Η Κρήτη στον εικαστικό χάρτη με την έκθεση έργων της Συλλογής Κρασάκη

Το 1833, ο 32χρονος Γερμανός αξιωματικός Λούντβιχ Κέλνμπεργκερ έφθασε στην Ελλάδα υπηρετώντας στο βαυαρικό στρατιωτικό σώμα που συνόδευε τον νεαρό βασιλιά Οθωνα. Ο Κέλνμπεργκερ, εκτός από στρατιωτικός, ήταν και ερασιτέχνης ζωγράφος και αποτύπωσε στο χαρτί τοπία και σκηνές της καθημερινότητας του νέου ελληνικού κράτους, όπως την κοσμοσυρροή στο τελωνείο του Πειραιά, τον Παρθενώνα, αλλά και τα σημεία όπου στρατοπέδευαν οι στρατιώτες, όπως την «άγνωστη» για τους περιηγητές Λαμία.

Οι υδατογραφίες του ανήσυχου αξιωματικού γέμισαν δύο τόμους, οι οποίοι φυλάσσονταν στη συλλογή των Γενικών Βαυαρικών Αρχείων. Ο πρώτος τόμος χάθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά, ευτυχώς, είχαν γίνει αντίγραφα των έργων, πολλά από τα οποία βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην Αθήνα.

Ωστόσο, πέντε από τα πρωτότυπα έργα του ναΐφ ζωγράφου, ανάμεσά τους και το «Τελωνείο του Πειραιά», αγοράστηκαν σε μια δημοπρασία από τον Μιχάλη Κρασάκη, σε μια αναπάντεχη ανακάλυψη του παθιασμένου συλλέκτη, πριν από πολλά χρόνια.

Η παρουσίαση τους για πρώτη φορά στο κοινό είναι μία από τις εκπλήξεις της έκθεσης «Η Ελλάδα μετά την Επανάσταση. Καλλιτεχνικοί θησαυροί από τη Συλλογή Κρασάκη», που ξεκίνησε στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. «Δεν ήταν εύκολο να αποχωριστούμε τα έργα», τόνισε ο Κρητικός συλλέκτης και δημοσιογράφος της Deutsche Welle, Μιχάλης Κρασάκης, «αλλά πειστήκαμε ότι έπρεπε να τα δουν οι νέοι».  

Στην έκθεση οι επισκέπτες θα συναντήσουν, μεταξύ άλλων, έργα των Αϊβαζόφσκι, Λύτρα, Γύζη, Ιακωβίδη, Ράλλη, Βολανάκη και άλλων σπουδαίων καλλιτεχνών, που παρουσιάζονται πρώτη φορά στο νησί. Ανάμεσά τους το εντυπωσιακό πορτρέτο της «Νεαρής Ελληνίδας» που κοσμεί και το εξώφυλλο του πολυτελούς καταλόγου, ο «Γέρο χωρικός» του Γύζη και η προσωπογραφία της βασίλισσας Ολγας από τον Λύτρα, που αποδίδει τη ζωντάνια της νεότητας και τη συστολή τής μόλις 16 ετών βασίλισσας.

Ξεχωρίζουν, επίσης, η «Πανσέληνος στην Κωνσταντινούπολη» του Αϊβαζόφσκι, τα έργα του Πέτερ φον Χες και ειδικά ο «Μεντρεσές στην Αθήνα», που αποτελεί παράλληλα ένα σπάνιο εικαστικό ντοκουμέντο της οθωμανικής Αθήνας, ο «Παρθενώνας» του Βασίλι Πολένοφ και τα έργα που αναφέρονται στην Κρήτη, όπως το «Φαράγγι της Σαμαριάς», του 1850 ή ο «Φάρος του Ρεθύμνου», του 1855.

Πίνακες των Αϊβαζόφσκι, Λύτρα, Γύζη, Ιακωβίδη, Ράλλη, Βολανάκη κ.ά. παρουσιάζονται πρώτη φορά στο νησί.

Παρουσιάζεται, επίσης, το σπάνιο γλυπτό του Τηλέμαχου Γύζη «Ο μαέστρος» –το άλλο γνωστό έργο του καλλιτέχνη είναι η προτομή του Κίτσου Τζαβέλα στο Πεδίον του Αρεως–, το οποίο «ζωντανεύει» και «διευθύνει» την «Εαρινή συμφωνία» του Νικόλαου Γύζη χάρη στις ψηφιακές εφαρμογές του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Η έκθεση αποτελείται από 167 έργα (κυρίως) ζωγραφικής του 19ου αιώνα και γλυπτικής, παραδοσιακές ενδυμασίες, όπλα και σπάνιες εκδόσεις που μεταφέρθηκαν στην Κρήτη από την Κολωνία, έδρα της συλλογής του ζεύγους Τίνας και Μιχάλη Κρασάκη. Οργανώνεται σε πέντε διακριτές ενότητες, από την Ελλάδα των περιηγητών μέχρι τα χρόνια του Οθωνα και το γύρισμα του αιώνα.

Πρόκειται , σύμφωνα με την Καθημερινή, για μια έκθεση υψηλών προδιαγραφών και αξιώσεων. Η τοποθέτηση των έργων αξιοποιεί τους χώρους της πινακοθήκης και τις αίθουσες του φιλολογικού συλλόγου «Ο Χρυσόστομος», του αρχαιότερου πνευματικού σωματείου της Κρήτης, δίνοντας στα έργα χώρο «αναπνοής» και στον θεατή χρόνο παρατήρησης. «Δεν θέλαμε να χαθεί η καθαρότητα και η φωνή των έργων», σημείωσε ο επιμελητής της έκθεσης, ζωγράφος και καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Δημήτρης Ανδρεαδάκης.

Η διοργάνωση της έκθεσης θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση στην Κρήτη, την οποία θα εγκαινιάσει σήμερα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Εντάσσεται, επίσης, σε ένα ευρύτερο σχέδιο του Δήμου Χανίων, που έχει στόχο τη σύνδεση των Χανίων με την καλλιτεχνική δημιουργία και τον πολιτισμό και περιλαμβάνει την περαιτέρω ενεργοποίηση της πινακοθήκης και άλλων χώρων, την αποκατάσταση των Ενετικών Νεωρίων και το άνοιγμα του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου. Η έκθεση της συλλογής Κρασάκη είναι μια πολύ καλή αφετηρία.

Η έκθεση «Η Ελλάδα μετά την Επανάσταση – Καλλιτεχνικοί θησαυροί από τη Συλλογή Κρασάκη», στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, θα διαρκέσει έως τις 30 Μαρτίου 2022.