Πόσο θα κοστίσει στην Ελλάδα μια γενική σύρραξη Ισραήλ-Ιράν: Οι 5 τομείς που επηρεάζονται

Σε 5 βασικούς τομείς -τον τουρισμό, τη ναυτιλία, το εμπόριο, το ενεργειακό κόστος και τη γεωπολιτική σταθερότητα- εντοπίζει το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς  τις σημαντικότερες επιπτώσεις για την Ελλάδα από μια ενδεχόμενη γενική σύρραξη Ισραήλ – Ιράν. Στο θεωρητικό σενάριο μιας τρίμηνης διάρκειας της πολεμικής έντασης, οι οικονομικές απώλειες για την Ελλάδα υπολογίζονται στα 2,1 – 2,6 δισ. ευρώ και ποσοστιαία επίπτωση -1% στο ΑΕΠ.

Όπως σημειώνει το ΕΒΕΠ, η νέα σοβαρή πολεμική ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, υπό τον φόβο γενικής σύρραξης, έχει σοβαρές και πολυεπίπεδες οικονομικές επιπτώσεις, τόσο περιφερειακά, όσο και παγκόσμια. Η ανησυχία επικεντρώνεται στους τομείς της ενεργειακής ασφάλειας και των τιμών του πετρελαίου, στο εμπόριο και τη ναυτιλία, τις χρηματοπιστωτικές αγορές, τις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες. Οι εκτιμώμενες άμεσες επιπτώσεις, λόγω αβεβαιότητας στον Περσικό Κόλπο, είναι η απότομη αύξηση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η νέα απειλή στα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχεται το 26% του παγκόσμιου πετρελαίου, θα επιβαρύνει καύσιμα για μεταφορές, παραγωγή και θέρμανση, ειδικά στην ΕΕ, με πιθανή βραχυπρόθεσμη τιμή άνω των 80 δολαρίων το βαρέλι και επανεμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων. Σύμφωνα με προηγούμενες αντίστοιχες κρίσεις το 2023 και 2024, το ΔΝΤ εκτιμά τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό +0,6% έως +1% στις προηγμένες οικονομίες και στο παγκόσμιο ΑΕΠ από -0,2% έως -1%.

Στο εμπόριο και τις θαλάσσιες μεταφορές οι επιπτώσεις επικεντρώνονται στις ναυτιλιακές καθυστερήσεις και αποκλεισμούς στο Περσικό Κόλπο με πιθανές επιθέσεις σε εμπορικά πλοία, την άνοδο των ναύλων και ασφαλίστρων πλοίων, αυξάνοντας τα κόστη των logistics, τις εισαγωγές πρώτων υλών, σιτηρών και πετροχημικών.

Στις χρηματιστηριακές αγορές οι εκτιμώμενες αντιδράσεις είναι η πτώση των μετοχών, ειδικά σε κλάδους με υψηλό κόστος ενέργειας, άνοδο χρυσού και δολαρίου ως ασφαλή καταφύγια και πτώση νομισμάτων αναδυόμενων αγορών. Στις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες εκτιμάται πτώση επενδύσεων για την αποφυγή ρίσκου «risk off mood», μείωση τουρισμού, εισαγωγών και εξαγωγών, αύξηση μεταναστευτικών ροών, κοινωνικό κόστος, χρηματοδότηση αμυντικών δαπανών και καθυστέρηση μείωσης επιτοκίων από Κεντρικές Τράπεζες.

Οι σημαντικότερες επιπτώσεις για την Ελλάδα  εστιάζονται στον τουρισμό, τη ναυτιλία, το εμπόριο, το ενεργειακό κόστος και τη γεωπολιτική σταθερότητα. Το πλήγμα στον τουρισμό της Ανατολικής Μεσογείου επηρεάζει την Ελλάδα, που μπορεί να θεωρηθεί «γειτονική ζώνη αστάθειας», ειδικά από επισκέπτες τρίτων χωρών από την Ασία και τις ΗΠΑ. Είναι πιθανή η ακύρωση, ή αλλαγή προγραμματισμένων δρομολογίων κρουαζιέρων και πακέτων πολυπροορισμών, που συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ και Αίγυπτο. Γενικότερα, θα υπάρξει επιβάρυνση της τουριστικής εικόνας με λιγότερες κρατήσεις σε περιοχές κοντά στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και αύξηση ασφαλιστικών καλύψεων για ταξιδιωτικούς παρόχους.

Η ελληνική ναυτιλία θα πρέπει να είναι σε επιφυλακή για πιθανές επιθέσεις, ή εμπλοκές στα στενά του Ορμούζ και Ερυθρά Θάλασσα, που θα οδηγήσουν αναπόφευκτα, εκτός από την αύξηση ναύλων και ασφαλίστρων, σε  «rerouting» πλοίων μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας και σε μεγάλες καθυστερήσεις. Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα δουν άνοδο του λειτουργικού τους κόστους 300-500 εκατ. ευρώ και πιθανές πιέσεις σε ναυλώσεις, με εκτιμώμενη μείωση -1% στα έσοδα του ελληνόκτητου στόλου. Η απρόσκοπτη διέλευση εμπορευμάτων από Ασία μέσω Σουέζ στην Ευρώπη είναι σημαντική για logistics, μεταποίηση και λιανικό εμπόριο. Άλλωστε, έχουμε πολλάκις διαπιστώσει τις διαταράξεις στο παγκόσμιο και ευρωπαϊκό εμπόριο από τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή με την αύξηση του κόστους εισαγωγών, ειδικά σε ενέργεια, πρώτες ύλες και τεχνολογικά προϊόντα, αλλά και τη μείωση στις εξαγωγές προς χώρες της Μ. Ανατολής και Β. Αφρικής, σημειώνει το ΕΒΕΠ.

Οι εκτιμώμενες οικονομικές απώλειες για την Ελλάδα στο θεωρητικό σενάριο μιας τρίμηνης διάρκειας της πολεμικής έντασης, υπολογίζονται στα 2,1 – 2,6 δισ. ευρώ και ποσοστιαία επίπτωση -1% στο ΑΕΠ. Η κλιμάκωση, ακόμα και η διατήρηση των εχθροπραξιών κατά τους θερινούς μήνες, υπολογίζεται πως θα επιφέρει μείωση 10-15% στις αφίξεις τουριστών, με εκτίμηση απωλειών 600-800 εκατ. ευρώ και επίπτωση -6% στα ετήσια τουριστικά μας έσοδα. Αντίστοιχα, μια αύξηση +20% στη τιμή πετρελαίου και φυσικού αερίου εκτιμάται πως απαιτεί επιπλέον 1 δισ. ευρώ σε ενεργειακές εισαγωγές. Στο εμπόριο η αύξηση του κόστους εισαγωγών και οι καθυστερήσεις λόγω μειωμένων δυνατοτήτων στα logistics, σημαίνει απώλειες κύκλου εργασιών 200-300 εκατ. ευρώ, καθώς και αύξηση +5-7% στο κόστος των εισαγόμενων προϊόντων από Ασία, επιβαρύνοντας τον πληθωρισμό. Στις παραπάνω οικονομικές απώλειες θα πρέπει να προστεθεί και η αύξηση της στρατιωτικής επιτήρησης σε Αιγαίο και Κύπρο.

Ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ, Βασίλης Κορκίδης, δήλωσε στην ΕΡΤ:  «Η Ελλάδα μπορεί να επηρεάζεται έμμεσα από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μ. Ανατολή, αλλά, λόγω της θερινής περιόδου, η οικονομία μας σίγουρα επηρεάζεται άμεσα. Ο τουρισμός μας ενδέχεται να δεχθεί σοβαρό πλήγμα σε last-minute κρατήσεις, αφού πρόκειται για ευαίσθητο τομέα στην  “αντίληψη ασφάλειας”. Η “ενεργειακή αναστάτωση” επηρεάζει το κόστος της παραγωγής μας, που είναι και ο μεγαλύτερος οικονομικός αποδέκτης ενέργειας, λόγω της εξάρτησής μας από εισαγωγές. Το εμπόριο και η βιομηχανία επίσης επηρεάζονται σημαντικά από το κόστος της ενέργειας, την αύξηση του μεταφορικού κόστους, των καθυστερήσεων παραλαβής και παράδοσης, καθώς και για λόγους ασφαλείας στις υπηρεσίες logistics. Η Ελλάδα δέχεται γεωπολιτική και διπλωματική πίεση, αλλά πιστεύω πως γνωρίζει πως να κρατήσει ισορροπίες και να διαχειριστεί τον ρόλο της ως ενεργειακός και γεωπολιτικός κόμβος. Μακάρι να μείνουμε στα σενάρια και η κρίση να αποκλιμακωθεί, όσο είναι ακόμα διαχειρίσιμη».

Για μια κρίση με διεθνείς διαστάσεις, η οποία απειλεί να μετατραπεί σε μια ανοιχτή σύγκρουση με απρόβλεπτες συνέπειες τόσο για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή όσο και για την παγκόσμια οικονομία, προειδοποιεί ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και επίτιμος διδάκτορας ΠΑ.ΠΕΙ. & Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιάννης Χατζηθεοδοσίου.

«Κάθε μέρα που περνά με τη σύγκρουση να κλιμακώνεται, μεγαλώνει ο κίνδυνος να χαθεί ο έλεγχος», τονίζει.  

Όπως σημειώνει ο κ. Χατζηθεοδοσίου, ήδη οι αγορές ενέργειας αντιδρούν με νευρικότητα. Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου καταγράφουν ανοδικές τάσεις, γεγονός που επιβαρύνει το κόστος για επιχειρήσεις και καταναλωτές. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι στρατηγικός κόμβος για την παγκόσμια ενεργειακή τροφοδοσία. Οποιαδήποτε διαταραχή, και ιδίως οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της Διώρυγας του Σουέζ –μέσω της οποίας διέρχεται μεγάλο ποσοστό παγκόσμιου εμπορίου και ενέργειας – μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες για τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και τις εμπορικές ροές.

 Η Ελλάδα, ως χώρα που ενεργειακά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό, βρίσκεται σε ευάλωτη θέση, προσθέτει. Η αύξηση του κόστους ενέργειας πλήττει κατευθείαν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες ακόμα προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους μετά τις κρίσεις των προηγούμενων ετών. Την ίδια ώρα, μια γενικότερη αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την τουριστική εικόνα της χώρας μας – είτε λόγω ανησυχιών των επισκεπτών, είτε λόγω προβλημάτων στις διεθνείς μεταφορές.

Και τονίζει ότι χρειάζεται άμεση κινητοποίηση: από τη μία πλευρά, πολιτική πίεση για ειρηνική διευθέτηση της κρίσης. Από την άλλη, εσωτερικά μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων, ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας και ειδικά προγράμματα για τον τουρισμό.