Τι σημαίνει για την Ελλάδα η ενεργειακή συμφωνία με την Ουκρανία;

Καθόλου εθιμοτυπική δεν ήταν η επίσκεψη του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκυ, στην Αθήνα την Κυριακή. Το πλαίσιο των διμερών επαφών που αναπτύχθηκε ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον, πολυδιάστατο και σημαντικό. Και ακόμα πιο πέρα, επρόκειτο για μια επίσκεψη τα αποτελέσματα της οποίας θα είναι αμοιβαία επωφελή για τις δύο χώρες, αλλά -ιδιαίτερα καίριο- και ιδιαίτερα επιθυμητό από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Προφανώς, δεν είναι τυχαίο ότι η υπογραφή της συμφωνίας για την παροχή φυσικού αερίου από την Ελλάδα στην Ουκρανία, και συγκεκριμένα της κοινής «δήλωσης προθέσεων» μεταξύ της ΔΕΠΑ Εμπορίας και της Naftogaz, από τους Κώστα Ξιφαρά και Σέρχι Κορέτσκυ αντίστοιχα, ήρθε λίγες ημέρες μετά την εντυπωσιακά επιτυχημένη διακυβερνητική διατλαντική συνάντηση για την ενέργεια, για την οποία βρέθηκαν στην Αθήνα τέσσερις υπουργοί και υφυπουργοί της αμερικανικής κυβέρνησης.

Γιατί η επίσκεψη Ζελένσκυ μετράει

Η Ουκρανία καλύπτει το συντριπττικά μεγάλο ποσοστό των ενεργειακών αναγκών σε φυσικό αέριο από δικούς της πόρους. Ωστόσο, και για το υπόλοιπο μικρό μέρος των αναγκών της, αλλά και για την περίπτωση που η Ρωσία καταφέρει να πλήξει αποφασιστικά κάποιο σημαντικό κομμάτι των υφιστάμενων υποδομών -που αποτελούν ούτως ή αλλως στόχο της Μόσχας- το Κίεβο επιθυμεί να έχει εναλλακτικές πηγές προμήθειας φυσικού αερίου. Και οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται πολύ αυτές οι πηγές να εξασφαλιστούν.

Αυτό συμβαίνει πλέον με την ενεργοποίηση του λεγόμενου «Κάθετου Διαδρόμου». Ο οποίος βέβαια, για να φτάσει στην Ουκρανία θα διέρχεται από σειρά χωρών της Ανατολικής Ευρώπης και θα μπορεί να τροφοδοτήσει επίσης ακόμα περισσότερες με παροχές σε διακλαδώσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ελλάδα γίνεται de facto αυτό που είπε στην Αθήνα ο Κρις Ράιτ, ο Υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ. Γίνεται η πύλη εισόδου του αμερικανικού (και όχι μόνο ασφαλώς στο μέλλον) φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Πρόκειται για σαφή γεωοικονομική και γεωστρατηγική αναβάθμιση της χώρας μας στην ευρύτερη περιφέρειά της. Εξέλιξη που αν συνδυαστεί με τις υπόλοιπες κινήσεις που παρατηρούνται στο ενεργειακό πεδίο και αφορούν τις γεωτρήσεις και έρευνες κοιτασμάτων στις ελληνικές θάλασσες από αμερικανικούς κολοσσούς, φέρνουν αυτή τη στιγμή την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων στην περιοχή και της δίνουν ένα βάρος που δεν είχε πριν.

Πέραν αυτών, η συγκεκριμένη συμφωνία, μολονότι εκ πρώτης όψεως δείχνει διερευνητική, στην πραγματικότητα θα αρχίσει πολύ σύντομα πιθανότατα να αποδίδει και οικονομικά. Από τις αρχές του 2026 θα ξεκινήσει η παροχή ποσοτήτων φυσικού αερίου από τη ΔΕΠΑ προς την Ουκρανία, ενώ παράλληλα ανοίγουν και όλες οι υπόλοιπες αγορές της ανατολικής (τουλάχιστον) Ευρώπης, σε μια εποχή που οι Αμερικανοί πιέζουν σοβαρά για την πλήρη απεξάρτηση της ηπείρου από το ρωσικό φυσικό αέριο. Μην ξεχνάμε ότι, όπως τόνισε και ο κ.Ξιφαράς, διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ, η ελληνική εταιρεία συμμετέχει σε ποσοστό 40% στην ATLANTIC-SEE, την κοινοπραξία εισαγωγής του αμερικανικού LNG.

Ευρύτερες διαστάσεις

Πέρα όμως από το στενά ενεργειακό και γεωοικονομικό κομμάτι της παρουσίας του Βολοντίμιρ Ζελένσκυ στην Αθήνα, το πλαίσιο επαφών με τον Κυριάκο Μητσοτάκη υπήρξε ιδιαίτερα ενδιαφέρον και γόνιμο. Πέρα από τους συμβολισμούς και την επανεπιβεβαίωση της στήριξης της Ελλάδας στον αγώνα της Ουκρανίας -άρα την επανεπιβεβαίωση της ευθυγράμμισης της Ελλάδας με την κεντρική στρατηγική της Ευρώπης αλλά και των ΗΠΑ -που παρά τις παλινδρομήσεις Τραμπ δεν έχουν μεταβάλει τις προτεραιότητές τους- υπάρχουν και εξελίξεις που δηλώνουν συμπράξεις σε άλλους τομείς.

Για παράδειγμα, στις κοινές δηλώσεις των δύο ηγετών έγιναν σαφείς και συγκεκριμένες αναφορές στην συνεργασία των δύο χωρών στο πεδίο της αμυντικής τεχνολογίας και ειδικότερα στον τομέα της ανάπτυξης και επιχειρησιακής αξιοποίησης των μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων. Είναι περιττό να θυμίσουμε ότι οι Ουκρανοί κάνουν κυριολεκτικά θαύματα στον συγκεκριμένο τομέα και η συνεργασία αυτή μπορεί να αποδώσει σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα.

Η ουσία όλης της επίσκεψης του Ουκρανού προέδρου έγκειται στο ότι δεν ήταν τυπική, αλλά αντίθετα ήταν ίσως η πιο ουσιαστική και αποδοτική ως τώρα. Με την επίνευση των Ηνωμένων Πολιτειών, που επισφραγίστηκε από την παρουσία της πρέσβεως Κίμπερλι Γκιλφόιλ στην υπογραφή της συμφωνίας, η Ελλάδα γίνεται στρατηγικός ενεργειακός εταίρος της Ουκρανίας και ταυτόχρονα στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ για την ανάπτυξη ενεργειακών δικτύων σε ολόκληρη την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Αυτές οι εξελίξεις δημιουργούν σημαντικά γεωπολιτικά αντίβαρα για την οποιαδήποτε τυχοδιωκτική πολιτική της Τουρκίας. Ταυτόχρονα αναδεικνύουν την Ελλάδα σε κομβικό γεωπολιτικά εταίρο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και κρίκο ευρωαμερικανικής συνεργασίας. Και συνολικά έχουμε να κάνουμε με εθνικού επιπέδου επίτευγμα, το οποίο έχει απτές θετικές συνέπειες για τη χώρα και πρέπει να βρίσκεται πέρα από τα συνηθισμένα πλαίσια μικροπολιτικής εκμετάλλευσης από οποιαδήποτε πλευρά.