Η Κίνα τρομάζει παρά τους κλυδωνισμούς

Εδώ και 22 χρόνια, από τα τέλη του 2001, η Κίνα έχει αποτελέσει παράγοντα θεμελιωδών ανατροπών στην παγκόσμια οικονομία.

Μια χρονιά - ορόσημο, καθώς τότε εντάχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ως αναπτυσσόμενη οικονομία εξαρτημένη για την πρόοδό της από τις ανεπτυγμένες, αλλά εν ριπή οφθαλμού εξελίχθηκε στη δεύτερη οικονομία του κόσμου από την οποία εξαρτώνται η υπερδύναμη και όλες οι βιομηχανικές οικονομίες.

Αιφνιδίασε, έτσι, όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, τις μεγάλες οικονομίες που είχαν δείξει ολιγωρία και τις εξώθησε να αντιδράσουν όψιμα – οι ΗΠΑ με τον εμπορικό πόλεμο που της κήρυξε προ οκταετίας ο Ντόναλντ Τραμπ, και η Ε.Ε. με τις μάλλον διστακτικές ρυθμίσεις περιορισμού των εξαγορών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Και σήμερα βρίσκεται σε ένα νέο παράδοξο, πολύ βαθύτερο ίσως από αυτή τη δυσάρεστη για τη Δύση έκπληξη: εμπνέει εντεινόμενη ανησυχία στην υπερδύναμη και γενικότερα στον δυτικό κόσμο, που βλέπει τις κινεζικές βιομηχανίες να κυριαρχούν σε όλες τις πράσινες τεχνολογίες και την ίδια στιγμή στο εσωτερικό της κλονίζεται από ένα κοκτέιλ κρίσεων.

Οι κινεζικές βιομηχανίες είχαν κυριαρχήσει παγκοσμίως προτού αρχίσει η αποφασιστική παγκόσμια προσπάθεια για στροφή στην πράσινη οικονομία, με τις εξοντωτικά φθηνές εξαγωγές τους, που εκτόπιζαν τις βιομηχανίες των δυτικών οικονομιών και την επέλασή τους στις δυτικές επιχειρήσεις, τις οποίες εξαγόραζαν με ασυνήθη αδηφαγία. Οπως, όμως, κατέστησε σαφές στην πρόσφατη επίσκεψή της στην Κίνα η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών, Τζάνετ Γέλεν, με τη στροφή στην πράσινη ενέργεια είναι ανησυχητικό το επιθετικό προβάδισμα της δεύτερης οικονομίας του κόσμου σε όλες τις πράσινες τεχνολογίες, από τις μπαταρίες των ηλεκτροκίνητων οχημάτων και τα φθηνά ηλεκτροκίνητα οχήματα μέχρι τα κινεζικά φωτοβολταϊκά, που κατακλύζουν τις δυτικές αγορές, ρίχνοντας τις τιμές σε πρωτοφανή επίπεδα.

Η Κίνα παράγει το 80% των φωτοβολταϊκών παγκοσμίως και από το περασμένο έτος οι κινεζικές εταιρείες φωτοβολταϊκών JA Solar, Jinko Solar, Longi, CIS Solar, TCL Maxeon και Trina Solar πραγματοποιούν πραγματική επέλαση στην αμερικανική αγορά με επενδύσεις εκατομμυρίων δολαρίων σε μονάδες παραγωγής. Στην Ευρώπη, από το 2018 και μετά η Κίνα κατέκτησε μερίδιο αγοράς φωτοβολταϊκών που έφτασε στο 90%.

Ο κατακλυσμός από κινεζικά φωτοβολταϊκά είναι τέτοιος, ώστε συσσωρεύονται μεγάλα αποθέματα και παραμένουν στα λιμάνια. Δεν παύουν, πάντως, να απειλούν τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, που αδυνατούν να ανταγωνιστούν τις χαμηλές τιμές τους.

Στις ΗΠΑ ο κώδωνας του κινδύνου ήχησε έντονα στις αρχές του έτους όταν έγινε γνωστό ότι το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους η κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία BYD πούλησε περισσότερα ηλεκτροκίνητα οχήματα από την καινοτόμο αμερικανική Tesla. Σύντομο επρόκειτο να αντιστραφεί και πάλι η εικόνα, καθώς μέσα στο 2024 η Tesla είχε και πάλι περισσότερες πωλήσεις. Ωστόσο, η διαφορά της από την BYD βρίσκεται πλέον σε φθίνουσα πορεία, δεδομένου ότι το 2021 είχε πουλήσει 600.000 περισσότερα οχήματα, το 2022 400.000 περισσότερα και στο σύνολο του περασμένου έτους μόνον 230.000 περισσότερα. Και η επέλαση της Κίνας είναι γενικότερη, καθώς στη διάρκεια του 2023 οι εξαγωγές της σε ηλεκτροκίνητα, μπαταρίες λιθίου και φωτοβολταϊκά σημείωσαν αύξηση 30%, φτάνοντας στα 146 δισ. δολάρια.

Ντόμινο  

Επιχειρώντας να συνετίσει την Κίνα, η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών, Τζάνετ Γέλεν, επισήμανε πως οι βιομηχανίες της παράγουν περισσότερα «από όσα μπορεί να αντέξει η παγκόσμια αγορά». Η δήλωση ήταν ενδεικτική της νέας πραγματικότητας, αλλά και της ανησυχίας των ΗΠΑ, που εντείνεται από την εσωτερική συγκυρία στην Κίνα. Η υπερδύναμη, που εδώ και δύο χρόνια έχει ανακοινώσει πακέτο επιδοτήσεων ύψους 370 δισ. δολ. στις πράσινες επενδύσεις εντός ΗΠΑ, εκφράζει φόβους πως η παρατεταμένη κρίση της κινεζικής αγοράς ακινήτων θα οδηγήσει αναπόφευκτα το Πεκίνο σε μεγαλύτερη στήριξη του μεταποιητικού τομέα της Κίνας και ειδικότερα των πράσινων βιομηχανιών.

Από το 2021, οπότε κατέρρευσε ο κολοσσός ακινήτων της Evergrande, έχει ακολουθήσει Αρμαγεδδών στην κινεζική αγορά στέγης, καθώς την ίδια μοίρα είχαν αντίστοιχοι κολοσσοί όπως η Country Garden. Ετσι ο αριθμός των εταιρειών του κλάδου που πτώχευσε μόνον μέσα στο περασμένο έτος ανήλθε σε 233 ομίλους. Η κατάρρευση του κλάδου ήταν το αναμενόμενο αποτέλεσμα ενός ανεξέλεγκτου αναπτυξιακού μοντέλου που βασιζόταν στις αδιάκοπες επενδύσεις σε κατοικίες και οδήγησε την Κίνα σε μια παγκόσμια πρωτοτυπία: τις πόλεις – φάντασμα, που χτίστηκαν αλλά δεν κατοικήθηκαν ποτέ. Η πτώση του κλάδου ήταν αναπόφευκτο να συμπαρασύρει την κινεζική οικονομία, καθώς είχε φτάσει να αντιπροσωπεύει περίπου το 40% του ΑΕΠ. Πρωτίστως, όμως, έχει ήδη πλήξει καίρια τον τραπεζικό της κλάδο, καθώς έχουν αυξηθεί τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια.

Η εικόνα αναδύθηκε ανάγλυφα από τα στοιχεία που έδωσαν προ ολίγων ημερών οι μεγαλύτερες κινεζικές τράπεζες, με την Industrial & Commercial Bank of China να ανακοινώνει ότι τα κόκκινα στεγαστικά δάνειά της φτάνουν πλέον στο 9,6% του συνολικού χαρτοφυλακίου της και την Bank of Communications Co να ανακοινώνει αντίστοιχο ποσοστό 5%, όταν ένα έτος νωρίτερα δεν υπερέβαινε το 2,8%. Και οι τιμές των ακινήτων εξακολουθούν να υποχωρούν, τροφοδοτώντας και παρατείνοντας την κρίση.

Μαγνήτης για τους ξένους 

Από αύριο οι επίδοξοι αγοραστές θα συρρέουν στις μεγάλες αίθουσες της μεγαλύτερης εμπορικής έκθεσης που γίνεται στην Κίνα και θα προσπαθούν να βρουν σε καλές τιμές τα κινεζικά προϊόντα που κατακλύζουν τις αγορές των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Πρόκειται για την 135η έκθεση Canton Fair που διοργανώνεται, ενώ παράλληλα η Κίνα πραγματοποιεί μια στρατηγικής σημασίας αλλαγή πολιτικής στην προσπάθειά της να απεξαρτήσει την οικονομία της από την αγορά ακινήτων και να ενισχύσει τον μεταποιητικό της τομέα. Ακριβώς αυτή η στροφή έχει θορυβήσει την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, που βλέπουν πως οι δικές τους βιομηχανίες δεν θα μπορούν να ανταγωνιστούν τις κινεζικές και τα εξαιρετικά φθηνά προϊόντα τους.

Την ίδια στιγμή, όμως, οι διαρκείς μειώσεις στις τιμές παραγωγού αποτελεί αιτία ανησυχίας και στο εσωτερικό της Κίνας, καθώς πολλές βιομηχανίες της έχουν αποδυθεί σε έναν πόλεμο τιμών, σε μια προσπάθεια να διασφαλίσουν πελάτες εν μέσω μειωμένης ζήτησης. Οπως σχολιάζει ο Ζίβου Τσεν, καθηγητής Χρηματοπιστωτικών στη Σχολή Επιχειρήσεων HKU, οι λέξεις – κλειδιά στη φετινή έκθεση είναι «χαμηλές τιμές» ό,τι προϊόν κι αν αφορούν. Ο ίδιος εξηγεί πως «η εγχώρια ζήτηση για τα προϊόντα της Κίνας είναι πολύ μειωμένη σε σύγκριση με τα συνήθη επίπεδα και στις περισσότερες βιομηχανίες υπάρχει πλεόνασμα παραγωγής, γι’ αυτό και οι παραγωγοί αναγκάζονται να μειώνουν τις τιμές για να μπορέσουν να αυξήσουν τις εξαγωγές τους». Στη φετινή έκθεση αναμένεται να παρευρεθούν από αύριο και για τις επόμενες τρεις εβδομάδες περίπου 93.000 ξένοι επίδοξοι αγοραστές που θα εξετάσουν τα προϊόντα κάπου 28.600 παραγωγών οι οποίοι θα καλύπτουν όλο το φάσμα, από πολυθρόνες μασάζ και τηγάνια μέχρι διακοσμητικά κήπου.

Οι διοργανωτές υποστηρίζουν πως η έκθεση θα δείξει πρωτίστως τις προσπάθειες της Κίνας να ανέβει σε ανώτερη κατηγορία παραγωγής υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, ακολουθώντας και την εκστρατεία του προέδρου Σι για «νέες παραγωγικές δυνάμεις» στην οικονομία. Σύμφωνα, πάντως, με τον Κρις Λιν, που εκθέτει κάθε χρόνο τα προϊόντα του στην Canton Fair, «τα τελευταία χρόνια έρχονται για να δουν τα προϊόντα μας όλο και λιγότεροι επίδοξοι αγοραστές από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ». Και προσθέτει πως παλαιότερα ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ δυτικής χώρας έστελνε κάθε χρόνο πέντε έως οκτώ καλοντυμένα άτομα, αλλά τα τελευταία χρόνια μόλις ένα ή δύο και δεν δείχνουν ενδιαφέρον. Σύμφωνα, πάντως, με τον καθηγητή Χρηματοπιστωτικών Ζίβου Τσεν, δεδομένου του αδιάκοπου αποπληθωρισμού στις τιμές παραγωγού στην Κίνα, «οι ξένοι θα βρουν τις τιμές δελεαστικά χαμηλές, υπερβολικά χαμηλές για να αντισταθούν στον πειρασμό και μάλλον θα υπογράψουν αρκετές συμφωνίες».

Διαπιστώνοντας τον αντίκτυπο της κρίσης στον τραπεζικό κλάδο, το Πεκίνο προχωράει από τις αρχές του έτους στη μεγαλύτερη εκστρατεία συγκέντρωσης του τραπεζικού κλάδου με συνεχείς συγχωνεύσεις τραπεζών –και ιδιαιτέρως τοπικών τραπεζών– σε τουλάχιστον επτά αγροτικές περιοχές, που είχαν καταγράψει διπλασιασμό του ποσοστού κόκκινων δανείων. Αναλυτές της Bridgewater Associates και της ελβετικής τράπεζας UBS είχαν επανειλημμένως προειδοποιήσει πως πρόκειται για «το πλέον αδιαφανές τμήμα του κινεζικού τραπεζικού τομέα». Την εικόνα επιβεβαιώνουν και οι δύο υποβαθμίσεις που έχει υποστεί η Κίνα σε ό,τι αφορά την πιστοληπτική της ικανότητα. Μετά τον οίκο Moody’s, που υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Κίνας τον Δεκέμβριο, μέσα στην εβδομάδα προχώρησε στην ίδια κίνηση και ο οίκος Fitch επικαλούμενος την υπερχρέωσή της, συνεπακόλουθο της κρίσης στην αγορά στέγης.

Στη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής της στην Κίνα η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν εξέφρασε την ανησυχία των ΗΠΑ, που βλέπουν την Κίνα ως υπαρξιακό κίνδυνο για την οικονομία τους και υπογράμμισε: «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι επιχειρήσεις μας και το εργατικό μας δυναμικό θα έχουν ευκαιρίες σε αυτές τις βιομηχανίες που θα είναι οι πλέον σημαντικές στο μέλλον».

Δικαιολογώντας την υποβάθμιση της προοπτικής της Κίνας σε αρνητική από σταθερή, ο οίκος Fitch τόνισε ότι «εξαιτίας της κρίσης στην αγορά στέγης έχουν μείνει χωρίς έσοδα οι περιφερειακές αρχές, με αποτέλεσμα να αυξηθεί το χρέος τους σε επίπεδα μη βιώσιμα» και προσέθεσε πως «οι προσπάθειες του Πεκίνου να απεξαρτήσει την οικονομία από την αγορά στέγης οδηγούν αναπόφευκτα σε αύξηση του χρέους της χώρας».

Αντικρούοντας την άποψη ότι η οικονομία της Κίνας αποδυναμώνεται σημαντικά, ο Aλμπερτ Παρκ, επικεφαλής των οικονομολόγων της Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, υπογράμμισε μέσα στην εβδομάδα πως η κινεζική οικονομία εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει σχεδόν το 50% του ΑΕΠ της περιοχής Ασίας – Ειρηνικού και θα παραμείνει ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος μοχλός ανάπτυξης, παρά την επιβράδυνσή της.