Οι προτάσεις Φον ντερ Λάιεν για τη στήριξη της Ουκρανίας

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν με επιστολή της προς τα κράτη-μέλη παρουσίασε τρεις βασικές επιλογές για την οικονομική στήριξη της Ουκρανίας την περίοδο 2026-2027. Οι προτάσεις αναδεικνύουν τον εξαιρετικά επείγοντα χαρακτήρα της χρηματοδότησης, καθώς η συνολική ανάγκη της Ουκρανίας εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 135 δισεκατομμύρια ευρώ γι’ αυτό το διάστημα, περιλαμβάνοντας περίπου 83 δισ. ευρώ για τον στρατό και 55 δισ. ευρώ για τη σταθεροποίηση της οικονομίας.

Η Φον ντερ Λάιεν αναφέρει ότι η υποστήριξη πρέπει να δοθεί με τρόπο που δεν θα επιβαρύνει τη βιωσιμότητα του ουκρανικού δημόσιου χρέους, να είναι άμεσα διαθέσιμη από το δεύτερο τρίμηνο του 2026 και να ανταποκρίνεται στις πραγματικές αμυντικές και κρατικές ανάγκες της Ουκρανίας. Ειδική μνεία γίνεται στις ανάγκες για αεράμυνα, drones, πυραυλικά συστήματα και ενεργειακή ασφάλεια, τονίζοντας πως η στρατιωτική και οικονομική στήριξη συνδέεται άμεσα με τη συνολική ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Οι τρεις επιλογές στήριξης που περιγράφει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι:

1. Μη επιστρεπτέες διμερείς συνεισφορές από τα κράτη-μέλη, δηλαδή επιχορηγήσεις με ετήσιο στόχο τουλάχιστον 45 δισ. ευρώ, οι οποίες θα εγγράφονται στους εθνικούς προϋπολογισμούς και θα διανέμονται σύμφωνα με το ΑΕΠ κάθε χώρας. Η επιλογή αυτή δίνει προτεραιότητα στη διαφάνεια και στη δίκαιη κατανομή βάρους μεταξύ των κρατών-μελών.

2. Περιορισμένου κινδύνου δάνειο προς την Ουκρανία με δανεισμό της ΕΕ από τις διεθνείς αγορές. Τα κράτη-μέλη παρέχουν εγγυήσεις, ενώ η αποπληρωμή εξαρτάται από το εάν και πότε η Ουκρανία θα λάβει αποζημιώσεις από τη Ρωσία. Η επιλογή αυτή μειώνει τον άμεσο δημοσιονομικό αντίκτυπο, απαιτεί όμως ισχυρή διακυβέρνηση και συντονισμό των κρατών-μελών.

3. Δάνειο που αντλείται από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία σε τράπεζες και άλλους φορείς στην ΕΕ, το οποίο αποπληρώνεται μόνον όταν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις για τον πόλεμο. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα καινοτόμο, σύνθετη νομική και οικονομική λύση που προϋποθέτει την παράταση του «παγώματος» των ρωσικών κεφαλαίων, συνεχή ομοφωνία των κρατών-μελών και αυστηρές νομικές ασφαλιστικές δικλείδες.

Επισημαίνεται ότι οι τρεις προτάσεις μπορούν να συνδυαστούν ή να ακολουθήσουν η μία την άλλη ως μεταβατικά σχήματα, ώστε να ανταποκριθούν γρήγορα και αποτελεσματικά στις ανάγκες. 

Η Πρόεδρος της Κομισιόν ζητά άμεση απόφαση από τα κράτη-μέλη, επισημαίνοντας ότι η στάση της Ευρώπης απέναντι στην Ουκρανία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα όχι μόνο για την ειρήνη στην περιοχή, αλλά και για τη μακροπρόθεσμη ευρωπαϊκή ασφάλεια.