Σταθμός Ατμοσφαιρικών Μετρήσεων Φινοκαλιά Λασιθίου: Οι μετρήσεις που μας ανησυχούν αλλά και μια θετική καταγραφή (ΦΩΤΟ)

Τριάντα χρόνια λειτουργίας συμπληρώνει φέτος ο  Σταθμός Ατμοσφαιρικών Μετρήσεων του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης που λειτουργεί στο Φινοκαλιά Λασιθίου από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Χημικών Διεργασιών (ΕΠΕΧΗΔΙ) .

Πρόκειται για ένα σταθμό ο οποίος στην πορεία των ετών εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς για την μέτρηση της  ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη χώρα μας και γενικότερα για το ατμοσφαιρικό περιβάλλον της Ν.Α. Μεσογείου.

Το Newshub.gr επικοινώνησε με την Μαρία Κανακίδου, καθηγήτρια υπολογιστικής χημείας περιβάλλοντος και διευθύντρια του Εργαστήριου Περιβαλλοντικών Χημικών Διεργασιών, η οποία και μας εξήγησε πως  ο Σταθμός του Φινοκαλιά, που λειτουργεί στην περιοχή αυτή από το 1993, παρέχει σε συνεχή βάση δεδομένα επιφανειακού όζοντος με αφετηρία το 1998 και αιωρούμενων σωματιδίων από το 2004.

Δυστυχώς οι επιστήμονες που καταγράφουν τις μετρήσεις του Σταθμού, αναφορικά με τα αέρια του Θερμοκηπίου, διαπιστώνουν μια συνεχή αύξηση τους, χρόνο με το χρόνο, η οποία οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη, κατάσταση που έχουμε αρχίσει όλοι να αντιλαμβανόμαστε.

Από την άλλη όμως ο Σταθμός του Φινοκαλιά μας μεταφέρει και μια θετική είδηση καθώς καταγράφει διαρκώς μειούμενες  εκπομπές διοξειδίου του θείου από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, μια που χρησιμοποιούνται καθαρότερα καύσιμα και ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, βιομηχανίες κι άλλες επιχειρήσεις, που ευθύνονται γι αυτές, έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα περιορισμού τους.

 Όπως περιγράφει η κ. Κανακίδου, η μείωση του διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα πέρα από το ότι κάνει καλό στην υγεία μας έχει ως αποτέλεσμα και την βελτίωση της ποιότητας του νερού της βροχής (οξύτητα) που καταλήγει στα φυτά, στο έδαφος, στον υδροφόρο ορίζοντα ή σε φράγματα, κι έτσι ωφελούμαστε διπλά.

Η επιλογή του σημείου

Ο σταθμός στο Φινοκαλία βρίσκεται κοντά στην βόρεια ακτογραμμή της Κρήτης στην κορυφή ενός λόφου με υψόμετρο 250 μέτρα.

Όταν πάρθηκε η απόφαση να λειτουργήσει αναζητήθηκε ένας τόπος με αιολικό δυναμικό που να μην δέχεται τοπική ρύπανση αλλά να μπορεί να λαμβάνει και να μετρά τη μεταφερόμενη ρύπανση από μεγάλες αποστάσεις.

Με αυτό το κριτήριο επιλέχθηκε ο λόφος στο Φινοκαλιά που ατενίζει απρόσκοπτα την θάλασσα σε τέτοια οπτική γωνία ώστε να καλύπτει το μεγαλύτερο ποσοστό ανέμων (περίπου 65%) που φθάνουν  εκεί, χωρίς τοπικές πηγές ρύπανσης.

Η κοντινότερη μεγάλη πόλη είναι το Ηράκλειο, το πλησιέστερο μικρό χωριό βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων, κι είναι σχεδόν ακατοίκητο, ενώ παρατηρείται έλλειψη σημαντικής ανθρωπογενούς δραστηριότητας σε μια απόσταση τουλάχιστον 15 χιλιομέτρων.

Έτσι ο Σταθμός μπορεί, μέσω των ανέμων, κυρίως βοριάδων, να δέχεται χημικές ενώσεις από μεγάλη απόσταση από τα αστικά κέντρα, για παράδειγμα της Αθήνας και της Κωνσταντινούπολης, από βιομηχανικές δραστηριότητες στα Βαλκάνια, τη Ρωσία και την κεντρική Ευρώπη, από μεγάλες πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή και τέλος από μεταφορά ερημικής σκόνης από την Σαχάρα.

Η σημασία του

Μέσα στα 30 χρόνια λειτουργίας του ο σταθμός έχει να επιδείξει σημαντικό έργο στην καταγραφή και μελέτη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη χώρα μας και όχι μόνο.

Είναι αυτή τη στιγμή ο παλαιότερος σταθμός στην περιοχή, ο μοναδικός στο είδος του σε ακτίνα 700 χιλιομέτρων και θεωρείται αντιπροσωπευτικός για τη χημική σύσταση της ατμόσφαιρας στην περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου.

Δεν είναι τυχαίο που ο Σταθμός του Φινοκαλιά προσελκύει έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον ενώ φιλοξενεί καινοτόμα πειράματα πεδίου και παρέχει πρόσβαση σε ερευνητές από το εξωτερικό για να πραγματοποιήσουν στοχευμένα πειράματα.

Η μοναδικότητα του σταθμού αντανακλάται στις πολυάριθμες επιστημονικές δημοσιεύσεις, μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές, επιστημονικά έργα που πραγματοποιούνται στον χώρο και τη συμμετοχή του στις σημαντικότερες διεθνείς ερευνητικές υποδομές και δίκτυα περιβαλλοντικών ερευνητικών σταθμών.

Είναι σημαντικό ν’ αναφέρουμε επίσης πως μέσω του προγράμματος Edu4Climate ο Σταθμός του Φινοκαλιά συνεισφέρει τα τελευταία χρόνια και στην εκπαιδευτική διαδικασία καθώς δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να μάθουν και να πειραματιστούν αναφορικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση και την κλιματική αλλαγή.

Στο παλιό σχολείο του οικισμού του Νοφαλιά, λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα από το Φινοκαλιά, έχει δημιουργηθεί βάση για πειράματα ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν πρακτικά την κλιματική αλλαγή.

Στη συνέχεια επισκέπτονται και το Σταθμό στο Φινοκαλιά και βλέπουν από κοντά πως καταγράφονται τα δεδομένα της ατμόσφαιρας και τι δυσκολίες έχει το όλο εγχείρημα.

Σύμφωνα με την κ. Κανακίδου, μέσω του προγράμματος Leader,  προχωρά σε αυτή τη φάση η ανακαίνιση του δημοτικού σχολείου του οικισμού του Φινοκαλιά για να μπορεί, όσο γίνεται πιο κοντά στο Σταθμό, να αναπτυχθεί η εκπαιδευτική αυτή δραστηριότητα αλλά και να έχουν ένα χώρο οι ερευνητές από το εξωτερικό να συζητούν και να πραγματοποιούν σεμινάρια.

Παράλληλα υπάρχει σχεδιασμός και αναζητείται χρηματοδότηση ώστε να λειτουργήσει στο χώρο του ίδιου σχολείου κι ένας ξενώνας φιλοξενίας, μια και η περιοχή είναι απομακρυσμένη και οι μετακινήσεις για τους επιστήμονες δύσκολες.

Πως θα γιορτάσει τα 30 χρόνια λειτουργίας

Ο Σταθμός του Φινοκαλιά, όπως τονίσθηκε παραπάνω, θα γιορτάσει φέτος τα 30 χρόνια επιτυχημένης και παραγωγικής λειτουργίας του.

Στις 16 Ιουνίου, από τις 5 το απόγευμα ως τις 8.30 το βράδυ, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση στον Άγιο Νικόλαο, για τη δραστηριότητα που έχει αναπτύξει τις τρείς δεκαετίες ζωής του, παρουσία επιστημόνων από το εξωτερικό, ενώ την επόμενη ημέρα, 17 Ιουνίου, θα έχει ο Σταθμός του Φινοκαλιά ανοικτές πόρτες για όλους τους πολίτες που θα θελήσουν να δουν από κοντά πως συλλέγονται και αξιοποιούνται τα στοιχεία ατμοσφαιρικής ρύπανσης.