Γιατί η ξηρασία ανεβάζει τον πληθωρισμό τροφίμων;

Η παρατεταμένη ξηρασία που πλήττει την Ελλάδα, και πιο έντονα τελευταία, έχει αρχίσει να δημιουργεί σοβαρές επιπτώσεις στον αγροτικό τομέα, θέτοντας υπό απειλή την αγροτική παραγωγή και τελικά την οικονομική ευημερία των αγροτών, της αγροτικής οικονομίας αλλά και όλων των άλλων κλάδων της οικονομίας που συνδέονται με τον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα. Επίσης, οι περιοχές των οποίων οι οικονομίες τους κινούνται κυρίως από τους αγρότες θα αντιμετωπίζουν όλο και σοβαρότερα προβλήματα από την έλλειψη ρευστότητας.

Η έλλειψη βροχοπτώσεων και η υψηλή θερμοκρασία έχουν επηρεάσει κρίσιμες καλλιέργειες, όπως οι ελιές, το βαμβάκι, τα σιτηρά και γενικότερα το σύνολο των καλλιεργειών με αποτέλεσμα την μείωση της παραγωγικότητας και ταυτόχρονη αύξηση του κόστους παραγωγής λόγω των μεγαλύτερων απαιτήσεων σε ενέργεια, ώστε τελικά να αρδευτούν οι καλλιέργειες αυτές, σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας.

Ας δούμε σύντομα μερικά παραδείγματα του τι μπορεί να συμβαίνει γενικότερα σε κάποιες καλλιέργειες ή ομάδες καλλιεργειών.

Επιπτώσεις στις Ελιές και το Ελαιόλαδο

Η Ελλάδα, ως ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ελαιόλαδου παγκοσμίως, βιώνει ιδιαίτερα τις συνέπειες της ξηρασίας στην ελαιοπαραγωγή. Οι ελιές απαιτούν σταθερή προμήθεια νερού κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των καρπών, και η έλλειψη υγρασίας οδηγεί σε μείωση του μεγέθους και της ποιότητας των ελιών, μειώνοντας την παραγωγή ελαιόλαδου και αυξάνοντας τις τιμές αυτού στην αγορά. Η ελιά, όπως και άλλες καλλιέργειες είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στην ξηρασία, ωστόσο η έλλειψη νερού μειώνει την παραγωγικότητα της εκμετάλλευσης, με όλες τις οικονομικές συνέπειες.

Κρίση στην Καλλιέργεια Βαμβακιού

Το βαμβάκι, ένα από τα σημαντικότερα εξαγώγιμα αγροτικά προϊόντα της Ελλάδας, επίσης υφίσταται πλήγμα. Η ξηρασία έχει προκαλέσει σοβαρή μείωση στις αποδόσεις των καλλιεργειών, αναγκάζοντας τους αγρότες να αυξήσουν τη χρήση τεχνητού ποτίσματος, το οποίο ωστόσο οδηγεί σε περαιτέρω εξάντληση των υδάτινων πόρων και αύξηση του κόστους παραγωγής.

Συνέπειες της Ξηρασίας στις Καλλιέργειες Σιτηρών

Η παρατεταμένη ξηρασία επιβαρύνει σοβαρά τις καλλιέργειες σιτηρών προκαλώντας αλυσιδωτές συνέπειες στην αγροτική παραγωγή και την εθνική οικονομία. Σημαντικά είδη σιτηρών όπως ο σίτος, το κριθάρι και η καλαμπόκι επηρεάζονται από τις μεταβολές στην υγρασία και τη διαθεσιμότητα νερού.

Τα σιτηρά απαιτούν σημαντικές ποσότητες νερού κατά τις κρίσιμες φάσεις της ανάπτυξης και της ανθοφορίας τους. Η έλλειψη νερού λόγω ξηρασίας περιορίζει την ανάπτυξη των φυτών και μειώνει την παραγωγικότητα, καθώς τα φυτά αναπτύσσονται λιγότερο και παράγουν λιγότερους και μικρότερους καρπούς. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αυτές τις μέρες στις οποίες οι παραγωγοί αναγκάζονται να ποτίζουν σιτάρια, κριθάρια, αν και ξηρικές καλλιέργειες (παρά των απαγορεύσεων ποτίσματος τους από τους κανόνες της πολλαπλής συμμόρφωσης). Θα πρέπει να συνυπολογίζουμε πάντα πως η ανάγκη για τεχνητό πότισμα αυξάνεται σημαντικά σε περιόδους ξηρασίας, επιβαρύνοντας τους αγρότες με υψηλότερα κόστη παραγωγής ενώ ταυτόχρονα, η υπερβολική χρήση των υπόγειων υδατικών πόρων μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη εξάντληση και υποβάθμιση αυτών των πόρων.Επίσης, ενδεχόμενο στρες από τη ξηρασία μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα των κόκκων, καθώς τα φυτά που υποφέρουν από έλλειψη νερού συχνά παρουσιάζουν μειωμένη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.

Μακροπρόθεσμες Προκλήσεις και Προοπτικές

Από τα παραπάνω καταλαβαίνει κανείς πως η ξηρασία οδηγεί στη μείωση της παραγωγής και ταυτόχρονα στην αύξηση του κόστους παραγωγής, δύο παράγοντες που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε αυξήσεις τιμών των τροφίμων και κατά συνέπεια το καλάθι της νοικοκυράς γίνεται όλο και πιο ακριβό με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον ήδη επιβαρυμένο πληθωρισμό τροφίμων.

Επίσης, η μείωση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη εξάρτηση από εισαγόμενα τρόφιμα, τα οποία συχνά έχουν υψηλότερο κόστος λόγω μεταφορικών, δασμών και άλλων επιβαρύνσεων ενώ αν έρχονται από αναπτυσσόμενες χώρες, συχνά μπορεί να είναι αμφιβόλου ποιότητας.Η ξηρασία μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους πιο άμεσους και ισχυρούς φυσικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον πληθωρισμό τροφίμων, δεδομένου ότι προκαλεί άμεσες διαταραχές στην παραγωγή, την προσφορά και το κόστος των βασικών αγροτικών προϊόντων.

Οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις που επιφέρει η παρατεταμένη ξηρασία περιλαμβάνουν την ανάγκη για αλλαγή στις καλλιεργητικές πρακτικές και την υιοθέτηση πιο βιώσιμων μεθόδων όπως η εξοικονόμηση νερού και η ανάπτυξη ανθεκτικότερων ποικιλιών φυτών. Επιπλέον, η υιοθέτηση τεχνολογιών όπως η ακριβής γεωργία μπορεί να βοηθήσει τους αγρότες να διαχειρίζονται καλύτερα τους πόρους τους και να προσαρμόζονται στις αλλαγές του κλίματος. Η αντιμετώπιση της ξηρασίας απαιτεί μια συνδυασμένη προσέγγιση που θα ενσωματώνει την τεχνολογία, την πολιτική και την κοινωνική αλλαγή, με στόχο την προστασία των κρίσιμων αγροτικών πόρων και την ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας των αγροτικών κοινοτήτων στην Ελλάδα.