Φυσικές καταστροφές: Στο ίδιο έργο θεατές ή μήπως να το δούμε αλλιώς στον Δήμο Ηρακλείου? 

Παρακολουθώντας τις δραματικές στιγμές που ζει η χώρα με τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία και τον αγώνα που δίνει προκειμένου να περιορίσει την έκταση και τις επιπτώσεις τους, έρχονται στο μυαλό κάποιες αυτονόητες σκέψεις. 

Η κλιματική κρίση συνιστά, ξεκάθαρα πλέον, μία ευθεία απειλή για το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Και παρά το γεγονός ότι τέτοια φαινόμενα συμβαίνουν συχνότερα και με μεγαλύτερη ένταση από το παρελθόν, δεν φαίνεται να έχει αλλάξει κάτι, επί της ουσίας, στον τρόπο, με τον οποίο τα αντιμετωπίζουν οι τοπικές αρχές και γενικότερα τα συστήματα διακυβέρνησης. 

Αν πάρουμε, ως παράδειγμα, τα πλημμυρικά φαινόμενα, στην Κρήτη έχουμε δοκιμαστεί ουκ ολίγες φορές. Από τον «Δαίδαλο» το 2017 και την κακοκαιρία «Ωκεανίς» μέχρι τις πλημμύρες τον Νοέμβριο του 2020 με τις τεράστιες καταστροφές, σε περιοχές στο βόρειο τμήμα του νησιού, όπως οι Γούρνες, οι Κάτω Γούβες και η Ανάληψη Χερσονήσου. Και λίγο πριν περάσουν δύο χρόνια, έρχεται η πλημμύρα στην Αγία Πελαγία και στη Σητεία τον Οκτώβριο του 2022 που φτάσαμε να θρηνήσουμε και απώλειες ανθρώπινων ζωών. 

Ανάλογα τα φαινόμενα και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Έτσι, όταν βλέπεις τις ανυπολόγιστες καταστροφές του «Daniel» είναι εύλογη η ερώτηση: τι έγινε με τα αντιπλημμυρικά έργα μετά τον «Ιανό»; Δεν υπήρχε κάποιο μέτρο πρόληψης που θα μπορούσε να είχε περιορίσει την έκταση του φαινομένου. 

Ασχέτως όμως αν σου βγαίνει αυθόρμητα να κατηγορήσεις πολιτικούς, κυβερνήσεις, αιρετούς, την κεντρική εξουσία και το ανάλγητο και σκοτεινό επιτελικό κράτος, οφείλεις να αναγνωρίσεις ότι βρισκόμαστε μπροστά σε πρωτόγνωρα φαινόμενα που επιζητούν καινούργιες προσεγγίσεις. 

Που απαιτούν νέες (όχι και τόσο διαχειριστικές) λογικές. 

Να πάμε πιο πέρα, με απλά λόγια. 

Στον Δήμο Ηρακλείου, στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας, δοθήκαν κονδύλια για την πολιτική προστασία – όσο τουλάχιστον η κρίση της πανδημίας το επέτρεψε. Μάλιστα, το 2020 το Δημοτικό Συμβούλιο είχε ομόφωνα εγκρίνει την προμήθεια ειδικού εξοπλισμού πολιτικής προστασίας για αντιμετώπιση κινδύνων, που περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, την αγορά δύο drones και την ανάπτυξη πλατφόρμας για διαχείριση κρίσεων λόγω καταστροφών. Επίσης, τον Φεβρουάριο του 2021 εγκρίθηκε, πάλι ομόφωνα, από το Δημοτικό Συμβούλιο το Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων Δήμου Ηρακλείου με την κωδική ονομασία «ΔΑΡΔΑΝΟΣ». 

Βλέποντας όμως αυτή τη βιβλική καταστροφή στο Θεσσαλικό Κάμπο αναρωτιέσαι εύλογα, «είναι αρκετά όλα αυτά»; 

Ή μήπως περιμένουμε την επόμενη (πέραν του κανονικού ύψους) βροχή που θα αναδείξει τις σοβαρές παθογένειες των υποδομών; 

Στην παράταξη «Δικαίωμα στην Πόλη» βλέπουμε το θέμα «ολιστικά»: σχεδιάζουμε μια ανθεκτική πόλη με στρατηγική Πολιτικής Προστασίας σε όλο το εύρος του Δήμου. 

Κατά τη δική μας άποψη, τα χρηματοδοτικά ποσά συχνά ανατίθενται σε έργα που χαρακτηρίζονται ως «αντιπλημμυρικά» ακόμη και όταν η ίδια η σύλληψή τους είναι παρωχημένη και τελικά αποδεικνύονται ανεπιτυχή. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα έργα όχι μόνο δεν επιλύουν το πρόβλημα, αλλά το επιδεινώνουν με τον χρόνο, χωρίς να προσφέρουν τελικά λύσεις. 

Εμείς θέλουμε έργα που γίνονται μετά από ουσιαστική μελέτη των μηχανισμών που προκαλούν τις πλημμύρες. «Λύσεις που βασίζονται στη φύση» όπως είναι η νέα τάση - λύσεις που είναι ταυτόχρονα επωφελείς και για τις προσπάθειες περιορισμού αλλά και για την προσαρμογή - και έργα που αποσκοπούν στην πραγματική μείωση του πλημμυρικού ρίσκου. Χωρίς ωστόσο να μένουν απέξω τα μικρά καθημερινά, όπως λχ το καθάρισμα των φρεατίων και του δικτύου ομβρίων υδάτων των δρόμων. 

Απώτερος στόχος είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και σχεδιάζουμε, μιας και στο θέμα των φυσικών καταστροφών αποδεικνύεται ότι δεν φτάνει να κάνεις μόνο τα απαραίτητα ή τα νόμιμα. Πρέπει να προβλέψεις το απρόβλεπτο, πρέπει να εκπαιδεύσεις τον πολίτη και χρειάζονται γενναίες αποφάσεις σε όλα τα κοινωνικά και οργανωτικά επίπεδα. 

Εντάξει το σχέδιο «Δάρδανος» αλλά έχει γίνει επικαιροποίησή του με νέα μοντέλα πρόγνωσης; Έχουμε εξετάσει την αντιπλημμυρική προστασία σε επίπεδο οικισμού, ή γειτονιάς; Ξεκινώντας από το βουνό και καταλήγοντας στην ακτή; 

Δεν θα πρέπει να κάτσουμε σε ένα τραπέζι με κάποιους κοινωνικούς και επιστημονικούς εταίρους όπως το ΙΤΕ, το Πανεπιστήμιο και το ΕΛΜΕΠΑ, και να συζητήσουμε για την προσαρμογή του Δήμου μας στις συνέπειες, και φυσικά στην αύξηση της έντασης και της συχνότητας ακραίων φαινομένων, τόσο σε επιτελικό επίπεδο όσο και εκτελεστικό; 

Ο Αλέξης Καλοκαιρινός επαναλαμβάνει συνεχώς ότι «θα φυτρώνουμε εκεί που δεν μας σπέρνουν» και αυτό (τουλάχιστον στα ζητήματα πολιτικής προστασίας) πρέπει να είναι σημαία μας. 

Κυρίως γιατί (εξαιτίας του θεσμικού πλαισίου) οι δήμοι δεν έχουν τον κύριο ρόλο σε ό,τι αφορά στις επιχειρήσεις Πολιτικής Προστασίας, κι ωστόσο είναι αυτοί που βρίσκονται πιο κοντά στον πολίτη και τα προβλήματα, καθώς οι επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών επηρεάζουν πρώτα τους δημότες. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα φράγματα. Δεν είναι αρμοδιότητα του Δήμου, αλλά ο Δήμαρχος πρέπει να πιέσει, να κυνηγήσει την πραγματοποίηση όλων των ενεργειών. «Συν Αθηνά και χείρα κίνει». 

Στον Δήμο Ηρακλείου έχουμε υπό μελέτη το φράγμα των Δαφνών και το φράγμα Λαδούκου, στην περιοχή του Προφήτη Ηλία. Πέραν της αυτονόητης ωφέλειας (αρδευτικό έργο και έργο αντιπλημμυρικής προστασίας) το φράγμα Δαφνών, για παράδειγμα, είναι απαραίτητο προκειμένου να προχωρήσει η πολεοδόμηση όλου του γεωγραφικού τόξου Ξηροποτάμου-Γιόφυρου και της περιοχής του ΤΕΙ-Εσταυρωμένου. Το κυνηγάμε λοιπόν για πολλούς λόγους. 

Φτάνει όμως αυτό; 

Όχι λέμε εμείς και (πηγαίνοντας πιο πέρα) σκοπεύουμε να αναλάβουμε πρωτοβουλία για το φράγμα στο Κυπαρίσσι αναθέτοντας δική μας Υδρογεωλογική προμελέτη ταμιευτήρα και φράγματος και μετά να πιέσουμε να μπει στην ατζέντα του Υπουργείου. Τις στρατηγικές κατευθύνσεις σε επίπεδο λεκανών απορροής για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων, τη δίνουν τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας. Στην Κρήτη και το Δήμο μας η τελευταία αναθεώρηση ήταν το 2017. Τί βλάπτει να κάνουμε μια συνεργασία με το ΙΤΕ ή το ΕΛΜΕΠΑ και να έχουμε μια πιο «φρέσκια» άποψη αποκλειστικά για το εύρος του Δήμου Ηρακλείου; 

Συνοψίζοντας, η ανακατεύθυνση του Δήμου Ηρακλείου προς μια ολοκληρωμένη ενίσχυση της ανθεκτικότητάς του, εκτός από αυτονόητη προτεραιότητα, πρέπει να περιλαμβάνει παρεμβάσεις και προτάσεις προς το κράτος πέραν και πάνω από τις στενές αρμοδιότητές του. Σκοπός είναι να αναπτυχθούν συγκεκριμένα προγράμματα και μελέτες σε τοπικό επίπεδο, ώστε και την «κακιά την ώρα» να προβλέπουν και να μπορούν να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων και την προσαρμογή στις νέες συνθήκες. 

Γιώργος Καραπιδάκης 

Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης, Msc 

Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Ηρακλείου 

Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με την παράταξη «Δικαίωμα στην Πόλη ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΣ»