Στο μικροσκόπιο της Κομισιόν οι δαπάνες για τις φυσικές καταστροφές

Μόνιμους λογαριασμούς για κονδύλια φυσικών καταστροφών στους κρατικούς Προϋπολογισμούς, διαφάνεια στην απόδοση των κονδυλίων προς τους πληγέντες και μεγαλύτερη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στις ζημιές ζητά, μεταξύ άλλων, με έκθεσή της η Κομισιόν στη δημοσιονομική αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης.

Με δεδομένο ότι οι ζημιές από τις φυσικές καταστροφές αυξάνονται σταθερά τα τελευταία τρία χρόνια, η έκθεση θεωρεί απαραίτητη τη μεγαλύτερη εμπλοκή του τομέα των ιδιωτικών ασφαλίσεων στην κάλυψη ζημιών από φυσικές καταστροφές.

Μάλιστα, τονίζει ότι η κάλυψη ζημιών από φυσικές καταστροφές αποκλειστικά με κρατικά χρήματα, σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από το ύψος της ζημιάς, δημιουργεί και έναν "ηθικό κίνδυνο" σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Αυτό σημαίνει ότι, χωρίς οι ιδιώτες να προσπαθούν να ασφαλιστούν από φυσικές καταστροφές, επαφίενται στην αποζημίωση κατά 100% από κρατικούς πόρους. 

Σε μια προσπάθεια επιμερισμού του κόστους αποκατάστασης που έχουν ως επακόλουθο για τους κρατικούς Προϋπολογισμούς οι έκτακτες δαπάνες για την αποκατάσταση ζημιών από θεομηνίες, η έκθεση ζητά τη μεγαλύτερη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα των ασφαλειών τόσο για τον ιδιωτικό όσο και για τον δημόσιο τομέα. Ζητά, δηλαδή, εκτός από την ασφάλιση της ιδιωτικής περιουσίας, να εξεταστεί και η ασφάλιση μεγάλων δημόσιων υποδομών. 

Σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμό εκ μέρους των κρατών-μελών για την αντιμετώπιση ολοένα μεγαλύτερων πόσων που θα απαιτούν πλημμύρες, πυρκαγιές αλλά και σεισμοί, προτείνεται ένας σχεδιασμός 4 σταδίων.

Το σχέδιο φυσικών καταστροφών 

Στο πρώτο στάδιο, θα πρέπει να ανατεθεί σε μια κρατική Αρχή να αξιολογεί εκ των υστέρων το μέγεθος των ζημιών που συνεπάγεται η κάθε φυσική καταστροφή. Θα πρέπει να καταγράφει το αναλυτικό κόστος για την άμεση αρωγή νοικοκυριών και επιχειρήσεων και την αποκατάσταση βασικών υποδομών. Με βάση αυτό και μια όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική εκτίμηση για μελλοντικές ζημιές, θα πρέπει να προκύπτουν ποσά που θα πρέπει να εντάσσονται κάθε χρόνο στους κρατικούς Προϋπολογισμούς ως κονδύλια για την κάλυψη των ζημιών από φυσικές καταστροφές.

Στο δεύτερο στάδιο, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα σύστημα παροχής αρωγής σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις από συγκεκριμένους φορείς και με συγκεκριμένες διαδικασίες Αυτό, όπως τονίζεται, θα αποτρέψει καθυστερήσεις, γραφειοκρατία και αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ των φορέων αρωγής, που θα πρέπει να λειτουργήσουν γρήγορα και αποτελεσματικά.

Ως τρίτο βήμα αναφέρει τον ορισμό συγκεκριμένων ποσοστών αρωγής, τα οποία δεν θα αλλάζουν κατά περίπτωση. Η έγκριση και απόδοση πόρων θα πρέπει να γίνεται με διαφάνεια και ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες. Μάλιστα, προτείνεται ειδικά για τις πλημμύρες, οι οποίες είναι με μεγάλη διαφορά οι πιο συχνές φυσικές καταστροφές (49% του συνόλου), να δημιουργηθούν χάρτες με περιοχές υψηλής επικινδυνότητας, οι οποίες θα τυγχάνουν ειδικής αρωγής. 

Παράλληλα με το κύριο μέρος του εντοπισμού και της κάλυψης των αναγκών, θα πρέπει τα κράτη-μέλη να κάνουν σε ετήσια βάση έναν εκ των υστέρων υπολογισμό του κόστους, τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Τούτο, σε συνδυασμό με την πραγματική αποκατάσταση των ζημιών, ώστε να μπορούν να γίνονται επεκτάσεις ή βελτιώσεις στη διαχείριση πόρων και μέσων για να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. 

Πρώτη η Ελλάδα σε αιτήσεις 

Με βάση τα στοιχεία του Ειδικού Ταμείου Αλληλεγγύης της Ε.Ε., η Ελλάδα ήταν στο τέλος του 2021 η χώρα η οποία είχε κάνει συνολικά τις περισσότερες αιτήσεις για την παροχή κοινοτικής συνδρομής για την κάλυψη ζημιών από φυσικές καταστροφές. Συγκεκριμένα, την περίοδο 2002-2021 η Ελλάδα είχε 14 αιτήσεις συνδρομής, έναντι 12 της γειτονικής Ιταλίας. Με βάση νεότερα στοιχεία του ΥΠΕΘΟ, οι αιτήσεις αρωγής μέχρι και το τέλος του 2023 έχουν αυξηθεί στις 18. Η αρωγή που έχει λάβει η χώρα μας από το Ειδικό Ταμείο Αλληλεγγύης είναι περίπου 200 εκατ. ευρώ. Πρώτη και με διαφορά είναι η γειτονικής μας Ιταλία, η οποία από την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης έχει βοηθηθεί με κονδύλια ύψους 3,3 δισ. ευρώ. Πάντως, η έκθεση δεν κάνει πουθενά λόγο για την ανάγκη αύξησης των κονδυλίων του Ταμείου Αλληλεγγύης από τα περίπου 500 εκατ. ευρώ που είναι διαθέσιμα σε ετήσια βάση για την κάλυψη του συνόλου των χωρών της Ε.Ε.