Ενας maestro και δυό (όχι τόσο) ακραία σενάρια
Καθώς ο κόσμος παρακουλουθεί έγκλειστος, τις υγειονομικές εξελίξεις, ήρθαν, συνεχόμενα δυσμενή οικονομικά στοιχεία, εκατομμύρια αιτήσεις ανεργείας σε όλο το πλανήτη, αλλά και η “σφαγή” στις αγορές πετρελαίου, για να τον προσγειώσουν και να επιβεβαιώσουν αυτό που αναφέραμε στο παρελθόν: το “άνοιγμα” και η επιστροφή στη κανονικότητα, θα είναι πιο δύσκολο από ότι το “κλείσιμο”... Είπα λοιπόν, αντί για μια κλασική ανάλυση των οικονομικών πεπραγμένων, να θείξω τρια πολύ “ευαίσθητα” και καθοριστικά, σημεία τους: ένα μεγάλο στρατηγό της γεωπολιτικής και δύο “ακραίες” για τη συμβατική σκέψη, “αναφορές- σενάρια” (τα οποία όπως ίσως καταλάβατε, ο γράφων δε θεωρεί και τόσο “ακραία”...)
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απο την αρχή...
1) Η κατάρρευση των τιμών πετρελαίου, που έφτασαν να διαπραγματεύονται σε αρνητικές τιμές, (σχ.1) προκάλεσε σοκ στο παγκόσμιο οικονομικό (και πολιτικό) σύστημα. Δεκάδες αναλυτές επιδόθηκαν να εξηγήσουν τι το προκάλεσε. Το squeeze στα προθεσμιακά συμβόλαια Μαΐου, η έλλειψη αποθηκευτικών χώρων και άλλοι micro- παράγοντες, που όμως αντιπροσωπεύουν “δεντρα” και όχι το “δάσος”... Το τελευταίο καθορίζεται σε τρία κυριώς σημεία:
i) η δομή του συστήματος στις αγορές πετρελαίου (στο όνομα του βραχυπρόθεσμου efficiency) στερείται μεγάλης ευελιξίας και δυνατών “αμορτισέρ” για να αποροφήσει απότομους κραδασμούς. Έτσι, μεγάλες αποκλίσεις απο τα προσδοκόμενα μεγέθη προσφοράς και ζήτησης, μπορούν εύκολα, να το αποσταθεροποιήσουν.
ii) Ο κόσμος δεν έχει καταλάβει, τι πραγματικά σημαίνει, η κατάρρευση ζήτησης, σε παγκόσμιο επίπεδο... Και αυτό λαμβάνει χώρα σήμερα, στους περισσότερους τομείς της οικονομίας και φυσικά σε αυτόν της ενέργειας.
iii) Τους τελευταίους μήνες, διεξάγεται ένα πολύπλοκο γεωπολιτικό“ παιχνίδι” στην “ενεργειακή σκακιέρα”... Η αρχή έγινε όταν πριν ένα μήνα, η Ρωσία αρνήθηκε να συμφωνήσει με τον ΟΠΕΚ για τη μείωση παραγωγής. Λίγο αργότερα η Σ.Αραβία ανακοίνωνε αύξηση της παραγωγής και “πόλεμο” τιμών... Ο διεθνής τύπος έγραφε για ψυχροπολεμικό κλίμα στις σχέσεις των δυό χωρών και ψυχολογική μάχη για το ποιός απο τους δύο, θα υποχωρήσει τελικά... Λίγες εβδομάδες αργότερα και με την πίεση του προέδρου των ΗΠΑ, οι επιμέρους παίχτες, κάθησαν στο τραπέζι και αποφάσιζαν μείωση παραγωγής κατα 10εκατ. βαρέλια. Ηταν πολυ λίγο και πολύ αργά... Η πτώση στη ζήτηση ήταν πάνω απο 13εκατ. βαρέλια/ημέρα (με ανοδική τάση) και έτσι, ανατροφοδότησε νέα πτώση τιμών, ώσπου φτάσαμε στο squeeze των τελευταίων ημερών... Όλοι μιλάνε για τον μόνο νικητή, τον Mohammad bin Salman, πρίγκιπα της Σ.Αραβίας. Είναι όμως έτσι; Κι αν όχι, ποιό είναι το “μυαλό” που κερδίζει, σε αυτό το πολυεπίπεδο παιχνίδι; Eκείνος, που όλη αυτή τη περίοδο, έμενε διακριτικά στο παρασκήνιο... Δεν είναι άλλος, απο τον μόνιμο πια κάτοικο του Κρεμλίνου, Β. Πούτιν, ο οποίος με ακόμα μία ιδιοφυή κίνηση πετυχε πολλαπλά οφέλη: α) Κατ’ αρχήν, μέτρησε πολύ σωστά τα δεδομένα: με την παγκόσμια οικονομία ( και την αμερικανική) σε επιβράδυνση, με τη ζήτηση σε διαρκή πτωτική τάση και με την αρνητικά, καταλυτική δράση, του COVID-19, ήξερε οτί ηρθε η ώρα, να δράσει: αφήνοντας όλους να πιστέψουν για σύννεφα στις σχέσεις του, με τον M. Bin Salman (με τον οποίο διατηρεί πολύ στενή φιλία) και αρνούμενος τη συμφωνία του Μαρτίου με τον ΟΠΕΚ, του έδεινε την τέλεια “πάσα”, για να κάνει τον “σκληρό” στα μάτια του υπόλοιπου κόσμου, να οδηγήσει την αγορά σε “πόλεμο τιμών” και να πετύχει το πρώτο μεγάλο χτύπημα στον πυρήνα της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ, που μόνο προβλήματα δημιουργούσε στους μεγάλους παραγωγούς. Αλλωστε, όλα αυτα τα χρόνια, οι περικοπές στη παραγωγή, αφορούσαν όλες τις χώρες, πλην των ΗΠΑ... Οι χιλιάδες μικρές και μεσαίες εταιρείες παραγωγής shale oil, κέρδιζαν μερίδια αγοράς, κρατώντας τη παραγωγή τους σταθερή ενώ οι άλλοι την μείωναν. Στη πλειοψηφία τους όμως, όλες αυτές οι εταιρείες, ήταν καταχρεωμένες και είχαν άμεση ανάγκη να πουλάνε σε τίμες με μ.ο. άνω των 56$/βαρέλι... Τώρα το ξεκαθάρισμα ξεκίνησε και οι επιλογές για τις περισσοτερες θα είναι, είτε εξαγορα τους από κάποια μεγάλη πετρελαϊκη, είτε ανακεφαλαιοποιήση απο το αμερικανικό κράτος, είτε χρεοκωπία...Αυτό το ξεκαθάρισμα, ήταν κάτι το οποίο ήθελαν και οι major εταιρείες παραγωγοί, που βλέπουν ευκαιρίες εξαγορών, αλλα και μεγαλύτερα μερίδια αγοράς.
β) απο την άλλη, ενω στην αρχή ο πρόεδρος Τραμπ, θα μπορούσε να πανυγηρίζει για τις χαμηλές τιμές πετρελαίου, (που θα ήταν όπως επανειλημμένα τόνισε “οι καλύτερες φοροαπαλλαγές” για τον καταναλωτή), στη ουσία ο Ρώσος πρόεδρος θα είχε επιφέρει ενα καίριο πλήγμα, στην αμερικανική οικονομία, σε ένα απο τους νευραλγικούς τόμεις της, τη χειρότερη για αυτή, δυνατή στιγμή...
γ) επιλέον, έχοντας πετύχει σε μεγάλο βαθμό, την απεξάρτηση απο το δολάριο (διαδικασία που μεθοδικά δρομολογεί εδώ και 4-5 χρόνια) και με μικρό κρατικό χρέος, θα μπορούσε να παρακολουθεί άνετος τον υπόλοιπο πλανήτη και ειδικά τις αναδυόμενες αγορές, να ζητούν απεγνωσμένα δολάρια για την οικονομική τους επιβίωση και με το χρόνο να κυλάει υπέρ του, να σχεδιάζει το επόμενο βήμα του.
Αφηνοντας όλους να νομίζουν οτι βγαίνουν νικητές απο αυτή την ιστορία, αλλα γνωρίζοντας οτι είναι ο Grand Maestro, μπορούμε να τον φανταστούμε, να χαμογελά πονηρά στο παρασκήνιο, κοιτάζοντας τους αγαπημένους κήπους του Μ. Αλεξάνδρου, στο Κρεμλίνο...
2) Η απάντηση των κεντρικών τραπεζών, στην οικονομική κρίση, ήταν σχεδόν άμεση και εντυπωσιακή σε μέγεθος. Λόγο του τελευταίου, η συμβατική σοφία είναι κάθετη στο γεγονός οτι μετά απο τόσο μεγάλη ένεση ρευστότητας, είναι βέβαιη η εμφάνιση πληθωρισμού, με επιθετικά ανοδική τάση. Το κρίσιμο ερώτημα είναι όμως τι θα γίνει εαν πριν την εμφάνιση πληθωρισμού έχουμε μια αντίστοιχη περίοδο, αποπληθωρισμού;;; Τα γράφηματα τόσο του βασικού επιτοκίου, όσο και αυτό 10ετούς ομολόγου, (σχ 3 και 4) υποδηλώνουν, ότι υπάρχεί μεγάλη πιθανότητα και τα δύο, να βρεθούν σε αρνητικές τιμές... Πως θα γίνει αυτό;;;
Σχ.3
Σχ.4
Οι ΚΤ με τις πολιτικές τους, εκτός απο το να κρατήσουν το σύστημα όρθιο, προσπαθούν να θέσουν τις σωστές νομισματικές προυποθέσεις για ανάπτυξη. Για το λόγο αυτό, επιδιώκουν να κρατάνε τα πραγματικά (αποπληθωρισμένα) επιτόκια χαμηλά ή και αρνητικά εαν γίνεται...
Όμως, οι ενέσεις ρευστότητας με τις οποίες τροφοδοτούν το σύστημα περνανε μέσα, απο το αντίστοιχο χρηματοπιστωτικό και όπως έχουμε ξαναπεί, η φθίνουσα ταχύτητα του χρήματος, δείχνει ότι η ρευστότητα παραμένει σε αυτό και μόνο ένα μικρό της μερος, περνάει στην πραγματική οικονομία(σχ.5). Παράλληλα, η κατάρρευση στη ζήτηση ( το ενεργειακό παράδειγμα είναι χαρακτηριστικό) και η καθίζηση στην οικονομική δραστηριοτητα, είναι έντονα αποπληθωριστικές και ανατροφοδοτούν το παραπάνω φαινόμενο. Ο πληθωρισμός λοιπόν είναι πολύ πιθανόν να είναι αρκετά αρνητικός για μια σημαντική χρονική περίοδο (-4, -5 ή -6%, ποιος ξερει...).
Το τρομερό (κυριολεκτικά) είναι, οτι σε μια τέτοια περίπτωση, τα πραγματικά επιτόκια δε θα είναι πια αρνητικά, αλλά αρκετά θετικά!!! Και η διαβρωτική τους δράση, στην οικονομική δραστηριότητα, κινδυνεύει να γίνει καταλυτική. Αυτός θα είναι ο χειρότερος εφιάλτης, για τη FED... Οταν “ξεμείνουν” απο επιτοκιακό οπλοστάσιο και το CPI γυρίσει αρνητικό! Αυτό θα είναι και το γεγονός που θα την αναγκάσει, να θέσει τα επιτόκια σε αρνητικά επίπεδα, και να δράσει στο χειρότερο οικονομικό περιβάλλον, χωρίς μάλιστα τα απαιραίτητα εργαλεία .
Οι πιθανότητες να πραγματοποιηθεί το παραπάνω σενάριο, είναι υπαρκτές και όχι αμελητέες. Εαν σε αυτό, προσθέσουμε την δολαριακή ασφυξία που σταδιακά παίρνει μεγαλύτερη δυναμική και δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές νομισματικές υποτιμήσεις, καταλαβαίνουμε οτι οι συνέπειες του, μπορεί να είναι καταστροφικές! Ο αποπληθωρισμός του χρέους είναι κάτι που πρέπει να αποφευχθεί! Οι οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις που θα ενεργοποιήσει, είναι ένας εφιάλτης, που πρέπει να κρατηθεί μακριά...
3) Μέσα απο τις κόντρες και τη δυσκολία εξεύρεσης κοινής λύσης στα συνεχόμενα Eurogroup, τα οποία φτάνουν πολλές φορές, στα όρια του γελοίου, χαμογέλασα όταν διάβασα, πριν μέρες, στο Reuters, ότι η Γερμανίδα Καγκελάριος, είναι ανοιχτή να συζητήσει όλα τα θέματα για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη: μεγαλύτερος προυπολογισμός, ευρωπαϊκά ομόλογα κ.α.
Φυσικά, η συμπαθέστατη Άνγκελα, δεν έγινε ξαφνικά, περισσότερο ευαίσθητη, στον ανθρώπινο και οικονομικό πόνο, των εταίρων της.. Η αλλαγή θα έρθει γιατί αυτή τη φορά και η Γερμανική οικονομία, έχει μεγάλη ανάγκη από βοήθεια... Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι ένα απο τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι, είναι οτι ο γερμανικός κολοσσός νοσεί και μάλιστα δομικά!!
Πως είναι δυνατόν;;; θα πει κάποιος...
Φανταστείτε δύο βασικές μορφές μόχλευσης όταν σχεδιάζουμε και δημιουργούμε οικονομικές δομές, τόσο σε macro όσο και σε micro επίπεδο... Τη γνωστή σε όλους χρηματοπιστωτική μόχλευση (financial leverage) και την παραγωγική μόχλευση (operational leverage). Κάθε μία, έχει τα υπερ και τα κατά της, αλλά ο κανόνας λέει, οτι απο ένα μέγεθος (μόχλευσης) και πάνω, δεν πρέπει με τίποτα να συνυπάρχουν! Η συνύπαρξη, σε περίοδο ύφεσης, γίνεται καταστροφική! Η Γερμανία, είναι μια χώρα που στρατηγικά, εδώ και πολλές δεκαετίες, επέλεξε την παραγωγική μόχλευση, ως βάση, στο οικονομικό της μοντέλο. Και μάλιστα, όχι στη κλασική, απλή, της μορφή. Είναι διάσημη για το οτι φτιάχνει, τεράστια, πολύπλοκα εξειδικευμένα μηχανήματα - κατασκευές απαράμιλλης ποιότητας και τεχνογνωσίας...
Το πρόβλημα είναι, οτι, για ένα τέτοιο βιομηχανικό περιβάλλον, όταν έρχεται η ύφεση, η πτώση στο τζίρο δεν είναι της τάξης του 5-10% όπως συμβαίνει σε άλλα είδη και τομείς ( π.χ. consumer goods products) αλλά βαθιά και μεγάλη (της τάξης του -20%, -30%, -40%!). Γι’ αυτό και δεν πρέπει να συνοδεύεται απο χρηματοπιστωτική μόχλευση... Εδώ όμως διαφαίνεται, ένα περιβάλλον, στο οποίο, η κατάρρευση στη ζήτηση, είναι πολυ πιθανό να διατηρηθεί και άρα η πτώση θα είναι δυνητικά μεγαλύτερη.
Η εξαγωγική ατμομηχανή, δέχεται το ένα χτύπημα μετά το άλλο... Με τη παγκόσμια ζητηση στο μηδέν, (θυμίζω οτι τα 2/3 των εξαγωγών της λαμβάνουν χώρα εκτός Ε.Ε.), τον πλήρη ανασχεδιασμό των καναλιών διανομής, τις επερχόμενες νομισματικές υποτιμήσεις, αλλά και τις τάσεις απομονωτισμού που ενισχύονται ανησυχητικά, το τοπίο δείχνει ακόμα πιο γκρίζο..
Το άλλο θέμα είναι, οτι μετά απο τόσα χρόνια φτηνού χρήματος, υπάρχει και μεγάλη χρηματοπιστωτική μόχλευση τόσο στις τράπεζες όσο και σε μια σειρά απο assets. Ο “χρυσός” κανόνας έχει παραβιαστεί...
Επιπλέον, στο τέλος του 2019 και ενώ η γερμανική οικονομία ήταν ήδη με το ένα πόδι στην ύφεση, το 18% των εταιρειών τους, θεωρούνταν “ζομπι”, που επιβίωναν οριακά και χάρη στον πολύ φτηνό δανεισμό.
Σύμφωνα με την ίδια έκθεση του ΟΟΣΑ, το 64% του συνόλου των εταιρειών, για σειρά ετών υποεπένδυαν και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ωστε να μην καλύπτουν ούτε την αντικατάσταση σε πάγεια assets, που είχαν αποσβεστεί και λειτουργικά απαξιωθεί! Η παραγωγικότητα είναι έτσι, χαμηλή, ενώ ο μέσος εργαζόμενος είναι ήδη στα “χαρακώματα” αφου, δεν είδε σημαντική αύξηση στο μισθό του (σε πραγματικά νούμερα), παρά την πολύχρονη ανάπτυξη, σε εθνικό επίπεδο.
Οι μεγάλες αποταμιεύσεις και τα πλεονάσματα σε εμπορικό και επίπεδο προϋπολογισμού, είναι σίγουρα, το μεγάλο “μαξιλάρι ασφάλειας” Η πιθανή μόχλευση τους, είναι μεν δυνατή και θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει την ανασύνταξη της οικονομίας. Το κακό είναι, ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει εν μέρει και ακόμα χειρότερα, δεν μπορεί, να αντικαταστήσει σε τίποτα, την έλλειψη ζήτησης απο το εξωτερικό, που είναι πλεόν, ζωτικής σημασίας...
Όλα τα παραπάνω, δείχνουν οτι ο Γερμανικός γίγαντας έχει άμεση ανάγκη τη “θαλπορή” της μεγάλης Ευρωπαϊκής αγκαλιάς, η οποία όμως με τη σειρά της, πρέπει να τροφοδοτηθεί σωστά με ευρωπαϊκη ρευστότητα, ωστε να δημιουργήσει την πολυπόθητη για τους Γερμανους ζήτηση...
Συνεπώς, η σκληρή στάση εντός των ευρωπαϊκών θεσμών, για έγκριση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων, (που τελικά θα μπορεί να περιλαμβάνουν και το πρώτο ενιαίο, Ευρωπαϊκό ομόλογο) πρέπει να θεωρηθεί ΚΑΙ ως πολιτικό θέατρο, που στόχο έχει, να προσφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη, απο διμερής διαπραγματεύσεις με καθένα απο τα κράτη - μέλη (αγαπημένο γερμανικό, διπλωματικό, “σπορ”...) αλλά και να προστατέψει το μόνο αλώβητο οπλο στη γερμανική φαρέτρα: το κερδοφόρο(!!!!)δανεισμό της (το 10ετές ομόλογο διαπραγματεύεται με απόδοση -0,47%!!!)
Πράγμα, που φυσικά θα αλλάξει άρδην, εαν φανεί προς τα έξω, οτι ο βασιλιάς, εαν όχι “γυμνός”, είναι το λιγότερο, “ελαφροντυμένος”...
Όταν ο Μαραντόνα έβαλε το δεύτερο γκολ, (εκείνο με το χέρι), στο διασημο παιχνίδι με την Αγγλία, στο Μεξικό, το 1986, δήλωσε ότι “ήταν το χέρι του Θεού”... Δε ξέρω εαν είναι ο Θεός, ή, οι συνθήκες τις κρίσης εν μέσω Κορονοϊού, αλλά, αντίθετα με ότι νομίζουν πολλοί, είμαι σίγουρος, πως είναι η χρυσή ευκαιρία της Ε.Ε., να προχωρήσει σε ένα άλλο μοντέλο, πιο λειτουργικό, πιο ανθρώπινο, πιο παραγωγικό και αναπτυξιακά ομοιογενές, για όλα τα κράτη μέλη του.
Αρκεί το “μέτωπο” στη “μάχη” διεκδικησης, να είναι συμπαγές. Και αποφασισμένο, πως σε αυτόν τον αγώνα, η νίκη είναι το μόνο αποτέλεσμα...
Καλή εβδομάδα σε όλους!
*Σημείωση: Οι απόψεις των αρθρογράφων αποτελούν προσωπικές θέσεις και δεν αποτελούν τυχόν θέσεις του newshub.gr
-
27 Μαρτιου 2024, 13:10Κρήτη: Τέσσερα ξενοδοχεία βγαίνουν στο σφυρί τον Απρίλιο σε Ρέθυμνο, Πλακιά και Χερσόνησο
-
27 Μαρτιου 2024, 07:59Λασίθι: Κινητοποίηση της Πυροσβεστικής για φωτιά στη Σητεία- Σε ύφεση το πύρινο μέτωπο
-
27 Μαρτιου 2024, 09:40Βολές στο κέντρο... της Τετάρτης!
-
27 Μαρτιου 2024, 21:07«Έφυγε» από τη ζωή ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης
-
27 Μαρτιου 2024, 10:56Τουριστική εκπαίδευση: Τι απάντησε το Υπουργείο στα αιτήματα των ξενοδοχοϋπαλλήλων της Κρήτης
-
27 Μαρτιου 2024, 12:10Επιτυχημένη η Ημέρα Καριέρας της Σ.Α.Ε.Κ Τουρισμού Κρήτης (ΦΩΤΟ)