ΚΑΠ: Ποιες αλλαγές προωθούνται στις αγροτικές επιδοτήσεις – Τι προτείνεται

Σε στοχευμένες επιδοτήσεις σε αγρότες που «το έχουν περισσότερο ανάγκη» και στην αύξηση της χρηματοδότησης περιβαλλοντικών και κλιματικών δράσεων και ειδικά των οικολογικών καθεστώτων και των αγροπεριβαλλοντικών δράσεων, προτείνεται – μεταξύ άλλων – να επικεντρωθεί η μελλοντική Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ).

«Η τρέχουσα πολιτική πρέπει να αλλάξει για να ανταποκριθεί στις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις και να επιταχύνει τη συνεχιζόμενη μετάβαση των αγροδιατροφικών συστημάτων προς ένα πιο βιώσιμο, ανταγωνιστικό, κερδοφόρο και ποικιλόμορφο μέλλον», επισημαίνεται στην έκθεση του Στρατηγικού Διαλόγου για το μέλλον της γεωργίας της ΕΕ, που παρουσιάστηκε στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην οποία περιλαμβάνονται σειρά συστάσεων προς την Κομισιόν για αλλαγές στον αγροτικό τομέα.

Σύμφωνα με τον "Οικονομικό Ταχυδρόμο" από τις σημαντικότερες αλλαγές που προτείνονται στην έκθεση είναι η προτροπή η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) να επικεντρωθεί στην παροχή κοινωνικοοικονομικής στήριξης στοχευμένης στους αγρότες, που την έχουν περισσότερο ανάγκη, να προωθηθούν αποτελεσματικές περιβαλλοντικές δράσεις με στόχο την καλή διαβίωση των ζώων, αλλά και να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για τις  αγροτικές περιοχές.

Μάλιστα, δημοσίευμα των FT, κάνει λόγο για αναθεώρηση του καθεστώτος των επιδοτήσεων των αγροτικών εκμεταλλεύσεων που φθάνουν σε 387 δισ. ευρώ, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι οι πληρωμές της ΚΑΠ θα βασιστούν στο εισόδημα και όχι στην έκταση: «Η ΕΕ θα πρέπει να προβεί σε σημαντική αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της, ύψους 387 δισ. ευρώ, ώστε να επιδοτεί τους αγρότες με βάση το εισόδημά τους και όχι το μέγεθος των εκμεταλλεύσεών τους, σύμφωνα με έκθεση που ανέθεσαν οι Βρυξέλλες ως απάντηση στις βίαιες διαμαρτυρίες των αγροτών». 

Νέα ειδική εισοδηματική στήριξη

Στους κεντρικούς στόχους της ΚΑΠ προτείνεται να περιλαμβάνεται η χορήγηση εισοδηματικής στήριξης σε αγρότες που το έχουν περισσότερο ανάγκη και η οποία θα δίνεται με «στοχευμένο τρόπο».

Σύμφωνα με την έκθεση, με τη χορήγηση της ειδικής αυτής στήριξης θα αποτραπεί η εγκατάλειψη των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, ενώ θα εξασφαλιστεί ένα αξιοπρεπές εισόδημα για τους αγρότες, με μικρές και μικτές αγροτικές εκμεταλλεύσεις, τους νέους αγρότες, τους νεοεισερχόμενους γεωργούς και τις περιοχές με φυσικούς περιορισμούς.

Ταυτόχρονα, η επίτευξη των στόχων της ΕΕ όσον αφορά τη γεωργία και την παραγωγή τροφίμων, την αγροτική ανάπτυξη, την κλιματική ουδετερότητα και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας απαιτεί έναν ειδικό και ανάλογο προϋπολογισμό.

Για τον λόγο αυτό προτείνεται για τα επόμενα δύο χρόνια, η ετήσια αύξηση της χρηματοδότησης των περιβαλλοντικών και κλιματικών δράσεων. Η αρχή προτείνεται να γίνεται με την αύξηση του προϋπολογισμού για τα οικολογικά καθεστώτα και τις αγροπεριβαλλοντικές δράσεις.

Τι προτείνεται για την κτηνοτροφία

Στην αναγκαιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει στην ανάπτυξη μιας στρατηγικής σχετικά με το ρόλο της κτηνοτροφίας, η οποία θα βασίζεται σε ισχυρά επιστημονικά στοιχεία και στη διαβούλευση με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, αναφέρεται επίσης ο Στρατηγικός Διάλογος.

Η διαβούλευση αυτή θα πρέπει να ενσωματώνει συγκεκριμένες οδούς δράσης, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, χρηματοδοτική στήριξη για επενδύσεις, συμβουλές και εκπαίδευση, στήριξη πρακτικών και προηγμένων τεχνολογικών λύσεων για τη μείωση των εκπομπών και προώθηση καινοτόμων προσεγγίσεων κυκλικής οικονομίας.

Μάλιστα, όπως τονίζεται στις συστάσεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση, σε περιοχές με υψηλή συγκέντρωση κτηνοτροφίας, οι μακροπρόθεσμες λύσεις πρέπει να αναπτυχθούν σε τοπικό επίπεδο και να χρηματοδοτηθούν με τη χρήση του Ταμείου για τη δίκαιη μετάβαση στον αγροδιατροφικό τομέα.

Επιπλέον, απαιτείται αναθεώρηση της νομοθεσίας για την καλή μεταχείριση των ζώων, καθώς και ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο για ένα σύστημα επισήμανσης της καλής μεταχείρισης των ζώων σε ολόκληρη την ΕΕ. 

Μεταξύ των συστάσεων της τελικής έκθεσης περιλαμβάνονται συστήματα που θα ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να μειώσουν την κατανάλωση κρέατος.

Και αυτό γιατί, όπως παρατήρησε ο Στρατηγικός Διάλογος υπάρχει μια τάση στην ΕΕ μείωσης της κατανάλωσης ορισμένων προϊόντων ζωικής προέλευσης και ένα αυξημένο ενδιαφέρον για τις πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης.

«Για τη βελτίωση της βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ της πρόσληψης ζωικής και φυτικής πρωτεΐνης σε επίπεδο ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι ζωτικής σημασίας να υποστηριχθεί αυτή η τάση με την επανεξισορρόπηση προς επιλογές φυτικής προέλευσης και να βοηθηθούν οι καταναλωτές να αγκαλιάσουν τη μετάβαση», επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

Οι 13+1 συστάσεις

Ο πρωτογενής τομέας πλήττεται από την κλιματική αλλαγή, την απώλεια της βιοποικιλότητας και την ρύπανση. Επίσης, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, οι αυξανόμενες παγκόσμιες πολιτικές και οικονομικές εντάσεις έχουν επιδεινώσει τις προκλήσεις, που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, οι οποίες επηρεάζουν επίσης πολλούς αγρότες και παράγοντες του αγροδιατροφικού τομέα.

«Συνεπώς, απαιτούνται αποφασιστικές δράσεις για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων», τονίζει ο Στρατηγικός διάλογος, τα 29 μέλη του οποίου, από κοινού έχουν καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο σύνολο κατευθυντήριων πολιτικών αρχών και συστάσεων. Να σημειωθεί ότι οι συστάσεις της έκθεσης δεν είναι δεσμευτικές.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Στρατηγικός Διάλογος προτείνει μια σειρά συστάσεων, ιδίως:

1) Ενίσχυση της θέσης των γεωργών στην αλυσίδα αξίας των τροφίμων: Ενθαρρύνοντάς τους να συνεργάζονται καλύτερα, να μειώνουν το κόστος, να αυξάνουν την αποδοτικότητα και να βελτιώνουν τις τιμές και το αξιοπρεπές εισόδημα από την αγορά.

2) Ανάπτυξη μιας νέας προσέγγισης για την επίτευξη της βιωσιμότητας: Τα μέλη ζητούν να δρομολογηθεί ένα σύστημα συγκριτικής αξιολόγησης σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα της γεωργίας και των συστημάτων τροφίμων με στόχο την εναρμόνιση των μεθοδολογιών των αξιολογήσεων της αειφορίας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις

3) Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ): Η μελλοντική ΚΑΠ θα πρέπει να επικεντρωθεί στους παρακάτω κεντρικούς στόχους:

• παροχή κοινωνικοοικονομικής στήριξης στοχευμένης στους γεωργούς που την έχουν περισσότερο ανάγκη,
• προώθηση θετικών περιβαλλοντικών αποτελεσμάτων και καλής διαβίωσης των ζώων και
• αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών.

4) Χρηματοδότηση της μετάβασης: Για να εξασφαλιστεί μια επαρκώς χρηματοδοτούμενη μετάβαση, πρέπει να κινητοποιηθούν τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά κεφάλαια. Προτείνεται η δημιουργία ενός προσωρινού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης εκτός της ΚΑΠ.  Ταυτόχρονα, απαιτείται ένα αποτελεσματικό πλαίσιο τραπεζικού δανεισμού, καθώς και προσαρμογές στο πλαίσιο προληπτικής εποπτείας και συνοχή μεταξύ των διαφόρων συστημάτων χρηματοδότησης. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα πρέπει να εφαρμόσει ένα ειδικό πακέτο ομαδικών δανείων για τον τομέα.

5) Προώθηση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητας στην εμπορική πολιτική: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να αναγνωρίσει καλύτερα τη στρατηγική σημασία της γεωργίας και των τροφίμων στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, να προβεί σε συνολική επανεξέταση των διαπραγματευτικών στρατηγικών της και να επανεξετάσει τη μέθοδο διεξαγωγής εκτιμήσεων επιπτώσεων πριν από τις εμπορικές διαπραγματεύσεις..

6)Υγιεινή και βιώσιμη επιλογή: Ο Στρατηγικός Διάλογος παρατηρεί μια τάση στην ΕΕ προς τη μείωση της κατανάλωσης ορισμένων προϊόντων ζωικής προέλευσης και ένα αυξημένο ενδιαφέρον για τις πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης. Για τη βελτίωση της βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ της πρόσληψης ζωικής και φυτικής πρωτεΐνης σε επίπεδο ευρωπαϊκού πληθυσμού τονίζει ότι είναι ζωτικής σημασίας να υποστηριχθεί αυτή η τάση με την επανεξισορρόπηση προς επιλογές φυτικής προέλευσης και να βοηθηθούν οι καταναλωτές να αγκαλιάσουν τη μετάβαση.

Προτείνει επίσης, πλήρη επανεξέταση της νομοθεσίας της ΕΕ για την επισήμανση των τροφίμων. 

7) Ενίσχυση των βιώσιμων γεωργικών πρακτικών: Προωθείται η μείωση των εισροών όπως τα ορυκτά λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, η βελτίωση της διαχείρισης των θρεπτικών στοιχείων, η προώθηση της απαλλαγής των ορυκτών λιπασμάτων από τον άνθρακα, με παράλληλη στήριξη της βιολογικής παραγωγής καθώς και τις αγροοικολογικές γεωργικές πρακτικές. Για τον λόγο αυτό, ο Στρατηγικός Διάλογος ζητεί τη δημιουργία ενός καλά χρηματοδοτημένου ταμείου αποκατάστασης της φύσης (εκτός της ΚΑΠ) για τη στήριξη των αγροτών και άλλων διαχειριστών γης για την αποκατάσταση και τη διαχείριση των φυσικών οικοτόπων σε επίπεδο τοπίου.

8) Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στη γεωργία: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να εργαστούν πάνω σε ένα συνεκτικό μείγμα πολιτικών, που θα συνδυάζει κίνητρα και ρυθμιστικά μέτρα.

9) Βιώσιμη κτηνοτροφία στην ΕΕ: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να δημιουργήσει μια διαδικασία για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής σχετικά με το ρόλο της κτηνοτροφίας, η οποία θα βασίζεται σε ισχυρά επιστημονικά στοιχεία και στη διαβούλευση με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς

10) Περαιτέρω δράση για την καλύτερη διατήρηση και διαχείριση των γεωργικών εκτάσεων, την προώθηση της ανθεκτικής στο νερό γεωργίας και την ανάπτυξη καινοτόμων προσεγγίσεων φυτικής αναπαραγωγής.

11) Προώθηση της ισχυρής διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων, με εξασφάλιση των απαραίτητων επενδύσεων, αλλά και την καλύτερη πρόσβαση των αγροτών σε γεωργικές ασφαλίσεις. Απαιτείται επίσης μεταρρύθμιση του τρέχοντος γεωργικού αποθεματικού για την καλύτερη στόχευση των έκτακτων και καταστροφικών κινδύνων.

12) Ανανέωση των γενεών: Η επαρκή χρηματοοικονομική στήριξη και η καλύτερη εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας για την προσέλκυση νέων γεωργών στον τομέα. Η ζωτικότητα και η ελκυστικότητα των αγροτικών περιοχών πρέπει να αυξηθεί σημαντικά με την εφαρμογή του μακροπρόθεσμου οράματος για τις αγροτικές περιοχές.

13) Καλύτερη πρόσβαση και αξιοποίηση στη γνώση και την καινοτομία: Η καινοτομία, η τεχνολογία και η γνώση διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη μετάβαση του αγροδιατροφικού τομέα.

14) Αλλαγή διακυβέρνησης και νέα κουλτούρα συνεργασίας: Όλα τα προτεινόμενα μέτρα και στόχοι αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης αλλαγής της διακυβέρνησης. Για την εδραίωση αυτής της νέας κουλτούρας που καθορίστηκε από τον Στρατηγικό Διάλογο, προτείνεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συστήσει ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αγροδιατροφής (EBAF).