται και η μελλοντική αμερικανική φρεγάτα πολλαπλών αποστολών κλάσης Constellation, για την εξέλιξη της οποίας η Ελλάδα έχει επανειλημμένα δείξει ενδιαφέρον ως βάση και για τις δικές της φρεγάτες της επόμενης γενιάς. Η εισαγωγή σε υπηρεσία του «μητρικού» τύπου φέρνει το ΠΝ πολύ πιο κοντά στην αξιοποίηση της μελλοντικής αμερικανικής σχεδίασης. Συνολικά, ως εκ τούτου, έχουμε να κάνουμε με μια εξέλιξη που απογειώνει τις ελληνικές μαχητικές δυνατότητες στις θάλασσες.