Αλέξης Καλοκαιρινός: Όσα είπε στο 11o Επιστημονικό Συμπόσιο Επείγουσας & Εντατικής Νοσηλευτικής

Με ομιλία του Δημάρχου Ηρακλείου Αλέξη Καλοκαιρινού ξεκίνησαν οι εργασίες του 11^ου Επιστημονικού Συμποσίου Επείγουσας & Εντατικής Νοσηλευτικής, το οποίο πραγματοποιείται στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου με την διοργάνωση του Τομέα Επείγουσας – Εντατικής Νοσηλευτικής (ΤΕΕΝ) του Εθνικού Συνδέσμου Νοσηλευτών Ελλάδος (ΕΣΝΕ) και του Τμήματος Νοσηλευτικής του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ), με την στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης.

Ο Αλέξης Καλοκαιρινός, επιστρέφοντας για λίγο στον προηγούμενο, επιστημονικό του ρόλο, ανέλυσε διεξοδικά και με παραστατικό τρόπο τις έννοιες της κοινωνικότητας, της ενσυναίσθησης και της συμπόνιας από τα βάθη του χρόνου στο λειτούργημα του νοσηλευτή, οι οποίες αποτελούν σημαντική και πολλές φορές κρίσιμη παράμετρο στη σχέση με τους ασθενείς. Ανατρέχοντας στην αρχή της κοινωνικότητας, ο Αλέξης Καλοκαιρινός τόνισε ότι η εξέλιξή της ήταν και είναι εποικοδομητική λόγω της συνεργασίας, επισημαίνοντας τη σύνδεσή της με τη γλώσσα που οδηγεί στην δεοντολογία με φυσική συνέπεια τις δεσμεύσεις που αφορούν και το λειτούργημα του νοσηλευτή: «Από τη στιγμή που έχετε μια ρητή γλώσσα, στην οποία ρητές γλωσσικές πράξεις μπορούν να εκτελούνται σύμφωνα με τις συμβάσεις της γλώσσας, έχουμε ήδη μια δεοντολογία. Έχουμε ήδη δεσμεύσεις με την πλήρη δημόσια έννοια που συνδυάζει το μη αναστρέψιμο και την υποχρέωση. Η γλώσσα είναι η βασική μορφή δημόσιας δεοντολογίας. Δεν υπάρχει τέτοια δεοντολογία χωρίς γλώσσα. Όλα τα είδη γλωσσικών πράξεων είναι ένα στοιχείο δέσμευσης. Οι περισσότερες δηλώσεις δεν είναι κυριολεκτικά υποσχέσεις, αλλά ο τύπος της δέσμευσης, συμπεριλαμβανομένης της μη αναστρεψιμότητας και της υποχρέωσης, για τις οποίες η υπόσχεση είναι το παράδειγμα, επηρεάζει όλα τα άλλα είδη γλωσσικών πράξεων: Εντολές, ευχαριστίες, απολογίες και ούτω καθεξής. Η γλωσσική πράξη δεν είναι απλώς η έκφραση μιας πρόθεσης ή η έκφραση μιας πεποίθησης. Είναι πάνω από όλα μια δημόσια επιτέλεση».

Αναφορικά με την έννοια της συμπόνιας, ο Αλέξης Καλοκαιρινός σημείωσε ότι περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων στα κοινωνικά συναισθήματα που υπάρχουν: «Οι νοήσεις των ανθρώπων είναι όμοιες στα αισθήματα και τις λειτουργίες τους σαν χορδές ομοίως συνδεμένες. Η κίνηση της μιας, επικοινωνείται στις υπόλοιπες· κι έτσι, τα πάθη περνούν εύκολα από το ένα πρόσωπο στο άλλο και γεννούν αντίστοιχες κινήσεις σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Η συμπάθεια είναι πολύ ισχυρή αρχή στην ανθρώπινη φύση. Παράγει πολλές από τις υπόλοιπες αρετές. Τα συναισθήματα είναι αρχέγονα. Υπάρχουν πριν από τον άνθρωπο. Οι κοινοί μας πρόγονοι με τα μη ανθρώπινα ζώα είχαν συναισθήματα. Κοινωνικά αισθήματα υπάρχουν επειδή υπάρχουν κοινωνίες. Και υπάρχουν για να συνέχουν τις ανθρώπινες κοινωνίες. Τα κοινωνικά αισθήματα είναι σύμφυτα με την ανθρώπινη ηθικότητα. Η ηθικότητα είναι ανθρώπινη, επειδή η κοινωνικότητα είναι χαρακτηριστικά ανθρώπινη. Πού οφείλεται η ανθρώπινη κοινωνικότητα; Στην εμπέδωση της συνεργασίας, δηλαδή στην, χαρακτηριστικά, ανθρώπινη συνεργατικότητα».

Ο Δήμαρχος Ηρακλείου στην ομιλία του ανέλυσε και την αντίθεση ανάμεσα στην ενσυναίσθηση και τη συμπόνια δύο χαρακτηριστικά στοιχεία της ανθρώπινης προσωπικότητας, προσεγγίζοντας το θέμα ειδικά για εργαζόμενους στα επαγγέλματα υγείας και ιδιαίτερα στους νοσηλευτές, προσδιορίζοντας παράλληλα την έννοια και τη διαφοροποίησή τους. Ειδικότερα ανέφερε: «Η συμπόνια είναι το αίσθημα που προκύπτει όταν γινόμαστε μάρτυρες του πόνου ενός άλλου, και το οποίο πυροδοτεί την επιθυμία να βοηθήσουμε. Ο ορισμός αυτός σαφώς διαχωρίζει τη συμπόνια από την ενσυναίσθηση, η οποία αναφέρεται στην αναπληρωματική εμπειρία του πόνου ενός άλλου. Σε αντίθεση με την ενσυναίσθηση, η συμπόνια δεν προϋποθέτει τη συμμετοχή στον πόνο του άλλου. Χαρακτηρίζεται μάλλον από αισθήματα ζεστασιάς, μέριμνας και φροντίδας προς τον άλλον, μαζί με την ισχυρή θέληση να συμβάλουμε στην ευεξία του. Συμπόνια σημαίνει να νιώθουμε κάτι προς τον άλλον, όχι ότι νοιώθουμε κάτι μαζί με τον άλλον. Σε αντίθεση με την ενσυναίσθηση, η συμπόνια συνεπάγεται την ικανότητα του παρατηρητή να απεμπλέκεται από το κοινό  ή φαντασιακό  συναίσθημα του άλλου και να ενεργεί με βάση την προθυμία του να βοηθήσει και να απαλύνει τη δυσφορία του άλλου». 

Καταλήγοντας ο Αλέξης Καλοκαιρινός, τόνισε ότι για να δράσει κάποιος συμπονετικά  δεν χρειάζεται να νοιώσει αναπληρωματικά το αίσθημα του πόνου. Αλλά ακόμα κι αν ξεκινήσει από ένα τέτοιο αίσθημα, χρειάζεται κάτι περισσότερο, χρειάζεται θετική σκέψη και διάθεση, δηλαδή χρειάζεται ψυχικό κίνητρο και προέτρεψε τους νοσηλευτές να είναι συμπονετικοί, να έχουν έναν ενεργό ενσυναισθηματικό εαυτό και να μην κάνουν online υπερβολική ενσυναίσθηση: «Στην πρόοδο της συμπονετικής εκπαίδευσης σημειώνεται μια πρόοδος από την επίγνωση του άλγους του άλλου προς συναισθήματα ευφορίας, με εστίαση στους μηχανισμούς για την απάλυνση του άλγους του. Όποιος πιστεύει ότι είναι σημαντικό για τον θεραπευτή να νοιώθει δυσφορία και άγχος όταν ασχολείται με δυσφορικούς και αγχωμένους ανθρώπους, έχει παρεξηγήσει τον σκοπό της θεραπείας. Είναι δυνατό να έχεις έγνοια και κατανόηση διατηρώντας μια συναισθηματική απόσταση και χωρίς ο γιατρός να χρειάζεται να «κατοικήσει» τα συναισθήματα του ασθενή» κατέληξε ο Δήμαρχος Ηρακλείου. 

Το Δήμαρχο Ηρακλείου Αλέξη Καλοκαιρινό ευχαρίστησε για την φιλοξενία και την επιστημονική ανάλυση υψηλού επιπέδου σχετικά με την ανθρώπινη διάσταση στη σχέση που πρέπει να έχουν οι νοσηλευτές με τους ασθενείς, ο Μιχάλης Ζωγραφάκης - Σφακιανάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Νοσηλευτικής του ΕΛΜΕΠΑ και εκ των Προέδρων του συμποσίου.