Ο τουρισμός ως αντίβαρο στην αβεβαιότητα - Από τη βιωσιμότητα ως την καινοτομία

Σε μια περίοδο αστάθειας και επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, ο τουρισμός παραμένει ένας από τους ελάχιστους τομείς που συνεχίζουν να παράγουν ανάπτυξη, θέσεις εργασίας και εισόδημα. Περισσότερο από ένας κλάδος υπηρεσιών, αποτελεί πυλώνα ανθεκτικότητας, συνδέοντας οικονομίες, κοινότητες και ανθρώπους μέσα από ένα δίκτυο ευκαιριών που ξεπερνά τα σύνορα.

Ο τουρισμός δεν αποτελεί μόνο μοχλό της παγκόσμιας οικονομίας, είναι και ένας ισχυρός συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε πολιτισμούς και κοινότητες, που καλλιεργεί την κατανόηση, την ευκαιρία και την ελπίδα – ιδιαίτερα σε δύσκολους καιρούς.

Παρότι συνεισφέρει πάνω από το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ και στηρίζει περισσότερες από 350 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, ο κλάδος δέχεται σοβαρές πιέσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να διασφαλιστεί βιώσιμη ανάπτυξη. Το μέλλον του τουρισμού εξαρτάται από τη συνεργασία μεταξύ των τομέων και τη στροφή σε μοντέλα χαμηλών εκπομπών άνθρακα, με επίκεντρο τις κοινότητες και την ψηφιακή ένταξη.

Στην ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, όπου συγκεντρώθηκαν ηγέτες και εκπρόσωποι της καινοτομίας από όλο τον κόσμο, υπήρξε μια ισχυρή υπενθύμιση της μεταμορφωτικής δύναμης του ταξιδιού – όχι μόνο ως οικονομικής μηχανής, αλλά ως βαθιά ανθρώπινης εμπειρίας.

Ακούστηκαν ιστορίες όπως αυτές μιας νεαρής επιχειρηματία στη Λατινική Αμερική που με το οικολογικό της κατάλυμα στηρίζει ολόκληρο το χωριό της, κι ενός δημάρχου ευρωπαϊκής πόλης που χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να διαφυλάξει την πολιτιστική κληρονομιά για τις επόμενες γενιές συμφωνα με το Moneyreview.gr.

Αν ο τουρισμός θέλει να προστατεύσει τους προορισμούς που εμπνέουν τα ταξίδια, πρέπει να περάσει από την απλή αποφυγή της ζημιάς στη δραστική αποκατάσταση και προστασία των φυσικών πόρων.

Αυτά τα παραδείγματα φανερώνουν μια απλή αλήθεια: ο τουρισμός είναι κάτι περισσότερο από μια βιομηχανία, Είναι μια γέφυρα -ανάμεσα σε πολιτισμούς, κοινότητες και φιλοδοξίες- με τη δύναμη να γεννά ελπίδα, ακόμη και μέσα στην αβεβαιότητα.

Κι αυτή η ελπίδα είναι σήμερα πιο αναγκαία από ποτέ. Η παγκόσμια οικονομία προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3% φέτος -ποσοστό ανθεκτικό, αλλά χαμηλότερο από την προ πανδημίας δυναμική.

Προκλήσεις

Οι υπηρεσίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά αυτής της ανάπτυξης, αντιστοιχώντας στα δύο τρίτα του παγκόσμιου ΑΕΠ και σε πάνω από τις μισές θέσεις εργασίας. Ωστόσο, ο τομέας δείχνει σημάδια κόπωσης, καθώς ο κλάδος των υπηρεσιών διεθνώς αυξάνεται μόλις κατά 5% ετησίως στις αρχές του 2025.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα ταξίδια και ο τουρισμός παραμένουν ισχυροί μοχλοί κοινής ευημερίας. Φέτος, τα έσοδα του κλάδου αναμένεται να αγγίξουν το ιστορικό ρεκόρ των 2,1 τρισ. δολαρίων. Πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν πρόσωπα, κοινότητες και ιστορίες ανθρώπων που έκαναν μία νέα αρχή

Ο κλάδος ήδη αντιστοιχεί σε πάνω από 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ και στηρίζει περισσότερες από 350 εκατομμύρια θέσεις εργασίας -αριθμός που, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, θα φτάσει τα 430 εκατομμύρια έως το 2034. Ο τουρισμός αποτελεί επίσης σημαντική πηγή ευκαιριών για γυναίκες και νέους, ιδίως σε περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση στην απασχόληση.

Ωστόσο, για να ξεδιπλωθεί πλήρως το δυναμικό του, χρειάζεται να αντιμετωπιστούν ρεαλιστικά προβλήματα. Πολλές από τις ισχύουσες ρυθμίσεις είναι ξεπερασμένες και αγνοούν τις ίδιες τις κοινότητες και τους εργαζομένους που κρατούν ζωντανό τον τουρισμό.

Ο υπερτουρισμός πλήττει πλέον τους περισσότερους δημοφιλείς προορισμούς, ενώ η στέγαση, οι υποδομές και η κοινωνική συνοχή δέχονται πίεση. Οι ασταθείς τιμές ενέργειας, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και οι ανισότητες στον ψηφιακό μετασχηματισμό αποτελούν επιπλέον απειλές για την πρόοδο.

Και βέβαια, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρισμού απαιτεί επείγουσα προσοχή. Για να διατηρήσει τους προορισμούς που εμπνέουν ταξίδια, ο κλάδος δεν έχει άλλη επιλογή παρά να περάσει σε μοντέλα υπεύθυνης, χαμηλών εκπομπών και φιλικής προς τη φύση ανάπτυξης.

Καινοτομία στον τουρισμό

Ενθαρρυντικά, καινοτόμες προσεγγίσεις ήδη κάνουν την εμφάνισή τους. Στη Λατινική Αμερική, πρωτοβουλίες κοινοτικού τουρισμού προστατεύουν τη βιοποικιλότητα δημιουργώντας ταυτόχρονα θέσεις εργασίας. Στην Ασία, νέα ψηφιακά εργαλεία βοηθούν μικρές επιχειρήσεις και start-ups να αποκτήσουν παγκόσμιο κοινό.

Στην Ευρώπη, πόλεις αξιοποιούν την τεχνολογία και τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για να βελτιώσουν τόσο την εμπειρία των επισκεπτών όσο και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν πως, όταν υπάρχει συνεργασία, οι προκλήσεις μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες, καθιστώντας την ανάπτυξη πιο ανθεκτική και συμμετοχική.

Η διεύρυνση τέτοιων λύσεων απαιτεί συνεργασία ανάμεσα σε τομείς και χώρες, ώστε να επιτευχθεί ισορροπία ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη, την περιβαλλοντική ευθύνη και την κοινωνική συνοχή. Η ευθυγράμμιση του τουρισμού με τις δεσμεύσεις για το κλίμα, την ευημερία των κοινοτήτων και τη διαφάνεια στη διακυβέρνηση θα είναι κρίσιμη για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και ανθεκτικότητας.

Η ενέργεια και η δημιουργικότητα που χαρακτηρίζουν την παγκόσμια κοινότητα του τουρισμού αφήνουν ουσιαστικό και ρεαλιστικό περιθώριο για αισιοδοξία και ελπίδα. Τώρα είναι η στιγμή για πολιτικούς, επιχειρηματίες, ταξιδιώτες και οικοδεσπότες να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Αν το κάνουν, ο τουρισμός θα μπορέσει να παραμείνει τόσο γέφυρα – που ενώνει πολιτισμούς, ανθρώπους και ιδέες – όσο και σκάλα – που ανεβάζει κοινότητες, ανοίγει προοπτικές και εμπνέει συλλογική πρόοδο για τις επόμενες γενιές.