Η κούρσα του χρυσού φανερώνει τα μεγάλα παγκόσμια ρίσκα

Το ότι ο χρυσός είναι μια ιδιαίτερα δημοφιλής αποταμιευτική και επενδυτική επιλογή διαχρονικά είναι βέβαια γνωστό. Εξίσου όμως γνωστό έχει γίνει τα τελευταία αρκετά χρόνια ότι οι τιμές του διεθνώς κάνουν μια κούρσα που δεν φαίνεται να έχει τέλος -μόνο την τελευταία χρονιά η τιμή αυξήθηκε κατά περισσότερο από 5000 δολάρια ανά ουγγιά. 

Αυτό σημαίνει ότι η ζήτηση για χρυσό είναι μεγάλη και διαρκής. Το πιο ενδιαφέρον, σύμφωνα με τους αναλυτές, είναι ότι όλο αυτό συμβαίνει χωρίς να έχει εκδηλωθεί κάποια παγκόσμια οικονομική κρίση. Πού οφείλεται, συνεπώς, αυτό το φαινόμενο;

Πόροι και τιμές

Καταρχάς, μιας και έχουμε να κάνουμε με μια πολύ τυπική εφαρμογή του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης, ενός από τα πιο βασικά σχήματα της Πολιτικής Οικονομίας για την κατανόηση της αγοράς, σημασία έχει να δούμε πώς πάει η αξιοποίηση των πόρων. Η διαρκής άνοδος των τιμών τα τελευταία χρόνια φανερώνει προφανώς ότι η ζήτηση υπερακοντίζει σημαντικά την προσφορά. Ωστόσο, δεν φαίνεται να γίνεται και προσπάθεια να αυξηθούν οι ποσότητες χρυσού που πέφτουν στην αγορά. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτό.

Από τη μια είναι σαφές ότι η παγκόσμια βιομηχανία εξόρυξης του χρυσού απολαμβάνει τις υψηλές τιμές. Μια σημαντική ένταση στην εξορυκτική δραστηριότητα αφενός θα απαιτούσε όχι ευκαταφρόνητες επενδύσεις, ενώ θα περιέκοπτε βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον τα κέρδη. Συνεπώς, όσοι εξορύσσουν χρυσό δεν έχουν μεγάλο όφελος να αυξήσουν ιδιαίτερα την παραγωγή τους, βλέποντας μάλιστα ότι η ζήτηση εμφανίζεται ανελαστική, άρα θα συνεχιστεί για καιρό.

Παράλληλα, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, που συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη. Για παράδειγμα, πάνω από το 10% της παραγωγής χρυσού παγκοσμίως προέρχεται από έμμεση δραστηριότητα. Δηλαδή, εξορυκτικές εταιρείες προσφέρουν στην αγορά χρυσό στην προσπάθειά τους να φέρουν στην επιφάνεια άλλα μέταλλα, όπως πχ ο χαλκός. Η ζήτηση όμως για αυτά τα υπόλοιπα ορυκτά, που βοηθούν σε μετρήσιμο ποσοστό την παραγωγή του χρυσού, δεν ακολουθεί πάντα εκείνη του «ευγενούς μετάλλου», άρα οι εισροές από τη δική τους εξόρυξη δεν μπορούν να θεωρούνται δεδομένες.

Το υψηλό χρέος παράγει αβεβαιότητα

Είναι σαφές ωστόσο ότι η εκτόξευση των τιμών του χρυσού σε συνδυασμό με τη σταθερά αυξανόμενη ζήτηση έχουν και άλλες αιτίες, πέρα από την αδυναμία ή απροθυμία της αγοράς να συμβαδίσει σε ρυθμούς παραγωγής. Αναλυτές εκτιμούν ότι μολονότι η ξεκάθαρη μεταβολή της πολιτικής επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) και τις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες (βλέπε ΕΚΤ) έχει οδηγήσει τα τελευταία δύο χρόνια σε σταδιακή βελτίωση του κλίματος, υπάρχουν άλλοι παράγοντες που σπρώχνουν τους επενδυτές στον χρυσό.

Οι λόγοι αυτοί δεν έχουν να κάνουν με μια παγκόσμια οικονομική κρίση, τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει, έστω κι αν ακούμε συχνά για τον φόβο μιας μακράς στασιμότητας. Αντίθετα, φαίνεται ότι οι μεγάλες οικονομίες του κόσμου συνεχίζουν να παίρνουν «ριμπάουντ» από τη βουτιά της πανδημικής κρίσης. Οι φόβοι ή μάλλον για να είμαστε ακριβείς, οι ανησυχίες αρκετών επενδυτών για την μακροπρόθεσμη σταθερότητα οφείλονται σε ένα σημαντικό παράγοντα αβεβαιότητας. Όχι, δεν πρόκειται για το γεωπολιτικό ρίσκο και τον φόβο ενός μεγάλου πολέμου. 

Πρόκειται για το εξαιρετικά υψηλό δημόσιο χρέος που έχουν συγκεντρώσει κάποιες από τις μεγαλύτερες οικονομίες. Πρώτη στο φάσμα του προβληματισμού φιγουράρει εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών με λόγο χρέους προς ΑΕΠ που θα ξεπεράσει πιθανότατα το 125% για το 2025 και ακολουθεί η Ιαπωνία με πάνω από 230%. Σε ιδιαίτερα δυσάρεστη κατάσταση βρίσκονται, όπως γνωρίζουμε, και κάποιες από τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, με πρώτες την Ιταλία και τη Γαλλία.

Αυτή η κατάσταση δημιουργεί ανησυχία σε αρκετούς στρατηγικούς και μη επενδυτές, που αναζητούν παράλληλες εξασφαλίσεις στη σιγουριά του χρυσού. Αυτή μάλιστα η τάση συμπαρασύρει και άλλα μέταλλα, με πρώτο τον άργυρο που επίσης έχει δει τα τελευταία χρόνια τις τιμές του να ανεβαίνουν εντυπωσιακά. Άρα η αδυναμία κάποιων από τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη να τιθασεύσουν το υπερμεγέθες χρέος τους παράγει συστημική αβεβαιότητα, που συντηρεί τον «πυρετό του χρυσού».

Ο παράγοντας Κίνα

Ένας από τους λιγότερο αναφερόμενους και αναλυόμενους παράγοντες, όμως, μέσα σε αυτό το συνολικό κάδρο είναι και ο ρόλος που παίζει η Κίνα. Εδώ και αρκετά χρόνια το Πεκίνο αναπτύσσει πολιτικές απο-δολαριοποίησης. Οι πολιτικές αυτές αφορούν για μια σειρά από λόγους και τα αποθεματικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η Κίνα αργά αλλά σταθερά να αυξάνει τις τοποθετήσεις της σε χρυσό, κάτι που οπωσδήποτε συμβάλλει στη διατήρηση των υψηλών τιμών.

Τα τελευταία τρία και πλέον χρόνια, μάλιστα, φαίνεται ότι προστέθηκε ένας ακόμα σημαντικός λόγος σε αυτή την κινεζική τακτική. Η επιβολή εκτεταμένων κυρώσεων στη ρωσική οικονομία και ιδίως η δέσμευση διεθνώς ρωσικών assets αξίας άνω του 1 τρις δολαρίων, έχει κάνει τους Κινέζους αξιωματούχους διπλά καχύποπτους και τους οδηγεί στην περαιτέρω αύξηση των αποθεματικών σε χρυσό, ως μια σαφώς ασφαλέστερη επιλογή.

Ας μην ξεχνάμε ότι όλο το περασμένο δεκάμηνο η παγκόσμια οικονομία δέχεται τις πιέσεις του «σκοτσέζικου ντους» που προκαλούν οι δασμολογικές πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ, με πρώτο και κύριο στόχο την ίδια την Κίνα, που δεν παραλείπει ασφαλώς να απαντά αναλόγως. 

Με τη διαμόρφωση των συσχετισμών όπως είναι σήμερα, τίποτα δεν φανερώνει ότι θα δούμε σύντομα μια σοβαρή αποκλιμάκωση των τιμών του χρυσού. Αν οι πολιτικές ειρήνευσης που προωθεί ο Λευκός Οίκος σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία ευοδωθούν και -κυρίως- αν αποδειχθούν βιώσιμες, τότε ίσως σε ένα βαθμό να μειωθεί το συνολικό ποσοστό αβεβαιότητας, αν και όπως είδαμε αυτό δεν προέρχεται κατά κύριο λόγο από την εξέλιξη των περιφερειακών συγκρούσεων.

Κλειδί για συγκράτηση των τιμών θα μπορούσε να αποδειχθεί ωστόσο μια εξομάλυνση του οικονομικού ανταγωνισμού ΗΠΑ και Κίνας. Τα σημάδια που ήρθαν μέσα από το ταξίδι του Αμερικανού προέδρου στην Ανατολική Ασία αυτές τις περασμένες ημέρες είναι καταρχάς ενθαρρυντικά. Λόγω όμως της περιορισμένης οριστικότητας και λόγω και του ευμετάβλητου τρόπου με τον οποίο τοποθετείται ο πρόεδρος Τραμπ, όλοι προς το παρόν κρατούν μικρό καλάθι για τη βιωσιμότητα μιας μεγάλης συμφωνίας Ουάσιγκτον και Πεκίνου σε καίριους τομείς όπως οι δασμοί και οι σπάνιες γαίες. Προς το παρόν, κοινώς, αναμένουμε στο ακουστικό μας…