Το γερμανικό οικονομικό θαύμα έγινε τώρα το "βαρίδι" της Ευρώπης

Για δεκαετίες, η Γερμανία κατέγραφε μεγάλη οικονομική επιτυχία με μια στρατηγική ασυνήθιστη μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών: έγινε ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές βιομηχανικών προϊόντων στον κόσμο, όπως αυτοκίνητα και εργαλειομηχανές, βασιζόμενη σε έναν συνδυασμό φθηνής εισαγόμενης ενέργειας και ακραίας λιτότητας, προκειμένου να διατηρεί τις τιμές ανταγωνιστικές.

Αυτή η στρατηγική δε λειτουργεί πλέον. Για χάρη του εαυτού της -και της ευρύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας- η Γερμανία πρέπει να βρει μια νέα.

Δεν ήταν ποτέ ιδανικό

Όσο εντυπωσιακό κι αν ήταν, το μοντέλο εξαγωγών της Γερμανίας δεν ήταν ποτέ το ιδανικό. Διατήρησε θέσεις εργασίας στη μεταποίηση που εξαφανίζονταν αλλού, δημιούργησε ωστόσο επίσης τεράστια εμπορικά πλεονάσματα που ανάγκασαν άλλες χώρες της ευρωζώνης να παρουσιάζουν ελλείμματα και να δημιουργούν χρέος – ανισορροπίες οι οποίες συνέβαλαν στην παρ' ολίγον έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ το 2015 και που παραμένουν απειλή για το κοινό νόμισμα.

Πέρα από αυτό, ήταν εγγενώς επισφαλές, εξαρτώμενο απόλυτα από τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία, την άφθονη ζήτηση από μέρη όπως η Κίνα και από τους σκληρούς περιορισμούς στους γερμανικούς μισθούς, στις πιστώσεις και στις κρατικές δαπάνες.

Πλέον, το σύστημα παραπαίει άσχημα. Οι αυξανόμενες τιμές του φυσικού αερίου λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσαν ένα διαρκές πλήγμα: τον Ιούλιο, η παραγωγή στον ενεργοβόρο βιομηχανικό τομέα της Γερμανίας ήταν μειωμένη κατά 18% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2021.

Η Κίνα έχει εξελιχθεί από προμηθευτής και καταναλωτής σε ανταγωνιστή: είναι σε καλό δρόμο ώστε να επισκιάσει τη Γερμανία φέτος ως τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα αυτοκινήτων στον κόσμο μετά την Ιαπωνία.

Οι εργοδότες δυσκολεύονται να βρουν και να προσλάβουν ειδικευμένους εργάτες με τους μισθούς που κυριαρχούν. Δεκαετίες υποεπενδύσεων έχουν αφήσει φυσικές και ψηφιακές υποδομές κατά δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ πίσω από την εποχή, υπονομεύοντας την παραγωγικότητα.

Ως αποτέλεσμα, η χώρα έχει γίνει τροχοπέδη για ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία, με έναν από τους χαμηλότερους προβλεπόμενους ρυθμούς ανάπτυξης της περιοχής.

Σε ουραγό της Ευρώπης από άποψη αναπτυξιακών προοπτικών εξελίσσεται η Γερμανία

Μικρά βήματα

Η Γερμανία έχει αντιμετωπίσει τέτοιες προκλήσεις στο παρελθόν - και μπορεί να το κάνει ξανά. Με ένα από τα χαμηλότερα βάρη χρέους στην Ευρώπη, διαθέτει τα μέσα. Με πολλές καινοτόμες εταιρείες - όπως οι Mittelstand, οι φημισμένοι εξειδικευμένοι κατασκευαστές της χώρας - και την τεχνογνωσία σε τομείς όπως η πράσινη τεχνολογία, έχει τη δυνατότητα. Εκείνο το οποίο χρειάζεται είναι να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την ανάδυση νέων βιομηχανιών.

Τα βασικά στοιχεία μιας λύσης δεν αποτελούν μυστήριο.

-Μεταρρυθμίστε το αδικαιολόγητα αυστηρό "φρένο χρέους" της χώρας, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τις τόσο απαραίτητες επενδύσεις σε οτιδήποτε, από τους σιδηρόδρομους έως τις ευρυζωνικές συνδέσεις.

-Ενθαρρύνετε τη μετανάστευση και την επέκταση της δημόσιας παιδικής μέριμνας για την αύξηση της προσφοράς ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

-Προσαρμόστε τις πρακτικές συλλογικών διαπραγματεύσεων για να επιτρέψετε την αύξηση τόσο των πραγματικών μισθών όσο και της εγχώριας ζήτησης.

-Επιδιώξτε την ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών και αφήστε τις ασφαλιστικές εταιρείες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία να επενδύσουν περισσότερο σε επιχειρηματικά κεφάλαια, για να καταστήσουν τη χρηματοδότηση πιο άμεσα διαθέσιμη.

-Καταρρίψτε τα γραφειοκρατικά εμπόδια, όπως η υπερβολική ρύθμιση των επαγγελματικών υπηρεσιών.

Η γερμανική κυβέρνηση έχει κάνει μικρά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Μέχρι στιγμής έχει απορρίψει τις επιδοτήσεις βιομηχανικής ενέργειας οι οποίες δε θα βελτίωναν μακροπρόθεσμα την ανταγωνιστικότητα. Έχει επίσης κινηθεί προς επέκταση της φορολογικής έκπτωσης στις επενδύσεις κεφαλαίου και έχει προτείνει τη χαλάρωση των απαιτήσεων υπηκοότητας για τους μετανάστες.

Τίποτε από αυτά, ωστόσο, δεν πλησιάζει εκείνο το οποίο χρειάζεται. Εάν η Γερμανία θέλει να αποφύγει να καταστεί ξανά ο "μεγάλος ασθενής της Ευρώπης", οι ηγέτες της πρέπει να γίνουν πολύ πιο φιλόδοξοι και σύντομα.