Αυστραλία, Γαλλία και προσεχώς Ελλάδα: Πού απαγορεύεται η χρήση κοινωνικών δικτύων από ανήλικους

Σε ολοένα και περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο, το ζήτημα της πρόσβασης των ανηλίκων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίσκεται στο επίκεντρο έντονων πολιτικών και κοινωνικών συζητήσεων.

Από την Αυστραλία, που ψήφισε τον πρώτο νόμο πλήρους απαγόρευσης χρήσης social media για άτομα κάτω των 16 ετών, μέχρι την Κίνα, όπου εφαρμόζεται ειδικό καθεστώς περιορισμένης πρόσβασης και ωραρίου για τους ανήλικους χρήστες, οι κυβερνήσεις επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες για την ψυχική υγεία, την ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικότητας των παιδιών.

Στην Ευρώπη, χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία έχουν ήδη θεσπίσει αυστηρότερους κανόνες με γονική συγκατάθεση και ηλικιακά όρια, ενώ στην Ελλάδα δρομολογούνται μέτρα που προβλέπουν μπλοκάρισμα της πρόσβασης για παιδιά κάτω των 15.

Ωστόσο, η διεθνής αυτή τάση εγείρει κρίσιμα ερωτήματα: πού τελειώνει η προστασία και πού αρχίζει η λογοκρισία;

Αυστραλία: Η πρώτη χώρα παγκοσμίως που περιορίζει την πρόσβαση των ανηλίκων στα κοινωνικά δίκτυα

Η κυβέρνηση της Αυστραλίας στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την αποτροπή της πρόσβασης ανηλίκων στα κοινωνικά δίκτυα θα θέσει από τον φετινό Δεκέμβριο σε εφαρμογή ηλικιακούς περιορισμούς ώστε να αποτρέπει χρήστες κάτω των 16 ετών να δημιουργούν λογαριασμούς σε αυτά.

Μάλιστα, η συγκεκριμένη ρύθμιση αποσκοπεί στην προστασία της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων από κινδύνους όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying) και η έκθεση σε επιβλαβές περιεχόμενο.

Έτσι, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία κάνει την Αυστραλία την πρώτη χώρα παγκοσμίως που επιχειρεί να περιορίσει την πρόσβαση των νέων στα κοινωνικά δίκτυα.

Πλατφόρμες που θα επηρεαστούν, όπως το Facebook, το Instagram, το TikTok, το Χ, το Snapchat και το Reddit καλούνται να λάβουν περαιτέρω μέτρα ώστε να εφαρμόσουν την κυβερνητική στρατηγική και να ενισχύσουν τις δικλείδες ασφαλείας. Μάλιστα, με βάση τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία, οι εταιρείες που δεν θα συμβάλουν σε αυτή την κατεύθυνση θα απειλούνται με πρόστιμα που μπορεί να φτάσουν ακόμη και τα 50 εκατομμύρια.

Από τις συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις, όμως, εξαιρούνται τα online παιχνίδια καθώς και εφαρμογές επικοινωνίας, όπως το WhatsApp και το Messenger Kids.

Ωστόσο, παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών θα εξακολουθήσουν να έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε περιεχόμενο στα κοινωνικά δίκτυα, το οποίο δεν θα απαιτεί λογαριασμό για τη θέασή του.

Το παράδειγμα της Νορβηγίας

Στη Νορβηγία, με βάση τα επίσημα στοιχεία που παρατίθενται στον ιστότοπο της νορβηγικής κυβέρνησης, το 72% των παιδιών ηλικίας 9 έως 12 ετών χρησιμοποιούν πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων, με το 75% του πληθυσμού να υποστηρίζει την πρωτοβουλία για ηλικιακή επαλήθευση στα κοινωνικά δίκτυα και το 60% να θεωρεί πως η κυβέρνηση και όχι οι πλατφόρμες θα πρέπει να θέσουν ηλικιακά όρια για την χρήση των κοινωνικών δικτύων.

Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση της χώρας από τον Ιούνιο του 2025 έχει θέσει σε δημόσια διαβούλευση αρκετές συμπληρωματικές ρυθμίσεις όσον αφορά στην πρόσβαση των ανηλίκων στο ίντερνετ και στα κοινωνικά δίκτυα.

Ενδεικτικά:

• Προσαρμόζει τον κανονισμό GDPR, ανεβάζοντας το ηλικιακό όριο για τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων στα 15 από τα 13 έτη που ήταν μέχρι τώρα
• Έθεσε υγειονομικές συστάσεις αναφορικά με τον χρόνο έκθεσης των ανηλίκων σε οθόνες, στα κοινωνικά δίκτυα και εν γένει στο διαδίκτυο
• Αφαίρεσε τα κινητά τηλέφωνα από τα σχολεία
• Έθεσε σε ισχύ νομοθετικό πλαίσιο με βαρύτερες ποινές για όσους παραβιάζουν τη νομοθεσία σχετικά με διαφημίσεις που απευθύνονται στους νέους

Ωστόσο, εξαιρέσεις θα υπάρχουν για τα βιντεοπαιχνίδια και τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες που σχετίζονται με εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Ο πρωθυπουργός της χώρας Jonas Gahr Stør, ανακοινώνοντας τον περασμένο Ιούνιο τα μέτρα που προτίθεται να λάβει η κυβέρνησή του τόνισε μεταξύ άλλων:

«Πρόκειται για μια από τα πιο πιεστικές κοινωνικές και πολιτιστικές προκλήσεις της εποχής μας και δεν μπορεί να λυθεί μόνο μέσω μέτρων που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο. Στοχεύουμε να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή συνεργασία, ώστε να διασφαλίσουμε ένα ασφαλές ψηφιακό περιβάλλον για τα παιδιά και τους νέους».

Γαλλία: Απαγόρευση της χρήσης κοινωνικών δικτύων σε ανηλίκους κάτω των 15 ετών

Ήταν το φετινό καλοκαίρι, έπειτα από τη δολοφονία καθηγητή από 15χρονο σε σχολείο στην Haute-Marne, όταν ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, σε συνέντευξή του στην κρατική τηλεόραση της χώρας ανακοίνωσε την πρόθεση της κυβέρνησής του στο επόμενο χρονικό διάστημα να λάβει συγκεκριμένα μέτρα που θα απαγορεύουν σε ανήλικους κάτω των 15 ετών την πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα.

Ήδη οι γαλλικές αρχές επιχειρούν να αναγκάσουν συγκεκριμένες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων όπως το Χ, το Reddit, το Bluesky και το Mastodon, να εισάγουν ηλικιακή επιβεβαίωση, κατατάσσοντάς τες ως «πορνογραφικά σάιτ».

Κίνα: Χρονικοί περιορισμοί και «κόφτες»

Η κυβέρνηση της χώρας έχει εισαγάγει μια συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση για ανηλίκους που εφαρμόστηκε σε εθνικό επίπεδο από τον Απρίλιο του 2025 και αφορά σε όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ο σκοπός είναι να εξασφαλιστεί ότι οι χρήστες κάτω των 18 βλέπουν μόνο περιεχόμενο κατάλληλο για την ηλικία τους.

Υπάρχουν προτεινόμενοι ή σε εφαρμογή περιορισμοί χρόνου χρήσης των κοινωνικών δικτύων για παιδιά, όπως κλείσιμο εφαρμογών μετά από κάποια ώρα, υπενθυμίσεις, απαγόρευση χρήσης μεταξύ 10 μ.μ. και 6 π.μ. για ανηλίκους.

Επίσης, εφαρμογές και πλατφόρμες οφείλουν να παρουσιάζουν περιεχόμενο που θεωρείται «ηθικά αποδεκτό» και σύμφωνα με τις «προοδευτικές πολιτιστικές» και «κοινωνικές αξίες» της χώρας.

Την ίδια ώρα, σε τοπικό επίπεδο, όπως στη Σανγκάη, υπάρχουν οδηγοί που απαγορεύουν σε ανηλίκους κάτω των 16 ετών να κάνουν ζωντανές αναμεταδόσεις στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.