Χρόνης Βάρσος: Οι στόχοι των μεγάλων δυνάμεων μετά την κήρυξη της επανάστασης και τα συμφέροντα τους (podcast)

07 Απριλίου 2024 - 09:42

Στο 3ο μέρος του ιστορικού αφιερώματος για την Ελληνική επανάσταση του 1821, ο φιλόλογος , ιστορικός ερευνητής και αρθρογράφος, Χρόνης Βάρσος αναλύει ποιοι είναι οι στόχοι και τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων της εποχής κι πώς αυτά προωθούνται πριν και μετά την κήρυξη της Επανάστασης.... Οι τέσσερις μεγάλες Δυνάμεις η Αγγλία η Γαλλία η Αυστρία και η Ρωσία θέλουν αρχικά να διατηρήσουν το status quo της εποχής.

Αυστρία...

Η Αυστρία είναι η αυτοκρατορική δύναμη που εξισορροπεί την αγγλορωσική διένεξη, για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι για αυτήν, ζήτημα ύπαρξης, να μην υπάρξει ανεξάρτητο κράτος στα Βαλκάνια γι αυτό και κάνει τα πάντα για να βοηθήσει την Τουρκία και τον Σουλτάνο. Η Αυστρία φοβάται μία σερβική ανεξαρτησία που θα μπορούσε να ακολουθήσει την Ελληνική, αφού στο νότιο τμήμα της, υπάρχει μεγάλο σλαβικός πληθυσμός που θα μπορούσε να ενωθεί με ένα ανεξάρτητο Σερβικό κράτος και να απειλήσει τα εδάφη της Αυστρίας.

(φώτο Μέτερνιχ)

Αγγλία…

Η Αγγλία, έχει ακριβώς την ίδια πολιτική αλλά για άλλους λόγους. (Τη μεγάλη αντιπαλότητα με τους Ρώσους). Η Αγγλία θέλει να ελέγξει την ανατολική Μεσόγειο. Έτσι είναι αδιανόητο για αυτήν να προκύψει ένα ανεξάρτητο κράτος (Ελλάδα) που να έχει στενές σχέσεις με τη Ρωσία. Επίσης η ισχυρή ελληνική ναυτιλία αποτελούσε απειλή για τα ναυτικά - εμπορικά οικονομικά συμφέροντα της Αγγλίας. Για σχεδόν 100 χρόνια οι Άγγλοι ακολουθούν φιλοτουρκική πολιτική κυρίως λόγω της ρωσοφοβίας της. Όταν όμως έρθει ο Τζορτζ Κάνινγκ «στα πράγματα», αλλάζει την πολιτική και αφού βλέπει ότι υπάρχουν ισχυρές πιθανότητες για ένα ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, προσπαθεί να ελέγξει τη δομή του, ώστε να αποτρέψει κάθε ρωσική διείσδυση.

(φώτο Τζορτζ Κάνινγκ)

Ρωσία…

Αρχικά η Ρωσική στάση είναι διφορούμενη. Έτσι ενώ από τη μία θέλουν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από την άλλη δεν βλέπουν με καλό μάτι τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους που ίσως διεκδικούσε εδάφη τα οποία αποτελούσαν και δικούς της στόχους. (Πχ Κωνσταντινούπολη). Έτσι, ο Τσάρος ενώ θέλει ίσως συναισθηματικά να βοηθήσει την Ελλάδα, (και με την επιρροή του Καποδίστρια), από την άλλη φοβάται ότι η ανάμειξη της Ρωσίας σε ένα Ρωσοτουρκικό πόλεμο θα ένωνε όλες τις ευρωπαϊκές δυνάμεις (υπό την επιρροή του αυστριακού Μέτερνιχ εναντίον της Ρωσίας. Αυτή η διακριτική στάση, αδράνειας, είναι που αφήνει ένα διπλωματικό «κενό», το οποίο αναλαμβάνει «να γεμίσει» ο Κάννινγκ και με τον αγγλικό παράγοντα να ισχυροποιείται στην Ελλάδα. Η Ρωσική στάση αλλάζει με τον τσάρο Νικόλαο, από το 1826 που προσπαθεί πιο ενεργά να επανακτήσει την επιρροή της, στην Ελλάδα…

(φώτο Τσάρος Νικόλαος)

Γαλλία…

Η Γαλλία βγαίνει από τους Ναπολεόντειους πολέμους σαφώς αποδυναμωμένη όχι τόσο στρατιωτικά αλλά κυρίως όσο αφορά το διεθνές της κύρος. Η Γαλλία, χάρη στις πρωτοβουλίες του Καποδίστρια, διατηρεί την εδαφική της ακεραιότητα. Διεισδύει στη ΝΑ Μεσόγειο μέσω της Αιγύπτου και τον Ιμπραήμ, με ναυπηγήσεις πλοίων και μισθοφόρους αξιωματικούς που θα βοηθήσουν να δημιουργηθεί ο τακτικός αιγυπτιακός στρατός. Ένας άλλος στόχος της είναι η κατάληψη της ημι-ανεξάρτητης Αλγερίας την οποία θεωρούν πύλη εισόδου της Γαλλίας, στη δυτική Αφρική.

Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε ένα μεγάλο φιλελληνικό κίνημα τόσο την Ευρώπη όσο και στην Αμερική με τεράστια κοινωνική δυναμική που βοηθάει πολύ τον ελληνικό αγώνα. Ειδικά στη Γαλλία η οποία μπαίνει στο σχηματισμό της τριάδας Αγγλίας Γαλλίας Ρωσίας υπέρ του Αγώνα…