Βαρύ δημοσιονομικό τίμημα 6,5 δισ. ευρώ για τα μέτρα της ενεργειακής κρίσης

Βαρύ δημοσιονομικό τίμημα καλούνται να σηκώσουν τα δημόσια ταμεία εάν δεν υπάρξει πανευρωπαϊκή διευθέτηση για την αντιμετώπιση των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης κατά το πρότυπο της πανδημίας.

Εάν, δηλαδή, δεν υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο που θα οδηγεί είτε στην απευθείας χρηματοδότηση των μέτρων στήριξης από ευρωπαϊκό μηχανισμό είτε στην εξαίρεση των κρατικών δαπανών που θα προκύψουν στο πλαίσιο της ενεργειακής κρίσης από τον υπολογισμό του ελλείμματος, τότε εκτιμάται ότι θα δημιουργηθεί σοβαρό δημοσιονομικό ζήτημα.

Και αυτό διότι το κόστος των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι εξαιρετικά υψηλό.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι πρώτοι υπολογισμοί με βάση το τρέχον κόστος της ενέργειας (τιμές φυσικού αερίου και χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος) δείχνουν ότι, για να υπάρξει εξομάλυνση και επιστροφή των τιμών στα προ κρίσης επίπεδα, θα απαιτηθεί να "ματώσουν" τα δημόσια ταμεία με ένα ποσό που εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 6,5 δισ. ευρώ. 

Τόσο είναι το κόστος για την επιβολή πλαφόν στη χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος, με ταυτόχρονη αποζημίωση των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας για το επιπλέον κόστος που επωμίζονται εξαιτίας των υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για μια λύση που μοιάζει αρκετά με την πρόταση που υπέβαλε η Ισπανία στην Κομισιόν, για τη συγκράτηση των τιμών της ενέργειας, που έχουν εκτροχιαστεί εξαιτίας της κρίσης. 

Τα βήματα 

Επί της ουσίας, το κεντρικό σενάριο για την επιβολή πλαφόν προβλέπει τα εξής βήματα:

Πρώτον, την επιβολή πλαφόν στη χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος, η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα να εξομαλυνθούν πλήρως οι τιμές στη λιανική, για όλους τους καταναλωτές, οικιακούς και επαγγελματικούς, ανεξαρτήτως ύψους κατανάλωσης. Για παράδειγμα, αντί για χονδρεμπορική τιμή στα 316,93 ευρώ/MWh, που έχουμε μέχρι στιγμής τον Απρίλιο, θα επιβληθεί πλαφόν χονδρεμπορικής στα 89,5 ευρώ/MWh, που ήταν η τιμή τον Μάιο του 2021, πριν από το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης. 

Δεύτερον, την επιδότηση των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας ούτως ώστε να καλυφθεί το μεταβλητό κόστος των μονάδων, εξαιτίας της αύξησης του κόστους του φυσικού αερίου. Στην πράξη, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας θα λάβουν επιδότηση, καθώς το φυσικό αέριο, από τα 18,99 ευρώ/MWh τον Μάιο του 2021, βρίσκεται σήμερα στα 93,77 ευρώ/MWh, έχει δηλαδή πενταπλασιαστεί. 

Τρίτον, με τη χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος στα επίπεδα των 90 ευρώ/MWh θα εξομαλυνθούν οι λιανικές τιμές της ηλεκτρικής στα προ κρίσης επίπεδα. Ουσιαστικά, θα οδηγηθούμε σε μηδενισμό της περίφημης ρήτρας της οριακής τιμής του συστήματος, η οποία σήμερα ευθύνεται για την εκτίναξη των λογαριασμών ρεύματος, που καλούνται να επωμιστούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, ένα νοικοκυριό που σήμερα πληρώνει την κιλοβατώρα 29 σεντς, χωρίς τη ρήτρα αναπροσαρμογής θα επιστρέψει στα επίπεδα των 6-11 σεντς/κιλοβατώρα, όσο δηλαδή πλήρωνε πριν από την κρίση. 

Σενάρια χρηματοδότησης

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση των μέτρων, κεντρικό σενάριο της κυβέρνησης είναι ότι θα υπάρξει σε κεντρικό επίπεδο από την Ε.Ε. μια παρέμβαση, π.χ., με ένα κοινό ταμείο, που θα καλύψει τις έκτακτες ανάγκες που θα προκύψουν στα κράτη-μέλη από τη λήψη των μέτρων ή, εναλλακτικά, με την επιβολή ενιαίου πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου στην ολλανδική πλατφόρμα TTF, όπως έχει προτείνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κ. Μητσοτάκης. Σε περίπτωση που αυτό δεν συμβεί, πληροφορίες αναφέρουν ότι μελετάται ένα υβριδικό σχήμα χρηματοδότησης των μέτρων ύψους 6-6,5 δισ. ευρώ, που θα περιλαμβάνει:

- Ένα ποσό της τάξης των 2,5 έως 3,5 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σύμφωνα με πληροφορίες, θεωρείται εφικτό ένα μέρος του κόστους των μέτρων να καλυφθεί από το RRF και σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχει και συμφωνία με τις Βρυξέλλες. 

- Ένα ποσό της τάξης των 1-2 δισ. ευρώ θα προκύψει από τις πωλήσεις δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα. 

- Το υπόλοιπο κόστος προβλέπεται να καλυφθεί από το πλεόνασμα του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ, δηλαδή του λογαριασμού που αποπληρώνει τις μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 

Πάντως, η στήριξη ενός πακέτου μέτρων, το ύψος του οποίου μπορεί να φτάσει τα 6,5 δισ. ευρώ, συνεπάγεται μια σειρά από αλλαγές σε δημοσιονομικό επίπεδο, όπως:

-Αναθεώρηση του στόχου για το πρωτογενές έλλειμμα, με ανοιχτό το ενδεχόμενο αύξησης και του δημόσιου χρέους.

-Αξιοποίηση της θετικής επίπτωσης από την υπεραπόδοση της οικονομίας και την καλύτερη του αναμενομένου πορεία του ελλείμματος και της ανάπτυξης το 2021. 

-Αξιοποίηση πιθανών εσόδων από τη φορολόγηση των κερδών των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες θα κληθούν και εκείνες να συνεισφέρουν.

Εναλλακτικές λύσεις

Εκτός από το βασικό σενάριο που αφορά την επιβολή ανώτατου ύψους αμοιβής ανά μεγαβατώρα για όλους τους ηλεκτροπαραγωγούς, υπάρχουν και ακόμα τρία άλλα σενάρια:

- Το πρώτο αφορά την επιβολή πλαφόν αμοιβής ανά μεγαβατώρα που θα είναι διαφορετικό ανά τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής (φυσικό αέριο, λιγνιτικά, ΑΠΕ και υδροηλεκτρικά).

- Το δεύτερο αφορά συνδυασμό πλαφόν και επιδοτήσεων. 

- Το τρίτο αφορά μεγάλες αυξήσεις στις επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος χωρίς παρέμβαση στη χονδρική. 

Η τελική επιλογή των μέτρων θα γίνει τον Μάιο, με βάση και την πορεία των τιμών ενέργειας, ενώ η εφαρμογή θα ισχύσει από τον Ιούνιο. 

Υπενθυμίζεται ότι από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, οπότε και συστήθηκε το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, με κονδύλια που έχουν προκύψει από τα έσοδα των Δημοπρασιών των Ρύπων, αλλά και από τα Υπερπλεονάσματα του Ειδικού Λογαριασμού των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), έχουν διατεθεί συνολικά 2,5 δισ. ευρώ για επιδοτήσεις απευθείας στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου.