Αντίστροφη μέτρηση για το shutdown στις ΗΠΑ

Λίγες ώρες απομένουν προκειμένου το Αμερικανικό Κογκρέσο να καταλήξει σε συμφωνία για τον νέο προϋπολογισμό. Αν αυτό δε συμβεί μέχρι τα μεσάνυχτα (ώρα ΗΠΑ) της Τετάρτης 30 Οκτωβρίου, τότε η αμερικανική κυβέρνηση θα περάσει αυτόματα σε καθεστώς shutdown.

Αυτό σημαίνει ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να «παγώσει» όλες τις μη απολύτως απαραίτητες λειτουργίες της, και να συνεχίσει μόνο εκείνες που σχετίζονται με την ασφάλεια, την υγεία, την εθνική άμυνα και άλλες κρίσιμες υπηρεσίες. Οι υπόλοιπες υπηρεσίες θα σταματήσουν προσωρινά, μέχρι να βρεθεί λύση για τη χρηματοδότηση.

Οι αγορές αυτή τη στιγμή δίνουν πολύ υψηλές πιθανότητες, της τάξης του 70%, το σενάριο αυτό να επαληθευτεί. Όπως σχολιάζει μάλιστα σε έκθεσή της η Commerzbank, λόγω της ακραίας πολιτικής πόλωσης στις ΗΠΑ, η κατάσταση αυτή τη φορά είναι ιδιαίτερα περίπλοκη.

Το πλαίσιο

Την 1η Οκτωβρίου ξεκινά το νέο δημοσιονομικό έτος στις ΗΠΑ και δεν έχει εγκριθεί ακόμη ένας σωστός προϋπολογισμός, βάσει του οποίου η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να προχωρήσει στις δαπάνες που προγραμματίζει.

Οι Ρεπουμπλικάνοι επιδιώκουν, έως ότου εγκριθεί ο προϋπολογισμός, να περάσουν ένα βραχυπρόθεσμο μέτρο χρηματοδότησης, γνωστό ως continuing resolution, αλλά για να το κάνουν χρειάζονται τη συναίνεση και κάποιων Δημοκρατικών στη Γερουσία. Κι αυτό, διότι τα νομοσχέδια που σχετίζονται με τον προϋπολογισμό στις ΗΠΑ απαιτούν ενισχυμένη πλειοψηφία 60 γερουσιαστών, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι διαθέτουν μόνο 53. Οι Δημοκρατικοί, από την πλευρά τους, ζητούν να ανακληθούν περικοπές στην ασφάλιση υγείας, κάτι που οι Ρεπουμπλικάνοι απορρίπτουν.

Στο παρελθόν, μπροστά στο φάσμα ενός shutdown, η αντιπολίτευση συνήθως υποχωρούσε, βοηθώντας να εξασφαλιστεί μια προσωρινή χρηματοδότηση-γέφυρα. Αυτό συνέβαινε διότι σε περιπτώσεις όπου τελικά πράγματι προέκυπτε shutdown, η κοινή γνώμη θεωρούσε πρωτίστως υπεύθυνο το κόμμα που μπλόκαρε μια λύση στο Κογκρέσο.

Το πολιτικό σκηνικό

Η δύσκολη πολιτική συγκυρία στις ΗΠΑ καθιστά αυτή τη φορά ένα shutdown πιο πιθανό σε σχέση με το παρελθόν. Οι Ρεπουμπλικάνοι φαίνεται να μην επιθυμούν διαπραγμάτευση με παραχωρήσεις, αλλά αντίθετα να εξαναγκάσουν τους Δημοκρατικούς να διαλέξουν: είτε να συμφωνήσουν σε προσωρινή χρηματοδότηση χωρίς όρους, είτε να επωμιστούν την ευθύνη για το shutdown.

Επιπλέον, οι Ρεπουμπλικάνοι, που έτσι κι αλλιώς θέλουν να περικόψουν ομοσπονδιακές υπηρεσίες, φαίνεται να βλέπουν αυτή τη συγκρουσιακή συνθήκη ως ευκαιρία. Απειλούν όχι μόνο να θέσουν κάποιους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους σε προσωρινή αναγκαστική άδεια, όπως συνήθως, αλλά και (σύμφωνα με δημοσιεύματα) να προχωρήσουν σε μαζικές απολύσεις σε τομείς που δεν συνδέονται με τις πολιτικές προτεραιότητες της κυβέρνησης Τραμπ.

Από την πλευρά τους οι Δημοκρατικοί δείχνουν πιο πρόθυμοι να συγκρουστούν, σε σχέση με το παρελθόν. Η αντίστασή τους στον Τραμπ επικρίνεται ήδη ως αδύναμη. Μάλιστα, πολλοί επικριτές των Δημοκρατικών αναρωτιούνται, πότε σκοπεύουν να δείξουν αποφασιστικότητα, αν όχι τώρα. Η συναίνεση που έδωσαν στο continuing resolution τον Μάρτιο, όταν οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες απειλούνταν ξανά με κλείσιμο, επικρίθηκε έντονα μέσα στο ίδιο το Δημοκρατικό κόμμα.

Συνέπειες για την οικονομία και τις αγορές

Όπως εξηγεί η Commerzbank, η εμπειρία από προηγούμενα shutdowns δείχνει ότι η οικονομία επηρεάζεται αρνητικά αλλά δεν εκτροχιάζεται, εφόσον το κλείσιμο διαρκεί περιορισμένο χρονικό διάστημα. Στην πράξη μόνο ένα μικρό μέρος της διοίκησης και των δαπανών πλήττεται, επομένως η άμεση επίπτωση στην ανάπτυξη είναι συνήθως μικρή. Ωστόσο, αν η κυβέρνηση Τραμπ υλοποιήσει τις απειλές της για επιτάχυνση περικοπών και μαζικές απολύσεις στον δημόσιο τομέα, η ζημιά θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη.

Από την οπτική των χρηματοπιστωτικών αγορών, σημαντικό είναι ότι η εξυπηρέτηση του χρέους δεν θα επηρεαστεί από ένα shutdown. Οι πληρωμές τόκων και οι αποπληρωμές ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου θα είναι διασφαλισμένες. Η καταβολή συντάξεων και άλλων υποχρεωτικών παροχών θα συνεχιστεί επίσης.

Ωστόσο, θα επηρεαστούν μια σειρά από άλλες υπηρεσίες. Ως αποτέλεσμα, η δημοσίευση της έκθεσης για την αγορά εργασίας, που είναι προγραμματισμένη για την Παρασκευή 3 Οκτωβρίου, θα αναβληθεί, όπως και μια σειρά άλλων στοιχείων.

Το όριο χρέους

Συχνά συγχέονται, αλλά ο προϋπολογισμός και το όριο χρέους είναι δύο διαφορετικά ζητήματα. Εκτός από την έγκριση δαπανών μέσω προϋπολογισμού, το Κογκρέσο θέτει και ένα ανώτατο όριο στο ομοσπονδιακό χρέος. Αντικειμενικά, τα δύο πάνε χέρι-χέρι, καθώς οι δαπάνες και οι φόροι που αποφασίζει το Κογκρέσο οδηγούν αυτόματα σε ανάγκη χρηματοδότησης του ελλείμματος μέσω νέου δανεισμού.

Η μη έγκαιρη αύξηση του ορίου χρέους θα είχε πιθανότατα πολύ πιο δραματικές συνέπειες από ένα shutdown. Μεταξύ άλλων, θα έθετε σε κίνδυνο την αποπληρωμή των αμερικανικών ομολόγων και θα απειλούσε με κρατική χρεοκοπία.

Ωστόσο, όπως εξηγεί η Commerzbank, το όριο χρέους δεν αποτελεί αυτή τη στιγμή πρόβλημα. Μετά την αύξηση που εγκρίθηκε το καλοκαίρι, στο πλαίσιο του «One Big Beautiful Bill», το όριο ανέρχεται σήμερα σε 41,1 τρισ. δολάρια (περίπου 135% του ΑΕΠ). Στα τέλη Αυγούστου, το ομοσπονδιακό χρέος βρισκόταν λίγο κάτω από τα 37,2 τρισ. δολάρια, που σημαίνει ότι το Υπουργείο Οικονομικών μπορεί να αναλάβει ακόμη 3,9 τρισ. δολάρια νέου χρέους και, με τα δεδομένα του επόμενου δημοσιονομικού έτους, η πιστωτική γραμμή της αμερικανικής κυβέρνησης επαρκεί άνετα μέχρι τις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου τον Νοέμβριο του 2026.