Ρεκόρ στο πλεόνασμα, έλλειμμα στις μεταρρυθμίσεις

Οι καλές δημοσιονομικές επιδόσεις του 2024, με το πρωτογενές πλεόνασμα-ρεκόρ 4,8% του ΑΕΠ, σε συνδυασμό με τη ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες, εξασφαλίζουν, όπως φαίνεται, δημοσιονομικό χώρο για πρόσθετες παροχές τουλάχιστον 1,4 δισ. ευρώ το 2026.

Ωστόσο, όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η οικονομία έχει επιπλέον ανάγκη από υψηλές επιδόσεις και στον μεταρρυθμιστικό τομέα για να συντηρήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μετά τη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και να αλλάξει «πίστα», όπως επισημαίνουν οι οικονομολόγοι.

Οι προκλήσεις παραμένουν, τόνισε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας την περασμένη εβδομάδα, στον απόηχο της ανακοίνωσης των υψηλών πλεονασμάτων, σημειώνοντας την ανάγκη, μεταξύ άλλων, μεταρρυθμιστικής συνέπειας και ενίσχυσης των παραγωγικών επενδύσεων.

Λίγες ημέρες πριν, σε συνέντευξή του στην «Κ», ο νομπελίστας καθηγητής του London School of Economics Χριστόφορος Πισσαρίδης επισήμαινε κι αυτός την ανάγκη πιο δραστικών και δύσκολων μεταρρυθμίσεων, ιδίως στο Δημόσιο και στην Παιδεία, και τόνιζε την ανάγκη στροφής σε κλάδους με εξωστρέφεια και υψηλή παραγωγικότητα και όχι πλέον μόνο στον τουρισμό.

Στην κυβέρνηση επιμένουν ότι οι μεταρρυθμίσεις προχωρούν – άλλωστε, υποστηρίζουν, η δημοσιονομική επιτυχία είναι κι αυτή αποτέλεσμα μιας μεταρρύθμισης, της ΑΑΔΕ, με τη χρήση εργαλείων για τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής. Ωστόσο αναγνωρίζουν πως πρέπει να γίνουν κι άλλα βήματα και μάλιστα σημειώνουν ότι η κυβέρνηση είναι ακόμη στο μέσον της θητείας της και έχει χρόνο –και πολιτικό κεφάλαιο– να συνεχίσει την προσπάθεια.

Στο πλαίσιο αυτό, κυβερνητική πηγή κατονόμαζε, μιλώντας στην «Κ», τις εξής προτεραιότητες:

1. Απλοποίηση του κανονιστικού πλαισίου του Δημοσίου. Αυτό περιλαμβάνει αφενός την αφαίρεση διαδικασιών που είναι περιττές και αφετέρου την απλοποίηση των υπολοίπων. Στόχος είναι η διευκόλυνση των πολιτών αλλά και των επιχειρήσεων, ώστε να τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα.

2. Επίσπευση της απονομής δικαιοσύνης. Είναι μια ανάγκη που μονότονα επαναλαμβάνεται από όσους μιλούν για τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, αλλά ακόμη βρισκόμαστε πολύ πίσω. Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί μείωση του χρόνου απονομής δικαιοσύνης στο 50%.

3. Ξένες επενδύσεις. Για την προσέλκυσή τους σχεδιάζεται ένα πιο αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο, με μείωση της γραφειοκρατίας, αλλά και βελτίωση των υποδομών, ψηφιακών και φυσικών. Επίσης, η εκπαίδευση και επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού θα προσανατολιστεί στην εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού.

Στην έκθεση αξιολόγησης του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου που κατέθεσε η κυβέρνηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την περασμένη Τετάρτη, προβλέπεται ρυθμός ανάπτυξης 2,3% για φέτος, αλλά το ίδιο το Μεσοπρόθεσμο προβλέπει ρυθμό 1,7% το 2027 και 1,5% το 2028, όταν θα έχει εκλείψει η όποια επίδραση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το ΔΝΤ μάλιστα είναι πιο απαισιόδοξο και προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης στο 1,4% τo 2027 και στο 1,5% το 2028. Η προοπτική αυτή προφανώς δεν είναι επαρκής ώστε να στηρίξει σύντομα τη σύγκλιση με τον μέσο όρο της Ε.Ε., που είναι το ζητούμενο. Η ενίσχυση του ρυθμού ανάπτυξης μετά την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης είναι αναγκαία και αυτή προϋποθέτει μεταρρυθμίσεις.

Στην κυβέρνηση, εξάλλου, υποστηρίζουν ότι και οι παροχές που θα δίνονται, βάσει του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου, θα έχουν στο εξής ως βασικό άξονα το αναπτυξιακό κομμάτι.

Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούν ότι εντάσσεται και η στήριξη της μεσαίας τάξης μέσω φοροελαφρύνσεων, που σχεδιάζεται να γίνει με το 1,4 δισ. ευρώ του εκτιμώμενου διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου. Η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος της μεσαίας τάξης, εξηγούν, θα μεταφερθεί στην οικονομία και θα τονώσει την ανάπτυξη.

Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών είναι επίσης ένα μέτρο με αναπτυξιακή διάσταση, καθώς ενθαρρύνει την αύξηση της απασχόλησης. Εκτός από τη μείωση τη φορολογίας εισοδήματος για τη μεσαία τάξη, η περαιτέρω ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων θα αποτελέσει προτεραιότητα. Αλλωστε, ήδη στο πλαίσιο των μέτρων 1,1 δισ. ευρώ που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, τα 500 εκατ. ευρώ αφορούν την ενίσχυση του ΠΔΕ, η οποία θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια.

Το 1,4 δισ. που προβλέπεται να εξασφαλισθεί για το 2026 (επιπλέον των πρόσφατων μέτρων 1,1 δισ. ευρώ που είναι μόνιμα) εκτιμάται ότι θα προέλθει κατά 900 εκατ. ευρώ από την υπεραπόδοση του προϋπολογισμού του 2024 και κατά 500 εκατ. από τη ρήτρα γενικής αποφυγής για τις αμυντικές δαπάνες. Η φοροδιαφυγή και η αύξηση των μισθών και της απασχόλησης βρίσκονται πίσω από την υπεραπόδοση των εσόδων του 2024, ενώ υπήρξε συγκράτηση και των δαπανών.

Επιπλέον δημοσιονομικός χώρος μπορεί να εξασφαλισθεί αν μειωθεί περαιτέρω η φοροδιαφυγή και η μείωση αυτή πιστοποιηθεί ως μόνιμη. Στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτό θα διαπιστωθεί τον Απρίλιο του 2026, μετά την ανακοίνωση των επίσημων δημοσιονομικών στοιχείων του 2025 από τη Eurostat.