Τι σημαίνει η έναρξη του διαλόγου με τη Λιβύη για την οριοθέτηση ΑΟΖ-Οι θέσεις των δυο πλευρών

Το πρώτο βήμα σε μια διαδικασία, επίπονη και αμφίβολης κατάληξης έγινε χθες με την έναρξη των συνομιλιών για την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, κατά τη συνάντηση στην Αθήνα των Υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, Γιώργου Γεραπετρίτη και Ταχέρ Σάλεμ Αλ Μπάουρ.

Σύμφωνα με τη δήλωση της εκπροσώπου του ΥΠΕΞ, Λάνας Ζωχιού, «οι δύο Υπουργοί κήρυξαν την έναρξη της διαδικασίας για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνεδρίαση των τεχνικών επιτροπών. Συμφωνήθηκε η επόμενη συνάντηση να λάβει χώρα στην Τρίπολη».

Από την πρώτη αυτή συνάντηση, βεβαίως, απουσίαζε η επικεφαλής της ελληνικής διαπραγματευτικής ομάδας, υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, που έφθασε χθες στην Ουάσιγκτον, αλλά θεωρήθηκε ότι δεν υπήρχε λόγος καθυστέρησης στην έναρξη της διαδικασίας. Από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν ο πολιτικός διευθυντής του ΥΠΕΞ, πρέσβης Α. Φρυγανάς, ο διευθυντής της Α6 Διεύθυνσης του ΥΠΕΞ, Φ. Γεωργακάκης, και δύο μέλη της Ειδικής Νομικής Υπηρεσίας, ο Αλέξανδρος Κολλιόπουλος, και η Αλίκη Γκανά.

Μετά την αρχική συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών, οι δύο υπουργοί είχαν κατ’ ιδίαν συνάντηση και την ίδια ώρα έγινε η πρώτη συνεδρίαση των δύο διαπραγματευτικών ομάδων, που διήρκεσε περισσότερο από μία ώρα. Ακολούθησαν συνομιλίες των διευρυμένων αντιπροσωπειών.

Σύμφωνα με το ΥΠΕΞ, ο Γιώργος Γεραπετρίτης τόνισε την ανάγκη σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας, και επανέλαβε την ελληνική και ευρωπαϊκή θέση αναφορικά με το άκυρο και ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η συνάντηση των δύο τεχνικών ομάδων, σύμφωνα με πληροφορίες, είχε διερευνητικό χαρακτήρα, προκειμένου να διαπιστωθεί πού κινούνται οι θέσεις των δύο πλευρών και εάν έχουν υπάρξει αλλαγές σε όσα είχαν καταγραφεί στις τελευταίες συνομιλίες της περιόδου 2010–2011. Βεβαίως, έκτοτε έχουν αλλάξει όλα, με κορυφαία αλλαγή την υπογραφή από την Τρίπολη του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.

Η Βεγγάζη

Ένα σοβαρό ακόμη ζήτημα είναι το πώς θα εμπλακεί και η Βεγγάζη στον διάλογο αυτό, καθώς η πλευρά Χάφταρ δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, ούτε θεωρεί ότι δεσμεύεται από τις συμφωνίες που έχει υπογράψει. Μέχρι σήμερα, η αμφισβήτηση του τουρκολιβυκού μνημονίου από την Ανατολική Λιβύη στηριζόταν αφενός στη μη κύρωσή του από τη Βουλή και αφετέρου στη μη νομιμοποίηση της προσωρινής κυβέρνησης να υπογράφει τέτοιου περιεχομένου συμφωνίες.

Ωστόσο, αυτό ενδέχεται να αλλάξει, τόσο λόγω των πιέσεων που ασκούνται από την Τουρκία προς τη Βεγγάζη, όσο και εξαιτίας της πρόθεσης της πλευράς Χάφταρ να μην εμφανιστεί σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία ως «υποχωρητική» έναντι της Ελλάδας.

Οι θέσεις Αθήνας και Τρίπολης

Η ελληνική πλευρά, στην αφετηρία της διαδικασίας, θεωρεί ως μη διαπραγματεύσιμη αρχή ότι η συζήτηση για την οριοθέτηση θα αφορά το σύνολο της ΑΟΖ των δύο χωρών και συνεπώς θα επεκταθεί και στην περιοχή που καλύπτει το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Εξάλλου, εάν δεν υπάρξει συμφωνία, ο στόχος της ελληνικής πλευράς είναι η διαφορά - που θα περιλαμβάνει και το τουρκολιβυκό μνημόνιο - να παραπεμφθεί ως σύνολο στη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, ώστε να αποφανθεί και επί της νομιμότητάς του Μνημονίου.

Από την άλλη πλευρά, η Λιβύη θεωρεί ότι στη διαδικασία αυτή θα πρέπει να αρθούν τα τετελεσμένα της Ελλάδας με τη χάραξη της μέσης γραμμής βάσει του νόμου 4001/2011.

Τόσο η Αθήνα όσο και η Τρίπολη έχουν καταθέσει και δημοσίως, τις διαμετρικά αντίθετες θέσεις τους για το ζήτημα της οριοθέτησης, μέσω επιστολών που έχουν κατατεθεί στον ΟΗΕ από το 2019, και κυρίως το τελευταίο τρίμηνο, που διαπιστώνεται η αυθαίρετη ερμηνεία του Δικαίου της Θάλασσας από τη Λιβυκή πλευρά που ακολουθεί την τουρκική επιχειρηματολογία, παρά το γεγονός ότι η Λιβύη, σε αντίθεση με την Τουρκία, έχει υπογράψει τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Ο Λίβυος ΥΠΕΞ επέδειξε, σύμφωνα με πληροφορίες, ιδιαίτερη σπουδή για την έναρξη των συνομιλιών και αυτό είναι αποτέλεσμα τόσο της πίεσης που έχει ασκήσει η Ελλάδα με τη χάραξη και αδειοδότηση των οικοπέδων Δυτικά, Νοτιοδυτικά και Νότια της Κρήτης, όσο και της προσπάθειας της Τρίπολης να εμφανιστεί διαλλακτική έναντι της Ε.Ε., αλλά και της Ελλάδας, η οποία έχει βαρύνοντα λόγο στις εξελίξεις στη Λιβύη λόγω της συμμετοχής της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στο υπουργείο Εξωτερικών, καλύφθηκαν και οι διμερείς σχέσεις, σε συνέχεια των επαφών που είχε ο κ. Γεραπετρίτης στην Τρίπολη. Εξετάστηκε η συνεργασία στο μεταναστευτικό, όπου η Ελλάδα εξέφρασε ετοιμότητα να συνεχίσει την παροχή εκπαίδευσης στελεχών της λιβυκής ακτοφυλακής, καθώς και στους τομείς της οικονομίας, της ενέργειας, των μεταφορών και των κατασκευών. Επίσης, οι δύο Υπουργοί εξέφρασαν την ετοιμότητά τους για έναρξη απευθείας αεροπορικής σύνδεσης μεταξύ Αθήνας και Τρίπολης και συμφώνησαν στην πραγματοποίηση ελληνικής επιχειρηματικής αποστολής στην Τρίπολη, εντός του φθινοπώρου.

Πηγή protothema.gr