Οι φυσικές καταστροφές και οι κίνδυνοι που απειλούν τις περιουσίες των Κρητικών – Ο τρόπος για την προστασία τους

Η κλιματική κρίση, τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται στο περιβάλλον, τα οποία οδηγούν σε όλο και πιο συχνά στην ύπαρξη ακραίων καιρικών φαινομένων, απειλούν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες.

Στην Κρήτη, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, οι πολίτες βιώνουν τις επιπτώσεις αυτής της κλιματικής αλλαγής, πέφτοντας πολλές φορές θύματα του ξεσπάσματος και της μανίας της Φύσης.

Από τον «Ιανό» και την πλημμύρα στις Γούβες το Νοέμβριο του 2020, τον καταστροφικό σεισμό στο Αρκαλοχώρι το Σεπτέμβριο του 2021, ως τις φονικές πλημμύρες στην Αγία Πελαγία τον Οκτώβριο του 2022, το νησί μας συνεχώς δέχεται τα «χτυπήματα» των ακραίων καιρικών φαινομένων. Τα προηγούμενα, αποτελούν τρία χαρακτηριστικά συμβάντα, από τα τόσα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη, από τη μια άκρη της ως την άλλη.

Ο Γιάννης Σπανάκης, ένας από τους πλέον αξιόλογους και εμπεριστατωμένους ασφαλιστικούς συμβούλους, μιλά στο newshub.gr και αναλύει τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να προστατευθούμε οι ίδιοι, αλλά και να προστατεύσουμε τις περιουσίες μας.

-Οι φυσικές καταστροφές αποτελούν ένα μείζον πρόβλημα, το οποίο χρόνο με το χρόνο εντείνεται λόγω της κλιματικής κρίσης. Πως μπορούν να προστατευθούν οι πολίτες και να προστατεύσουν και τις περιουσίες τους;

«Καταρχάς, αφού τονίσω πως η κλιματική αλλαγή δίνει ένα μεγάλο και σοβαρό κίνητρο για να βάλουμε σε προτεραιότητα την προστασία της περιουσία μας, θα ξεκινήσω με μία είδηση που ενδεχομένως δεν γνωρίζει ο κόσμος, για να καταλάβουμε πόσο σημαντική είναι πλέον η ασφάλιση. Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πολύ σοβαρές συναντήσεις μεταξύ μεγάλων ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών εταιρειών, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να δουν πως θα αντιμετωπίσουν το θέμα της κλιματικής αλλαγής. Όλα όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια, μπορεί για τον κόσμο να ήταν πρωτοφανής καταστάσεις, όμως για τον ασφαλιστικό κλάδο, ήταν αναμενόμενο και όπως είπα και παραπάνω, ήταν βασικό θέμα συζήτησης. Οι τεράστιες καταστροφές στη Θεσσαλία, ήταν η οριστικοποίηση της νέας εποχής που διανύουμε, σηματοδοτώντας καινούργια δεδομένα στην ασφαλιστική βιομηχανία. Από το αν μας αναλαμβάνει μια ασφαλιστική εταιρεία μέχρι τις προϋποθέσεις που χρειάζονται.

Ειδικά, για να καταλάβει και ο μέσος πολίτης, τη σημασία της προστασίας, θα σταθώ στο γεγονός ότι το σπίτι μας είναι δύσκολο να το ξαναφτιάξουμε. Την επιχείρηση μας είναι δύσκολο να την ξαναστήσουμε. Οπότε είναι θέμα προτεραιοτήτων του κάθε ανθρώπου αν θέλει να προφυλάξει την περιουσία του. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο οι πλημμύρες. Όταν λέμε φυσικά φαινόμενα, εννοούμε και το σεισμό, αλλά και τις φωτιές που δημιουργούνται με τις υψηλές θερμοκρασίες. . Θα σας πω δε, ότι στη φωτιά στο Μάτι, σε περιγραφή μιας ιδιοκτήτριας κατοικίας που αποζημιώθηκε, μας είπε πως «όταν είδα τη φωτιά να έρχεται πήρα το αμαξι μου και έφυγα. Ενώ η διπλανή μου που κάηκε περίμενε με το λάστιχο μια φωτιά που ερχόταν με απίστευτη ταχύτητα. Η διαφορά μας ήταν ότι είχα ένα σπίτι ασφαλισμένο, οπότε πήρα το αυτοκίνητο μου και έφυγα, ξέροντας ότι είναι προστατευμένο, ενώ η γειτόνισσα μου δεν σκέφτηκε έτσι. Είμαι πεπεισμένος πως αν ο κόσμος είχε ασφαλίσει τις κατοικίες, τις επιχειρήσεις τους, θα είχαμε άλλα αποτελέσματα, τουλάχιστον σε επίπεδο θυμάτων, που όλοι οι Έλληνες θρηνήσαμε».

-Ο Βόλος, η Λάρισα και η επόμενη μέρα… Τι άλλο θα δούμε;

Το περασμένο φθινόπωρο ζήσαμε μια μεγάλη καταστροφή, στη Λάρισα, στο Βόλο και στα περίχωρα. Ο συγκεκριμένος τυφώνας πέρασε πάνω από την περιοχή και έκανε αυτές τις καταστροφές. Αν περνούσε πάνω από την Αθήνα, οι πληροφορίες μας λένε ότι η Ελλάδα θα είχε πολύ σοβαρό πρόβλημα στην Οικονομία της. Οι ζημιές και οι επιπτώσεις θα ήταν πολλαπλάσιες. Όταν «χτυπήσει» ένα ακραίο φαινόμενο μια επιχείρηση, δεν είναι ότι κατέστρεψε ένα κτίριο. Είναι ότι από αυτή την επιχείρηση ζουν πολλές οικογένειες, αλλά και ότι μέχρι να στηθεί ξανά και να πουλήσει το προϊόν της θα περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο συγκεκριμένος τυφώνας μάλιστα μετακινήθηκε στη Ντέρνα της Λιβύης όπου υπήρξαν πάνω από 10.000 νεκροί άνθρωποι.

Μην έχει ο κόσμος αυταπάτες. Θεωρώ πως τα φαινόμενα θα τα βλέπουμε κάθε χρόνο. Θα υπάρχουν τυφώνες που θα περνούν πάνω από περιοχές και η κατάληξη θα είναι αυτή. Όσοι νομίζουν ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί μία νεροποντή που φέρνει 800 χιλιοστά νερού μέσα σε λίγη ώρα, είναι γελασμένοι.  

Να θυμίσω επίσης, πριν από χρόνια πέρασε ο «Ιανός», προκαλώντας ζημιές. Μας έλεγαν πραγματογνώμονες, ότι αν η συγκεκριμένη κακοκαιρία περνούσε 15 χλμ ανατολικότερα, θα είχαμε πολλαπλάσιες ζημιές.

Οπότε εδώ μπαίνει το εξής ερώτημα. Μπορεί να περιμένει κάποιος την κρατική αρωγή; Γιατί κατά την προσωπική μου άποψη, όποιος κι αν κυβερνά, δε μπορεί να στηρίζει τους πολίτες, όταν  έχουμε τέτοια συχνότητα ακραίων φαινομένων.Αξίζει λοιπόν τον κόπο, όταν έχω ένα σπίτι 100- 150 χιλιάδων ευρώ, στο οποίο ζει η οικογένεια μου, να μην μπαίνω σε διαδικασία προστασίας του για 80 - 100 ευρώ το χρόνο; Νομίζω ότι αυτό το ερώτημα πρέπει να απαντήσουμε όλοι.

-Θα ήθελα όμως να μας πείτε πιο συγκεκριμένα, κάποια πράγματα για το τι προσφέρει επί της ουσίας ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο, ετήσιας βάσης

«Ένα βασικό ασφαλιστήριο, έχει ως βασική κάλυψη την αποζημίωση από φωτιά. Μια αιτία, που εμείς στην Ελλάδα, έχουμε βιώσει τεράστιες καταστροφές. Πέρα όμως από τις πυρκαγιές, μιλάμε και για τις μεμονωμένες φωτιές. Μου έλεγε ένας πραγματογνώμονας ότι μια βασική αιτία φωτιάς είναι οι φορτιστές. Σοβαρή αιτία φωτιάς. Γι’ αυτό προσοχή σε όλους, να μην αφήνουν τους φορτιστές στις πρίζες. Είναι κίνδυνος – θάνατος. Πριν δύο χρόνια είχαμε την ολοσχερή καταστροφή ενός σπιτιού στο Μασταμπά από φορτιστή.

Μια άλλη κάλυψη είναι ότι σε μια φωτιά μπορεί να προκαλέσουμε ζημιές σε διπλανά κτίρια. Ένα ασφαλιστήριο σου καλύπτει και την αστική ευθύνη της φωτιάς, που πολλές φορές μπορεί να είναι πιο σοβαρή, από τη φωτιά στο χώρο σου. Άλλο παράδειγμα σχετικό είναι το εξής: καίγεται η κουζίνα στο σπίτι σου μόνο. Όμως η κάπνα που θα φύγει θα κάνει μεγαλύτερες ζημιές.

Δεύτερο αίτιο είναι τα καιρικά φαινόμενα. Εμείς στην Κρήτη το ζήσαμε και στο Δήμο Χερσονήσου το 2020 και στην Αγία Πελαγία το 2022. Εκεί δόθηκαν μεγάλες αποζημιώσεις. Λόγω του ότι συνεργάζομαι με κόσμο από την περιοχή και είχα τη δύσκολη εμπειρία να στηρίξω και ψυχολογικά περίπου 50 επιχειρήσεις και κατοικίες.

Έρχεται το 2021 ο σεισμός στο Αρκαλοχώρι και το 2022 η καταστροφή στην Αγία Πελαγία και τη Σητεία. Ζούμε το 2023 τις περιπτώσεις στο Βόλο και τη Λάρισα με τεράστιες αποζημιώσεις των ασφαλιστικών εταιρειών. Είχαμε την περίπτωση του «Ιανού» το 2020 και τόσες φωτιές κάθε καλοκαίρι. Αλήθεια τι περιμένει λοιπόν ένας άνθρωπος που έχει μια περιουσία η οποία κοστίζει 100-150 χιλιάδες ευρώ για να την προφυλάξει; Δεν αξίζει τον κόπο».

Ο καταστροφικός σεισμός…

-Στις 27 Σεπτεμβρίου 2021 είχαμε τον φονικό σεισμό στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας. Και βλέπουμε ότι οι άνθρωποι παλεύουν τρία χρόνια τώρα να πάρουν τις κρατικές αποζημιώσεις, την ώρα που η διαδικασία με τους φακέλους για τις κατεδαφίσεις έχουν «κολλήσει». Αν είχαν ασφαλίσει τα σπίτια τους, θα είχαν αυτά τα προβλήματα; Η ο κύκλος ανοικοδόμησης θα ήταν ταχύτερος;

«Υπάρχει ένα πρόβλημα με την κάλυψη του σεισμού και ειδικά στην Ελλάδα, που έχουμε πολλές παρανομίες στα κτίρια και τις κατοικίες. Δυστυχώς ο περισσότερος κόσμος δεν το ξέρει, όπως και πολλοί ασφαλιστικοί σύμβουλοι. Για αυτό ο κόσμος είναι καλό να έχει έναν σύμβουλο εξειδικευμένο που γνωρίζει το αντικείμενο».

-Για να ασφαλιστεί ένα σπίτι και να μην υπάρχει πρόβλημα, πρέπει να είναι νόμιμο σε όλα τα σημεία του;

«Οι ασφαλιστικές εταιρείες και δη οι μεγάλες, σου λένε ότι μέχρι και πέρυσι υπήρχε η δυνατότητα να ασφαλιστεί, εκτός σεισμού, ένα σπίτι για φυσικές καταστροφές και χωρίς να έχει άδεια. Πλέον μετά τα όσα έχουν συμβεί, οι ασφαλιστικές εταιρείες έρχονται και λένε ότι το σπίτι πρέπει να είναι τουλάχιστον τακτοποιημένο.  Αλλά ένα σπίτι τακτοποιημένο, μπορεί να ασφαλιστεί από φωτιά, καιρικά φαινόμενα, κλοπή, βραχυκύκλωμα κτλ, δεν μπορεί όμως από σεισμό.

Μας ρωτάνε οι ασφαλιστικές εταιρείες όταν πάμε να κάνουμε την ασφάλιση «το σπίτι είναι νόμιμο;». Ο πελάτης δε γνωρίζει και στο λέει «ναι». Άλλο όμως νόμιμο και άλλο τακτοποιημενο, που σημαίνει απλά ότι έχει πληρώσει κάποιος τις αυθαιρεσίες του για κάποια χρόνια. Νομιμοποίηση σημαίνει ότι έχει πληρώσει  τα πάντα, πχ για έναν παράνομο όροφο σε ένα σπίτι. Συνεπώς μια ασφαλιστική αν δεν είναι νόμιμο ένα σπίτι δε θα το αναλάβει για σεισμό, αφού δε θα καλύπτεται στο κομμάτι της στατικής επάρκειας. Η τακτοποίηση καλύπτει τις ασφαλιστικές στα υπόλοιπα θέματα.

Σε αυτό το σημείο να πούμε ότι αν ο ασφαλιστικός  σου σύμβουλος, δεν σε έχει προφυλάξει λέγοντας ότι το σπίτι δεν πληροί τις προϋποθέσεις και γίνει ένας σεισμός, όπως στο Αρκαλοχώρι, εκεί πιθανότατα δεν υπήρξαν αποζημιώσεις. Εκεί όμως δε φταίει η ασφαλιστική εταιρεία.

Οπότε στο κομμάτι του σεισμού απαιτείται προσοχή γιατί αλλάζει εντελώς η προσέγγιση της ασφάλισης και η τιμολόγηση, καθώς η Κρήτη και γενικά η Ελλάδα είναι μια περιοχή που είναι στο «κόκκινο».

Φοβούνται πολύ οι ασφαλιστικές εταιρείες το σεισμό, με συνέπεια το κόστος να διπλασιάζεται ή και να τριπλασιάζεται. Και πάλι είναι όμως μικρό το κόστος γι’ αυτό που προστατεύεις.

-Η διαδικασία για να φτάσει κανείς στο σημείο να αποζημιωθεί είναι εύκολη ή χρονοβόρα;

«Για μένα είναι φυσιολογική. Κάνουμε αναγγελία ζημιάς. Καλούμε τον πραγματογνώμονα. Ερχεται και βλέπει τη ζημιά. Στέλνουμε στα κεντρικά την αναφορά και έπειτα ζητάμε προσφορές αποκατάστασης. Και σε 15-20 μέρες βγαίνει ο φάκελος και προχωρά η αποζημίωση. Υπήρχαν όμως και καιρικά φαινόμενα, τα οποία προκάλεσαν ζημιές, όπως στο Μάτι, στη Χερσόνησο ή στο Βόλο, που οι αποζημιώσεις βγήκαν με ταχυπληρωμές, μέσα σε μία μέρα. Πάρθηκαν αποφάσεις δηλαδή, ώστε οι πληρωμές να γίνουν με βάση την πρώτη εκτίμηση. Σκεφτείτε ιδιοκτήτη σπιτιού να βλέπει μία μέρα μετά τον όλεθρο, 150.000 ευρώ στον λογαριασμό του.

-Μιας και το περιβάλλον όπως είπαμε αλλάζει, φοβούνται οι ασφαλιστικές εταιρείες να ασφαλίσουν έναν πολίτη, ο οποίος μένει σε μια περιοχή επίφοβη για καταστροφή;

«Οι ασφαλιστικές εταιρείες κάθε χρόνο προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα που υπάρχουν. Η συζήτηση έχει ξεκινήσει σε παγκόσμιο επίπεδο, σε ότι αφορά την αντιμετώπιση των φυσικών φαινομένων. Που σημαίνει ότι τα μέτρα ειδικά από τις μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες, με βάση και τις οδηγίες από τις αντασφαλίστριες εταιρείες, θα αλλάζουν. Παλαιότερα η πραγματικότητα ήταν ότι ο σύμβουλος παρακαλούσε τον πολίτη να ασφαλιστεί, όμως αυτό θα αντιστραφεί. Μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, υπάρχουν ασφαλιστικές που δεν θα αναλάβουν κάποιον αν δεν πάρει ο ίδιος κάποια μέτρα προφύλαξης. Γιατί ένα συμβάν είναι βέβαιο ότι θα ξαναγίνει κάποια στιγμή. Οπότε τα μέτρα θα αυστηροποιηθούν και τα ασφάλιστρα θα αυξηθούν, όχι όμως σε μεγάλο βαθμό. Για μένα είναι δικαιολογία αν κάποιος έχει ανασφάλιστο το σπίτι του ή το ξενοδοχείο του, όταν μιλάμε για μικρά ποσά. Το κομμάτι των φυσικών φαινομένων θα φέρει αλλαγές στον τρόπο ασφάλισης. Αυτό είναι δεδομένο, ειδικά για τους επαγγελματικούς χώρους.

Ήδη από φέτος μπήκαμε σε διαδικασία ασφάλισης επιχειρήσεων με μεγάλο τζίρο. Κάτι που θα προσαρμοστεί και για επιχειρήσεις με τζίρο ως 500.000 ευρώ. Γιατί η καταστροφή μιας επιχείρησης παίζει σημαντικό ρόλο στην Οικονομία, αφού όταν καταστρέφεται μια επιχείρηση, καταστρέφεται το προϊόν, η παραγωγική διαδικασία.

-Γιατί όμως ο κόσμος φοβάται ακόμη να προχωρήσει τη διαδικασία ασφάλισης του;

«Γιατί ο μέσος Έλληνας δεν θέλει να πληρώνει αλλά έχει απαίτηση κάποιος να του βρίσκεται στο πρόβλημα. Ο Έλληνας, όταν διασκεδάζει λατρεύει τον Δυτικό τρόπο ζωής αλλά όταν πρέπει να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα, αγαπάει τον κρατισμό. Θέλει να εξαρτιέται πλήρως από το κράτος. Δυστυχώς αυτό είναι δύσκολο να συνεχιστεί. Υπήρχε παλαιότερα η άποψη πως υπάρχει έλλειψη ασφαλιστικής συνείδησης. Προσωπικά δεν το δέχομαι. Είναι θέμα επιλογής και προτεραιοτήτων».

-Ωστόσο υπάρχει καχυποψία με τις ασφαλιστικές...

Πριν από 15 περίπου χρόνια, η εποπτεία των ασφαλιστικών εταιρειών ελέγχεται από την ΤτΕ και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα. Τα αποθεματικά πλέον δεν είναι ούτε επιταγές, ούτε οικόπεδα. Είναι ζεστό χρήμα το οποίο αποτελεί θεματοφύλακα για τον κόσμο.  Οι μεγάλες εταιρείες έχουν τεράστιο δείκτη φερεγγυότητας. Ο νέος κανονισμός είναι αυστηρός και αποτέλεσε την αιτία που πολλές ασφαλιστικές έκλεισαν πριν μερικά έτη. Θα πάμε σε μεγάλες εξαγορές εταιρειών, έχοντας γίνει ένα ξεσκαρτάρισμα. Κατά την προσωπική μου άποψη πρέπει να μείνουν 5-6 μεγάλες εταιρείες. Ο πληθυσμός της Ελλάδας δεν σηκώνει παραπάνω, χωρίς να αναφέρομαι σε εταιρείες που προέρχονται από τρίτες χώρες και οι οποίες κατά βάση ασφαλίζουν αυτοκίνητα. Αναφέρομαι σε εταιρείες που ελέγχονται από τον κανονισμό solvency. Εδώ και πολλά χρόνια είχαμε ακούσει για αυτό τον κανονισμό και ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες θα ελέγχονται αυστηρά. Αυτός ο κανονισμός έφερε τον σεισμό και σασμό ταυτόχρονα, οδηγώντας σε κλείσιμο πολλές εταιρείες. Και αυτό έγινε γιατί τα καιρικά φαινόμενα, η Υγεία και η σύνταξη δεν μπορούν να μείνουν κάτω από τη σκέπη των κρατών. Άρα έπρεπε να μπει και η ιδιωτική πρωτοβουλία, με έλεγχο. Όχι για να τα πάρουν οι ιδιώτες, αλλά για να γίνει μια σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα. Αυτό το βλέπουμε ήδη στην Υγεία και θα το δούμε και στη Σύνταξη, αλλά και στην προστασία των φυσικών φαινομένων».

-Τώρα σε σχέση με τον ΕΝΦΙΑ και τα όσα ακούγονται για την ασφάλιση των κατοικιών, τι ακριβώς ισχύει;

«Από την κυβέρνηση πάρθηκε η απόφαση να δοθεί ένα κίνητρο σε όσους είχαν κάλυψη περιουσίας να παίρνουν μια έκπτωση από τον ΕΝΦΙΑ. Παρουσιάστηκαν κάποια προβλήματα και πολλοί είπαν ότι δε θα έπρεπε να περιλαμβάνει κάποιες καλύψεις ως προς την κατάρτιση του ασφαλιστηρίου. Πχ, γιατί ένα διαμέρισμα στον τρίτο να χρειάζεται κάλυψη φυσικών φαινομένων. Για να το ξεκαθαρίσουμε, κατά βάση, στις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες, όταν επιλέγεις την προστασία της φωτιάς που είναι και το βασικό κομμάτι κάλυψης, έχεις πάρει και το 90% των καλύψεων, όπως τα καιρικά φαινόμενα. Η ελάχιστη κάλυψη είναι η φωτιά, τα καιρικά φαινόμενα, η πτώση δέντρου και κεραυνού, συν το σεισμό που είναι συμπληρωματική κάλυψη. Αυτά ζήτησαν και θεωρώ πως δεν είναι κάτι τρομερό.

Και θα σας πω ένα παράδειγμα: Στο χαλάζι που είχε πέσει πριν τρία χρονια στα Μάλια, δόθηκαν αποζημιώσεις σε σπίτια που ήταν σε όροφο, για θερμοπροσόψεις που είχαν διαλυθεί, αλλά και για ρολά πορτών. Το ίδιο ισχύει και στις πολυκατοικίες που καλύπτουν και τους κοινόχρηστούς χώρους. Υπάρχει κάλυψη που συμπεριλαμβάνεται στο ασφαλιστήριο, ως προέκταση του ασφαλιστηρίου, με ποσοστό του κεφαλαίου, για κοινόχρηστους χώρους. Δεν είναι δικαιολογία για να γλυτώσω 20 ευρώ, να μην έχω μέσα στις καλύψεις τα καιρικά φαινόμενα. Η συζήτηση δεν πρέπει να περιστρέφεται γύρω από το ερώτημα, αν πρέπει να καλύπτομαι, γλυτώνοντας ένα 10% του κόστους. Γιατί αυτός δεν είναι βασικός λόγος για να ασφαλίσουμε την περιουσία μας».