«Αιχμάλωτος» του Νετανιάχου και της Χαμάς ο Τραμπ στη Μέση Ανατολή

Ένα διαρκές «πήγαινε-έλα» Αμερικανών αξιωματούχων εκτυλίσσεται τις τελευταίες ημέρες στο Ισραήλ. Δεν πρόλαβε καλά-καλά να αναχωρήσει ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζ.Ντ.Βανς και αμέσως κατέφθασε πίσω του ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Ο διεθνής τύπος φαίνεται πως έχει βρει και… τίτλο για αυτή τη σπουδή των Αμερικανών να ταξιδεύουν στο Ισραήλ μετά την υπογραφή της εκεχειρίας, το αποκαλούν «Bibi-sitting»!

Από τον σκωπτικό αυτό όρο γίνεται σαφής και ο απώτερος στόχος των αλλεπάλληλων επισκέψεων. Η Ουάσιγκτον δεν εμπιστεύεται τον Ισραηλινό πρωθυπουργό και την κυβέρνησή του και θέλει να τον έχει… από κοντά. Οι Αμερικανοί ανησυχούν μήπως ο Νετανιάχου προχωρήσει σε κάποια κίνηση είτε μέσα στη Λωρίδα της Γάζας είτε σε άλλο σημείο που θα πυροδοτήσει βίαιες αντιδράσεις μεταξύ των Παλαιστινίων.

Εκεί ακριβώς οφείλεται και ο αρκετά έντονος τρόπος με τον οποίο ο Βανς φρόντισε να ξεκαθαρίσει στον Νετανιάχου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρόκειται να ανεχθούν μια κίνηση προσάρτησης της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ. Η παρέμβαση του Αμερικανού αντιπροέδρου ήταν οριακά έξω από τα διπλωματικά πλαίσια, με αποτέλεσμα μερίδα του ισραηλινού τύπου να αναρωτιέται αν το Ισραήλ μετά την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας έχει γίνει προτεκτοράτο των ΗΠΑ ή συνεχίζει να είναι ανεξάρτητο κράτος.

Είναι σαφές ότι υπάρχει ιδιαίτερος εκνευρισμός στον Λευκό Οίκο σχετικά με το μέλλον της ειρηνευτικής διαδικασίας. Ο εκνευρισμός παράγεται από τον υψηλό βαθμό επισφάλειας που κρύβουν πλέον όλα τα επόμενα βήματα. Κάθε νέα εξέλιξη στο «μονοπάτι της ειρήνης» που έχει περιγράψει ο Τραμπ εξαρτάται αποκλειστικά σχεδόν από την συμμόρφωση δύο πλευρών που κρύβουν αμοραλισμό και ακραίες ενίοτε ανατροπές στις πολιτικές επιλογές τους, την ισραηλινή κυβέρνηση και την ηγεσία της Χαμάς.

Οι δύο αντιμαχόμενοι στη Γάζα μπορούν ανά πάσα στιγμή να τινάξουν στον αέρα το ειρηνευτικό εγχείρημα του Λευκού Οίκου, στο οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος και το επιτελείο του επενδύουν πολλά τόσο από πολιτική άποψη, όσο και από στενότερα οικονομική, καθώς είναι γνωστή η εμπλοκή μελών της οικογένειάς του στα αναπτυξιακά σχέδια για την περιοχή. Ήδη τουλάχιστον δύο φορές η εκεχειρία έφτασε οριακά στην ματαίωση, ενώ σε μία περίπτωση διακόπηκε για κάποιες ώρες, μετά από ένοπλη επίθεση σε Ισραηλινούς στρατιώτες, που είχε ως συνέπεια την πραγματοποίηση βομβαρδισμών εναντίον στόχων της Χαμάς.

Καθώς περνούν οι ημέρες είναι σαφές ότι η Ουάσιγκτον παραμένει ανήσυχη για τη δέσμευση των δύο πλευρών στην εφαρμογή της συμφωνίας, ενώ εξακολουθούν να παραμένουν αδιευκρίνιστα πολύ κρίσιμα σημεία της, όπως ο αφοπλισμός της Χαμάς, που είναι ίσως το μεγαλύτερο αγκάθι για να προχωρήσει και η περαιτέρω αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τον παλαιστινιακό θύλακα.

Ένα άλλο ακανθώδες ζήτημα είναι ο σχηματισμός των πλαισίων πολιτικού ελέγχου και δομών ασφάλειας για την επόμενη ημέρα. Ενώ οι συζητήσεις προχωρούν και οι εκατέρωθεν πλευρές έχουν αποδεχτεί τα βασικά σημεία, όπως η παρουσία δυνάμεων ασφαλείας από τρίτες χώρες στο έδαφος της Γάζας ή η συγκρότηση τοπικής κυβέρνησης από Παλαιστίνιους τεχνοκράτες, ωστόσο μένουν ακόμα να διευκρινιστούν κρίσιμα δεδομένα. Οι εκατέρωθεν πλευρές πρέπει να συμφωνήσουν για παράδειγμα, ποιες τελικά χώρες θα λάβουν μέρος στο πλαίσιο ασφαλείας -με το Ισραήλ πχ να βάζει βέτο για συμμετοχή της Τουρκίας, ενδεχομένως και του Κατάρ- αλλά και ποια θα είναι τελικά τα πρόσωπα που δεν θα έχουν σχέσεις με τη Χαμάς ώστε να αναλάβουν τα κρίσιμα πόστα.

Πέρα όμως από όλα τα καίρια σημεία που μένουν μετέωρα ακόμα σε σχέση με την επόμενη ημέρα στην ίδια τη Γάζα, στο εσωτερικό του Ισραήλ πυκνώνουν οι υπαινιγμοί δυσαρέσκειας για τον έλεγχο και την πίεση που έρχεται από τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα το τελευταίο διάστημα να ακούγονται ολοένα και πιο έντονα απόψεις για δυναμικές κινήσεις αλλού. Κάποιοι, ιδίως μέσα στην κυβέρνηση, εκφράζουν ανησυχία ότι το Ισραήλ συμμορφούμενο με την τάξη πραγμάτων του Ντόναλντ Τραμπ, μπορεί να χάσει το θετικό μομέντουμ να επιβάλει τους όρους του ευρύτερα.

Γι’ αυτό και εντείνεται η κινητικότητα από τη μεριά της Ουάσιγκτον, ώστε να προληφθούν τυχόν κινήσεις δημιουργίας τετελεσμένων εκτός Γάζας από τους Ισραηλινούς, όπως στην κατεύθυνση της Δυτικής Όχθης ή ακόμα και του Λιβάνου ή της Συρίας. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσουν κάποιοι και την κίνηση του Μαχμούντ Αμπάς να ορίσει τον πολιτικό του διάδοχο στην ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής. Οι Αμερικανοί ανησυχούν πραγματικά ότι μια αιφνιδιαστική κίνηση του Ισραήλ στα κατεχόμενα της Δυτικής Όχθης μπορεί να τινάξει στον αέρα ολόκληρη την ειρηνευτική διαδικασία με συνέπειες απρόβλεπτες για την περιοχή.

Η εξάρτηση της ισορροπίας στη Μέση Ανατολή αλλά και του… Νόμπελ Ειρήνης από την καλή θέληση του Νετανιάχου και της Χαμάς ανεβάζουν το θερμόμετρο για τον πρόεδρο Τραμπ. Δεν μπορεί να κάνει προς το παρόν πολλά πράγματα, ωστόσο, πέρα από το να εκτοξεύει απειλές προς την Χαμάς και να στέλνει κάθε λίγο «τοποτηρητές» στο Ισραήλ, που η παρουσία τους όμως εξάπτει τα αντανακλαστικά των ακροδεξιών κυβερνητικών εταίρων του Νετανιάχου, ρίχνοντας νερό στον μύλο της αστάθειας. Σχηματίζεται έτσι ένας φαύλος κύκλος υποσχέσεων, προσδοκιών και προκλήσεων γύρω από μια διαπραγμάτευση που προχωρά με αργά και βασανιστικά βήματα.